Leczenie łuszczycy, badania

Najważniejsze informacje:

• Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną skóry, która może przypominać inne choroby, takie jak np. egzema, AZS, a nawet reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).
• Diagnostyka łuszczycy może być trudna i niejednokrotnie wymaga przeprowadzenia dodatkowych badań, takich jak testy laboratoryjne i klasyfikacja PASI.
• Leczenie łuszczycy obejmuje leczenie skojarzone (miejscowe i ogólnoustrojowe), jak również leczenie biologiczne (terapia celowana).
• Łuszczyca jest chorobą nieuleczalną, która wiąże się z okresami remisji i nawrotów objawów.

Łuszczyca jest chorobą skórną o podłożu autoimmunologicznym, której główne objawy to specyficzne zmiany skórne widoczne na całym ciele, m.in. w obrębie owłosionej skóry głowy, w fałdach skórnych i okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Biorąc pod uwagę fakt, że łuszczycy nie da się wyleczyć całkowicie i trwale, niezwykle ważne jest prawidłowe zdiagnozowanie choroby oraz łagodzenie towarzyszących jej objawów.

Łuszczyca – badania

Rozpoznanie łuszczycy rozpoczyna się od zebrania dokładnych informacji na temat historii zdrowia pacjenta, w tym danych dotyczących występowania tej choroby w rodzinie, niedawnych infekcji oraz obecności innych zaburzeń autoimmunologicznych. Należy również pamiętać, że objawy łuszczycy mogą być podobne do objawów innych chorób skórnych. Z tego powodu dokładna analiza medyczna jest kluczowa, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny, takie jak alergie na leki czy infekcje grzybicze.

Łuszczyca może manifestować się w różnych formach, np. poprzez zapalenie powiek, zapalenie błony naczyniowej oka oraz bóle stawów, co oznacza, że towarzyszące jej objawy mogą wykraczać poza problemy dermatologiczne i utrudniać diagnostykę choroby. Aby wykluczyć inne potencjalne przyczyny łuszczycy, lekarz może zlecić dodatkowe badania, w tym testy laboratoryjne. U seniorów często stwierdza się wówczas podwyższony poziom glukozy, podwyższony poziom białek ostrej fazy (CRP), podwyższone stężenie cholesterolu i frakcji LDL oraz podwyższone stężenie trójglicerydów.

W przypadkach trudnych do zdiagnozowania konieczne może być też przeprowadzenie minimalnie inwazyjnej biopsji. Pobraną próbkę bada się pod mikroskopem. Jeżeli u pacjenta występuje łuszczyca, w jego próbce widoczne są gęste i zwarte komórki skóry.

Klasyfikacja PASI w diagnostyce łuszczycy

U osób ze zdiagnozowaną łuszczycą lekarz dokonuje klasyfikacji nasilenia objawów, aby móc lepiej monitorować reakcję organizmu na leczenie. Najczęściej wykorzystywaną metodą oceny jest klasyfikacja PASI, czyli wskaźnik powierzchni i nasilenia łuszczycy. Jest to narzędzie, które pozwala na ocenę stopnia zaawansowania choroby poprzez analizę objawów w różnych regionach ciała: głowie, ramionach, tułowiu oraz nogach. 

Każdy z objawów, takich jak rumień, stwardnienie oraz łuszczenie, jest oceniany w skali od 0 do 4, a także uwzględnia się procentową powierzchnię skóry objętą zmianami, co pozwala na uzyskanie sumarycznej wartości PASI. Im wyższy wynik, tym większe nasilenie choroby. Dla lekarzy ważne jest ustalenie wartości wyjściowej wskaźnika PASI przed rozpoczęciem leczenia, co umożliwia późniejsze śledzenie postępów terapii poprzez regularne powtarzanie oceny co kilka miesięcy.

Leczenie łuszczycy skóry

W zależności od rodzaju choroby, lokalizacji i nasilenia objawów wykorzystuje się leczenie miejscowe lub ogólne łuszczycy. Pomocne może być także celowane leczenie biologiczne.

