Egzema a łuszczyca – czym się różnią?

Najważniejsze informacje:

• Egzema – inaczej wyprysk, grupa przewlekłych stanów zapalnych skóry – i łuszczyca – przewlekła choroba autoimmunologiczna – są często mylone ze względu na podobne objawy – swędzenie, suchość i zaczerwienienie skóry. 
• W obu przypadkach mamy do czynienia ze stanami zapalnymi skóry, różnice stanowią tu jednak przyczyny, objawy i sposoby ich leczenia. 
• Łuszczyca to autoimmunologiczna choroba skóry, egzema z kolei to najczęściej wynik zaburzeń w barierze hydrolipidowej skóry.
• Zmiany skórne towarzyszące egzemie są często bardziej wilgotne i pękają. Pojawiają się w zgięciach łokci oraz kolan. 
• Objawy łuszczycy obejmują natomiast suche i pogrubione, a także pokryte łuską zmiany, które lokalizują się na łokciach, kolanach, owłosionej skórze głowy, paznokciach, a także w dolnej część pleców. Choroba może zająć również okolice stawów. 
• Diagnostyka różnicowa egzemy i łuszczycy polega na przeprowadzeniu specjalistycznych badań dermatologicznych. 

Egzema i łuszczyca to często mylone dermatozy. Różnią się one jednak pod względem przyczyn, objawów i metod leczenia. Egzema, znana również jako wyprysk, to grupa przewlekłych stanów zapalnych skóry związanych często z reakcjami alergicznymi oraz uczuciem przewlekłego i/lub silnego swędzenia. Łuszczyca z kolei jest chorobą autoimmunologiczną, która charakteryzuje się powstawaniem suchych i pogrubionych zmian pokrytych łuską. Jakie rodzaje egzemy są mylone z łuszczycą? Za pomocą jakich badań dermatolog odróżnia stany zapalne skóry? Jakie podobieństwa i różnice występują między egzemą a łuszczycą?

Egzema a łuszczyca – podobieństwa, przez które są mylone 

Chociaż między egzemą i łuszczycą nie można postawić znaku równości, łączy je przewlekły charakter oraz stan zapalny skóry objawiający się zaczerwienieniem, świądem i podrażnieniem. Wspólne są tu również uwarunkowania genetyczne, które odgrywają istotną rolę w rozwoju obu dermatoz. Z tego względu – szczególnie w początkowych stadiach lub przy łagodnych objawach – egzema i łuszczyca mogą być łatwo mylone przez pacjentów, a nawet lekarzy, jeśli nie zostanie przeprowadzona specjalistyczna diagnostyka. 

Jakie inne podobieństwa prowadzą do mylenia tych dwóch dermatoz? 

Przewlekły charakter egzemy i łuszczycy 

Egzema i łuszczyca to choroby przewlekłe. Oba schorzenia charakteryzują się także cyklicznym przebiegiem – z okresami zaostrzeń i remisji. W fazie zaostrzeń zmiany skórne są bardziej widoczne i wywołują dokuczliwe objawy, w fazach remisji natomiast symptomy mogą ustępować częściowo lub całkowicie. 

Czynniki wywołujące zaostrzenie są podobne dla obu chorób – należą do nich: stres, infekcje (np. wirusowe lub bakteryjne), a także zmiany warunków otoczenia (niska wilgotność powietrza, chłód czy nadmierna ekspozycja na duże nasłonecznienie). Również nieodpowiednia dieta, alkohol i palenie papierosów oraz kontakt z alergenami mogą nasilać objawy. 

Stan zapalny skóry w egzemie i łuszczycy 

Zarówno w egzemie, jak i łuszczycy na skórze rozwija się przewlekły stan zapalny, który prowadzi do podrażnień, zaczerwienienia, pieczenia i swędzenia. 

W wyniku stanu zapalnego komórki skóry reagują nadmiernie, co w łuszczycy prowadzi do przyspieszonego cyklu odnowy komórkowej i powstawania charakterystycznych, łuszczących się, plam. 

