Bariatra – kto to jest, czym się zajmuje i kiedy warto zgłosić się na leczenie otyłości?

Najważniejsze informacje

• Bariatra to lekarz specjalizujący się w leczeniu otyłości i chorób z nią związanych, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie. Współpracuje z innymi specjalistami, oferując kompleksową opiekę i leczenie.
• Bariatra diagnozuje przyczyny otyłości, opracowuje indywidualny plan leczenia, obejmujący dietę, aktywność fizyczną i wsparcie psychologiczne, a w razie potrzeby wdraża leczenie farmakologiczne lub operacyjne.
• Wizyta u bariatry jest wskazana, gdy BMI wynosi powyżej 35 kg/m², pacjent ma choroby współistniejące, a tradycyjne metody leczenia otyłości zawiodły.
• Kwalifikacja do leczenia bariatrycznego obejmuje konsultację z lekarzem rodzinnym, ocenę BMI i historii zdrowia przez bariatrę, a także niezbędne badania, w tym psychologiczne i dietetyczne.
• Zabiegi bariatryczne obejmują balon żołądkowy, rękawową resekcję żołądka oraz bypass żołądkowy.

Otyłość stanowi jedno z największych wyzwań zdrowotnych współczesnego społeczeństwa. Według GUS z problemem nadmiernej masy ciała zmaga się 62% mężczyzn i 46% kobiet w Polsce. Wzrost liczby osób dotkniętych otyłością wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, takimi jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby serca czy zaburzenia metaboliczne. Z tego powodu coraz większe znaczenie zyskuje rola bariatry – specjalisty, który pomaga pacjentom w walce z otyłością (zwłaszcza otyłością II stopnia lub otyłością III stopnia) i jej skutkami. Sprawdź, kiedy warto skorzystać z jego wsparcia i w jaki sposób może pomóc w leczeniu otyłości.

Kto to jest bariatra?

Bariatra (obesitolog) to lekarz specjalizujący się w diagnostyce i leczeniu otyłości oraz chorób związanych z nadmierną wagą. Co ważne, pomaga też w poprawie ogólnego stanu zdrowia pacjenta, który może cierpieć na różne choroby współistniejące, takie jak:

• cukrzyca typu 2;
• nadciśnienie tętnicze;
• zespół metaboliczny;
• choroby układu oddechowego.

Bariatra pełni również funkcję koordynatora w leczeniu, współpracując z innymi specjalistami, takimi jak chirurg bariatra, dietetyk czy psycholog bariatryczny, aby zapewnić pacjentowi kompleksową opiekę.

Czym zajmuje się bariatra (obesitolog)?

Bariatra to specjalista zajmujący się:

• diagnostyką przyczyn otyłości – analizuje różne czynniki wpływające na rozwój otyłości, takie jak:
  • czynniki genetyczne;
  • zaburzenia hormonalne (np. insulinooporność, niedoczynność tarczycy, PCOS);
  • brak aktywności fizycznej;
  • niezdrowe nawyki żywieniowe;
  • czynniki psychologiczne (stres, depresja, zaburzenia emocjonalne);
  • czynniki środowiskowe;
  • przyjmowanie niektórych leków (np. przeciwdepresyjnych, przeciwpsychotycznych, kortykosteroidów);
• tworzeniem indywidualnego planu leczenia – plan leczenia może obejmować dietę, aktywność fizyczną, oraz wsparcie psychologiczne w celu poprawy nawyki żywieniowe i dążenie do zdrowej masy ciała;
• wsparciem psychologicznym – otyłość często wiąże się z zaburzeniami psychicznymi, dlatego bariatra współpracuje z psychologiem, aby pomóc pacjentowi poradzić sobie z emocjonalnymi aspektami leczenia;
• wdrażaniem leczenia farmakologicznego – w niektórych przypadkach bariatra przepisuje leki, które pomagają w redukcji masy ciała lub w leczeniu towarzyszących chorób, jak cukrzyca typu 2 czy choroba niedokrwienna serca;
• rekomendacją leczenia operacyjnego, zwłaszcza gdy inne metody zawodzą.

Kiedy warto skonsultować się z bariatrą?