Leczenie miejscowe

W sytuacji, gdy zmiany łuszczycowe są niewielkie, zajmując obszar mniejszy niż 25% ciała, zaleca się stosowanie terapii miejscowej. Obejmuje ona:

• preparaty keratolityczne, które zawierają od 5 do 10% kwasu salicylowego lub mocznika, skutecznie redukując ilość łusek i ułatwiają wchłanianie innych środków;
• dziegcie, czyli pochodne węgla kamiennego, które znajdują zastosowanie przede wszystkim w formie maści i past, hamując nadmierną proliferację komórek.
• cygnolinę, aplikowaną w ramach tzw. leczenia minutowego w stężeniach od 0,5 do 2%, która jest stopniowo zwiększana w zależności od reakcji skóry. Preparat ten nakłada się na krótki czas, a następnie zmywa;
• glikokortykosteroidy, które, ze względu na swoje silne działanie przeciwzapalne, antyproliferacyjne i modulujące odpowiedź immunologiczną, wymagają szczególnej ostrożności i kontroli lekarskiej podczas stosowania, aby uniknąć niepożądanych efektów;
• analogi witaminy D3, takie jak kalcypotriol czy takalcytol, które oferują korzystne efekty terapeutyczne przy mniejszym ryzyku działań niepożądanych, co czyni je atrakcyjną alternatywą dla miejscowo stosowanych kortykosteroidów.

Leczenie ogólne

W przypadkach, gdy choroba przybiera na sile, a leczenie miejscowe nie przynosi rezultatów, konieczne jest zastosowanie leczenia ogólnego. Wskazaniem jest też łuszczyca krostkowa, łuszczyca kropelkowa, łuszczyca stawowa oraz erytrodermia łuszczycowa. Leki i metody stosowane wówczas to:

• fototerapia, która opiera się na naświetlaniu skóry światłem ultrafioletowym ze specjalnych lamp, wykorzystujących promieniowanie UVB o długości 311nm. Proces ten wymaga nadzoru przez wykwalifikowany personel;
• fotochemioterapia, znana również jako terapia PUVA, polegająca na ekspozycji na promieniowanie UVA po wcześniejszym podaniu psolarenu, substancji uczulającej na światło;
• metotreksat – cytostatyk często wybierany w terapii łuszczycy, który wymaga przeprowadzenia szeregu badań przed rozpoczęciem leczenia, w tym morfologii krwi, badania funkcji nerek i wątroby, RTG klatki piersiowej oraz ogólnego badania lekarskiego. Lek ten musi być stosowany pod ścisłą kontrolą medyczną;
• cyklosporyna A – ze względu na swoje silne działanie immunosupresyjne znajduje zastosowanie w leczeniu wszystkich form łuszczycy, szczególnie tych rozległych i opornych na leczenie. Jednak ze względu na ryzyko nefrotoksyczności, jej stosowanie wymaga regularnego monitorowania parametrów laboratoryjnych i ciśnienia krwi;
• retinoidy, które wpływają na procesy proliferacji i różnicowania keratynocytów oraz redukują stany zapalne, są zalecane w przypadku łuszczycy krostkowej. Ze względu na ryzyko teratogenne, kobiety w wieku rozrodczym mogą je przyjmować tylko przy jednoczesnym stosowaniu antykoncepcji, którą należy kontynuować przez 2 lata po zakończeniu terapii. Najczęściej obserwowane skutki uboczne to suchość błon śluzowych oraz wypadanie włosów.

Leczenie biologiczne łuszczycy

W ostatnich latach, dzięki rosnącej wiedzy na temat powstawania łuszczycy, do leczenia łuszczycy wprowadzono nową kategorię leków – leki biologiczne, znane również jako terapia celowana. Te innowacyjne leki, oparte na białkach, mają za zadanie precyzyjnie wpływać na układ immunologiczny pacjentów, co pozwala na skuteczniejsze leczenie. Są one szczególnie ważne dla osób, które nie reagują na tradycyjne metody leczenia lub dla których te metody są przeciwwskazane.