Z kolei w egzemie stan zapalny jest wynikiem reakcji na czynniki alergiczne lub drażniące. Zmianom towarzyszy uporczywy świąd, może dochodzić również do pęknięć skóry, tworzenia się nadżerek i nadmiernego przesuszenia. 

Stan zapalny jest tu wspólnym mianownikiem, jednak jego przebieg i mechanizm różnią się w zależności od jednostki chorobowej. 

Egzema i łuszczyca a predyspozycje genetyczne 

Obie dermatozy mogą mieć podłoże genetyczne. U pacjentów z egzemą w wywiadzie rodzinnym często stwierdzane są inne choroby atopowe – np. astma alergiczna czy alergie pokarmowe – co wskazuje na dziedziczną skłonność do zaburzeń układu odpornościowego. 

W przypadku łuszczycy genetyka również odgrywa istotną rolę – w rodzinach osób z łuszczycą choroba ta występuje częściej. Przyjmuje się, że mutacje w określonych genach mogą zwiększać ryzyko rozwoju obu tych schorzeń, jednak dokładne mechanizmy dziedziczenia są różne. 

Predyspozycje genetyczne nie oznaczają, że choroba musi się rozwinąć, chociaż w takiej sytuacji ryzyko jej wystąpienia jest podwyższone.

Łuszczyca a egzema – podstawowe różnice

Egzema i łuszczyca, mimo pewnych podobieństw, różnią się istotnie pod względem przyczyn oraz objawów. Odmienny mechanizm rozwoju, a także charakter zmian skórnych sprawiają, że każda z tych chorób wymaga innego podejścia terapeutycznego.

Różne przyczyny egzemy i łuszczycy 

Egzema związana jest z zaburzeniami w barierze hydrolipidowej, przez które skóra staje się podatna na działanie alergenów, czynników drażniących i infekcji. W efekcie układ odpornościowy reaguje nadmiernie, wywołując stan zapalny. 

Łuszczyca natomiast jest chorobą autoimmunologiczną, co oznacza, że układ odpornościowy atakuje zdrowe komórki skóry, uznając je za zagrożenie. Prowadzi to do nadmiernego rozrostu komórek skóry, co skutkuje powstawaniem charakterystycznych, łuszczących się, zmian. 

Różnica między tymi dwoma schorzeniami leży zatem w mechanizmie ich rozwoju – w egzemie kluczową rolę odgrywa defekt bariery skórnej, natomiast w łuszczycy – atak układu odpornościowego na własne komórki.

Charakterystyczne objawy na skórze pomogą rozróżnić egzemę i łuszczycę

Różnice w wyglądzie zmian są istotnym elementem diagnostycznym, który pomaga w rozróżnieniu obu chorób.

Egzema objawia się zaczerwienionymi plamami, które mogą się łuszczyć, pękać i wydzielać płyn. Często towarzyszy im nadmierna suchość skóry i uczucie pieczenia. Dokuczliwy świąd przebiega często wraz z obrzękiem skóry.

Łuszczyca charakteryzuje się powstawaniem grubych, czerwonych plam pokrytych srebrzystą łuską, które mogą być bolesne. Rzadziej dochodzi jednak do wysięku czy pękania skóry. Świąd w przebiegu łuszczycy jest mniej nasilony niż w przypadku egzemy. 

Miejsce występowania zmian – istotna różnica między egzemą a łuszczycą

Zmiany skórne w egzemie najczęściej występują w zgięciach łokci i kolan, na dłoniach, twarzy i szyi, a także w miejscach narażonych na kontakt z alergenami lub drażniącymi substancjami. 

Zmiany łuszczycowe na powierzchni skóry zwykle pojawiają się w miejscach, takich jak: łokcie, kolana, owłosiona skóra głowy, paznokcie, dolna część pleców i okolice stawów. 

Wiek chorych – kiedy rozwija się egzema, a kiedy łuszczyca? 

Egzema zwykle zaczyna się we wczesnym dzieciństwie. Może ustąpić w wieku dorosłym, chociaż u niektórych pacjentów utrzymuje się przez całe życie.

Łuszczyca natomiast rozwija się rzadziej u małych dzieci – pierwsze objawy występują najczęściej między 15. a 35. r.ż. 

Różne sposoby leczenia egzemy i łuszczycy

Egzema i łuszczyca wymagają odmiennego podejścia terapeutycznego. 

Leczenie egzemy ma na celu m.in. łagodzenie objawów i eliminowanie czynników wywołujących, terapia łuszczycy z kolei – zapobieganie szybkiemu namnażaniu się komórek skóry.

W przypadku egzemy najważniejsza jest odpowiednia pielęgnacja skóry polegająca na intensywnym nawilżaniu i unikaniu czynników drażniących (np. detergenty czy niektóre kosmetyki). W leczeniu zaostrzeń stosuje się kremy sterydowe oraz inhibitory kalcyneuryny, które pomagają zmniejszyć stan zapalny. 

Leczenie łuszczycy może wymagać zastosowania silniejszych leków, zwłaszcza w przypadku zaawansowanych postaci choroby. Oprócz kortykosteroidów stosuje się również leki działające na układ odpornościowy (metotreksat), terapie biologiczne lub fototerapię (leczenie światłem UV). Wsparciem leczenia farmakologicznego, jest właściwa pielęgnacja skóry z użyciem delikatnych środków.

Leczenie biologiczne w łuszczycy polega na stosowaniu preparatów, które celują w określone mechanizmy immunologiczne odpowiedzialne za rozwój choroby. Terapie biologiczne wykorzystują przeciwciała monoklonalne lub białka, które blokują szlaki zapalne, takie jak interleukiny czy TNF-alfa, co prowadzi do zmniejszenia stanu zapalnego i zahamowania nadmiernej proliferacji komórek skóry. Leczenie biologiczne jest szczególnie skuteczne w ciężkich przypadkach łuszczycy, które nie reagują na tradycyjne metody terapeutyczne, tj. sterydy czy leki immunosupresyjne.

Należy pamiętać, że obie choroby mają charakter przewlekły, a ich całkowite wyleczenie nie jest możliwe. Trzeba jednak podkreślić, że odpowiednio dobrana terapia w obu przypadkach znacząco poprawia jakość życia pacjentów.

Rodzaje egzemy mylone z łuszczycą

Egzema to grupa chorób dermatologicznych charakteryzujących się przewlekłym stanem zapalnym, który wynika z nadwrażliwości układu odpornościowego skóry.

Jakie rodzaje egzemy są mylone z łuszczycą? 

• Atopowe zapalenie skóry (AZS) – to specyficzna forma egzemy o podłożu alergicznym, która objawia się intensywną reakcją na określone alergeny. Tzw. egzema atopowa jest jedną z najczęściej występujących chorób alergicznych skóry i zwykle pojawia się już w dzieciństwie. AZS objawia się suchą, swędzącą skórą, która może stać się zaczerwieniona i podrażniona. Często pojawiają się wypryski w postaci pęcherzyków wypełnionych płynem, które przekształcają się w strupy lub łuski. Zmiany skórne najczęściej występują w zgięciach łokciowych, kolanowych, na szyi i twarzy. Skóra staje się szorstka, a w niektórych miejscach może się pogrubić. Zmianom zapalnym towarzyszy ból, pieczenie i wrażliwość. Objawy mogą nasilać się pod wpływem stresu, zmian temperatury, alergenów (np. kurz, pyłki) oraz substancji chemicznych zawartych w kosmetykach czy detergentach. Uciążliwe swędzenie prowadzi do drapania i zaostrzenia zmian. 
• Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) – również powoduje zaczerwienienie i łuszczenie, szczególnie w miejscach, takich jak: owłosiona skóra głowy, okolice nosa i uszu. W przypadku łuszczycy zmiany są bardziej wyraźne, grube i srebrzysto-białe, podczas gdy w ŁZS łuszczenie jest bardziej tłuste i żółtawe. 
• Wyprysk kontaktowy (kontaktowe zapalenie skóry) – może mieć dwie formy: alergiczną (wyprysk kontaktowy alergiczny) i z podrażnienia (wyprysk kontaktowy niealergiczny). W obu przypadkach dochodzi do reakcji zapalnej po kontakcie skóry z substancją, jednak mechanizm tej reakcji jest różny.