Istnieje jednak szereg kryteriów, które mogą wykluczyć pacjenta z możliwości korzystania z terapii biologicznej w leczeniu łuszczycy. Do tych ograniczeń należą m.in.: ciąża i okres karmienia piersią, obecność aktywnych lub ukrytych infekcji (wirusowych, bakteryjnych, grzybiczych, czy spowodowanych przez pierwotniaki), niewydolność krążeniowa oraz obecność chorób nowotworowych. Ważne jest, aby pacjenci byli świadomi tych ograniczeń przed rozpoczęciem terapii biologicznej.

Leczenie domowe łuszczycy

Aby utrzymać zdrową skórę, niezbędne jest stosowanie odpowiednich dermokosmetyków polecanych dla osób z łojotokowym zapaleniem skóry. Wśród zalecanych produktów znajdują się emolienty, które nawilżają skórę, a także szampony i płyny z dodatkiem dziegciu lub siarki. Ponadto warto zwrócić uwagę na preparaty keratolityczne, które efektywnie usuwają zrogowaciałe warstwy naskórka w przebiegu łuszczycy.

Dieta a łuszczyca

Choć nie istnieją szczegółowe wytyczne dotyczące diety, uważa się, że zmiana nawyków żywieniowych może mieć pozytywny wpływ na minimalizowanie ryzyka wystąpienia powiązanych schorzeń. Kluczowym aspektem jest tutaj zastosowanie diety o działaniu przeciwzapalnym. Zaleca się, aby pacjenci z łuszczycą unikali spożywania pewnych rodzajów pokarmów, które mogą nasilać stany zapalne. Do tej grupy należą przede wszystkim mięso i wyroby mięsne, produkty mleczne, cukry rafinowane oraz żywność silnie przetworzona.

Z drugiej strony istnieje szereg produktów, które są znane ze swoich właściwości przeciwzapalnych i mogą przynieść korzyści osobom zmagającym się z łuszczycą. Wśród nich warto wymienić tłuste ryby morskie, które są bogate w kwasy omega-3, nasiona lnu, oliwę z oliwek, nasiona dyni, orzechy włoskie, a także niektóre owoce takie jak mango, truskawki i figi. Włączenie tych produktów do codziennej diety może pomóc w łagodzeniu objawów łuszczycy.

Ile trwa leczenie łuszczycy w szpitalu?

W momencie gdy ponad 80% powierzchni ciała jest zajęte zmianami łuszczycowymi, dochodzi do erytrodemii, która wymaga hospitalizacji. Zakłada się, że pacjenci zmagający się z tego typu schorzeniem muszą stawiać się w szpitalu około 3 razy w roku i spędzać w nim średnio 6 tygodni.

Czy można wyleczyć łuszczycę?

Niestety, łuszczyca jest nieuleczalna, a chory musi poznać jej mechanizm, aby nauczyć się z nią żyć. Gdy pojawiają się okresy remisji choroby, pacjent musi próbować utrzymać ten stan jak najdłużej, m.in. poprzez stosowanie odpowiedniej diety, ograniczenie używek i unikanie stresu. Zwalczenie tych czynników może pozwolić na złagodzenie objawów i ograniczenie dalszego rozwoju choroby.

Czy łuszczyca jest zaraźliwa?

Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, w związku z czym nie można się nią w żaden sposób zarazić. Choroba nie rozwija się też wskutek złej higieny i nieodpowiedniej pielęgnacji ciała. Choroba ta dotyczy całego organizmu, prowadząc do pojawienia się czerwonych plam pokrytych łuskami. Osoby z łuszczycą mogą prowadzić normalne życie i wchodzić w interakcje z innymi bez obawy o zakażenie ich.