o Wyprysk kontaktowy niealergiczny jest wynikiem podrażnienia skóry przez substancje drażniące – detergenty, chemikalia czy substancje fizyczne. Zmiany skórne występują po bezpośrednim kontakcie z tymi czynnikami i zazwyczaj ustępują po ich eliminacji.

o Wyprysk kontaktowy alergiczny wynika z nadwrażliwości immunologicznej organizmu na alergen, który wyzwala odpowiedź zapalną. W tym przypadku reakcja może wystąpić także po pewnym czasie od kontaktu z alergenem, a zmiany skórne mogą nie ustępować tak szybko po wyeliminowaniu czynnika wyzwalającego. Ta forma wyprysku często wymaga leczenia (tu np. leki przeciwzapalne lub immunosupresyjne).

o Oba typy wyprysku kontaktowego mogą manifestować się poprzez podobne objawy – zaczerwienienie, swędzenie i wypryski – przypominające łuszczycę.

• Wyprysk zastoinowy – dotyczy osób z przewlekłymi problemami krążeniowymi, zwłaszcza w dolnych partiach nóg. Objawia się zaczerwienieniem, obrzękiem i swędzeniem, a skóra w miejscach zmian staje się szorstka i pokryta łuskami. Zmiany te mogą przypominać objawy łuszczycy, zwłaszcza gdy skóra staje się pogrubiona i nadmiernie przesuszona.
• Wyprysk potnicowy – forma egzemy objawiająca się pęcherzami wypełnionymi płynem. Pęcherze mogą się łączyć, tworząc bolesne rany. Zmiany te są często mylone z łuszczycą, zwłaszcza gdy występują na podeszwach stóp i na dłoniach, gdzie skóra jest grubsza. 
• Wyprysk pieniążkowaty – cechuje się okrągłymi, srebrzystymi plamami, które mogą przypominać łuszczycę na nogach, rękach czy plecach. Zmiany te mają wyraźne granice i mogą być pokryte delikatnymi łuskami. Typowe jest też swędzenie. Zmiany skórne w tym przypadku mogą być przewlekłe i trudne do leczenia.
• Wyprysk zawodowy – to rodzaj zapalenia powstającego w wyniku kontaktu skóry z substancjami chemicznymi, uczulającymi lub drażniącymi. Może dotyczyć osób, które w pracy mają kontakt z detergentami, środkami chemicznymi, farbami, metalami czy lateksem. Wyprysk zawodowy może przypominać łuszczycę, ponieważ objawia się zaczerwienieniem, swędzeniem, pęcherzami oraz suchą i łuszczącą się skórą na dłoniach, nadgarstkach, ramionach oraz twarzy. W zależności od intensywności kontaktu z alergenami lub drażniącymi substancjami zmiany skórne mogą być czasowe lub przewlekłe. 

Inne choroby podobne do łuszczycy – z czym jeszcze można ją pomylić?

Jakie inne choroby skóry mogą przypominać łuszczycę?

• Grzybica skóry – charakteryzuje się okrągłymi, czerwonymi zmianami z wyraźnie zaznaczonym brzegiem, które mogą łuszczyć się na obrzeżach i powodować świąd, co upodabnia je do łuszczycy. Zmiany towarzyszące grzybicy mają jednak tendencję do rozprzestrzeniania się w formie regularnych okręgów, podczas gdy zmiany łuszczycowe przyjmują nieregularny kształt.
• Łupież różowy (pityriasis rosea) – łagodna, samoograniczająca się choroba skóry o prawdopodobnym podłożu wirusowym występująca najczęściej u młodych osób. Zazwyczaj rozpoczyna się od wystąpienia pojedynczej, większej zmiany skórnej zwanej blaszką macierzystą o owalnym kształcie i łuszczącej się powierzchni. W ciągu kilku dni na tułowiu i kończynach rozwijają się mniejsze, podobne zmiany. Choroba trwa zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy i najczęściej ustępuje samoistnie, nie wymagając specjalistycznego leczenia. 

Diagnostyka różnicowa – za pomocą jakich badań dermatolog rozpoznaje egzemę lub łuszczycę?

Prawidłowe rozpoznanie i rozróżnienie egzemy od łuszczycy może być trudne, zwłaszcza we wczesnym stadium choroby. W diagnostyce różnicowej egzemy i łuszczycy dermatolog bierze pod uwagę szereg czynników, m.in. – wygląd i lokalizację zmian skórnych oraz historię choroby. 

Egzema najczęściej objawia się suchością skóry, zaczerwienieniem i swędzeniem, a zmiany skórne mają charakter pęcherzyków, które mogą pękać i tworzyć strupy. W przeciwieństwie do łuszczycy – która charakteryzuje się grubymi, srebrzystymi łuskami i symetrycznymi zmianami – egzema może występować w bardziej zróżnicowanej formie, np. w postaci wyprysków mokrych. Wspomniane zróżnicowanie objawów pomaga lekarzowi wstępnie rozpoznać konkretną dermatozę, jednak w celu precyzyjnej diagnozy konieczne są specjalistyczne testy. Jakie badania może zlecić dermatolog, aby jednoznacznie rozróżnić choroby skóry? 

• Badanie histopatologiczne (biopsja skóry) – procedura polegająca na pobraniu próbki tkanki skórnej do analizy mikroskopowej. W przypadku łuszczycy biopsja skóry zwykle ujawnia pogrubienie naskórka, nadmierną proliferację komórek oraz przyspieszone tempo ich namnażania, co skutkuje tworzeniem charakterystycznych łusek. Z kolei w egzemie zmiany histopatologiczne wskazują na przewlekły stan zapalny skóry, z obecnością komórek zapalnych, takich jak limfocyty, oraz uszkodzeniami w obrębie naskórka. Badanie histopatologiczne pozwala na precyzyjne rozróżnienie tych dwóch chorób skóry i postawienie właściwej diagnozy.
• Badanie dermatoskopowe – nieinwazyjna technika diagnostyczna, która pozwala na dokładniejszą ocenę struktury skóry oraz specyficznych zmian skórnych. Dermatoskop, wyposażony w powiększenie i oświetlenie, umożliwia lekarzowi obserwację szczegółów, które nie są gołym okiem – zmian w układzie naczyń krwionośnych czy struktury łusek. W przypadku łuszczycy może pomóc w ocenie stopnia zaawansowania zmian, a także w odróżnianiu jej od innych schorzeń dermatologicznych.
• Badania krwi (testy alergiczne lub badania w kierunku infekcji) oraz testy skórne – mogą być pomocne w identyfikacji przyczyn wyprysku, zwłaszcza gdy podejrzewa się alergiczny charakter zmian skórnych. Testy skórne lub oznaczenie poziomu specyficznych IgE we krwi pozwalają na wykrycie uczulenia na konkretne substancje, które mogą wywoływać egzemę. Dodatkowo badania w kierunku infekcji (np. oznaczenie obecności bakterii, grzybów lub wirusów) mogą być istotne, gdy zmiany skórne wskazują na infekcje wtórne, które mogą występować w przebiegu egzemy lub innych chorób dermatologicznych.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące różnic między egzemą a łuszczycą.