Wizyta u bariatry jest wskazana, gdy wskaźnik masy ciała (BMI) przekracza 40 kg/m² (tzw. otyłość olbrzymia) lub wynosi od 35 do 39,9 kg/m², a pacjent cierpi na dodatkowe choroby współistniejące, takie jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, bezdech senny, zaburzenia psychiczne czy choroby serca. Wskazaniem do konsultacji jest również sytuacja, w której inne metody redukcji masy ciała (zmiana stylu życia, dieta) nie przynoszą rezultaty u pacjenta z otyłością.

Podczas wizyty bariatra ocenia, czy leczenie operacyjne, takie jak np. rękawowa resekcja żołądka lub bypass żołądkowo-jelitowy, jest odpowiednie dla pacjenta. Często konieczne jest również włączenie innych form leczenia, np. założenie balonu żołądkowego.

Jak wygląda proces kwalifikacji do leczenia bariatrycznego?

Kwalifikacja do leczenia bariatrycznego obejmuje kilka kroków.

1. Wizyta u lekarza rodzinnego, który wydaje skierowanie do poradni bariatrycznej, gdzie pacjent przejdzie szczegółowe badania.
2. Ocena BMI i historii chorób – podczas pierwszej wizyty u bariatry lekarz ocenia wskaźnik masy ciała (BMI) oraz przegląda dotychczasową dokumentację medyczną pacjenta, uwzględniając występujące choroby współistniejące.
3. Badania przedoperacyjne – w zależności od indywidualnych potrzeb i możliwości pacjenta lekarz zleca badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, panel biochemiczny, a także USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej, spirometrię oraz gastroskopię.
4. Ocena psychologiczna i dietetyczna – lekarz bariatra współpracuje z psychologiem bariatrycznym i dietetykiem, aby ocenić gotowość pacjenta do zmiany stylu życia i nawyków żywieniowych.

Konsultacja bariatryczna – jak wygląda pierwsza wizyta?

Pierwsza wizyta u bariatry jest szczególnie ważna, ponieważ to wtedy lekarz przeprowadza dokładną ocenę stanu zdrowia pacjenta. Obejmuje to:

• analizę dokumentacji medycznej – pacjent powinien dostarczyć wszelkie badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, panel biochemiczny oraz dokumentację dotyczącą chorób współistniejących;
• wywiad medyczny – lekarz analizuje historię zdrowia pacjenta, w tym przebyte choroby, obecny stan zdrowia, sposób odżywiania się oraz poziom aktywności fizycznej;
• ocenę BMI – bariatra mierzy wskaźnik masy ciała BMI, co jest podstawą dalszego leczenia.

Podczas wizyty lekarz podejmuje decyzję, czy pacjent kwalifikuje się do leczenia operacyjnego lub zaleca leczenie zachowawcze (np. wprowadzenie zmian w diecie, zwiększenie aktywności fizycznej, wsparcie psychologiczne).

Chirurgiczne leczenie otyłości i zabiegi chirurgiczne: balon, sleeve, bypass

Chirurgia bariatryczna to jedna z najskuteczniejszych metod leczenia otyłości, zwłaszcza w przypadkach otyłości II i III stopnia, gdy tradycyjne metody, takie jak dieta i aktywność fizyczna, nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Zabiegi są skierowane do pacjentów z nadmierną masą ciała, którzy zmagają się z problemami zdrowotnymi związanymi z otyłością, takimi jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby serca czy bezdech senny.

Balon żołądkowy

Jednym z najmniej inwazyjnych zabiegów bariatrycznych jest założenie balonu żołądkowego. Procedura polega na wprowadzeniu do przewodu pokarmowego balonu wypełnionego solą fizjologiczną, który zajmuje część objętości żołądka, zmniejszając przestrzeń dostępną dla pokarmu. Dzięki temu pacjent odczuwa szybciej uczucie sytości, co pomaga w redukcji masy ciała. Balon żołądkowy to metoda tymczasowa – po około 6 miesiącach należy go usunąć. Zabieg ten jest często stosowany u pacjentów, którzy chcą schudnąć przed bardziej inwazyjnymi operacjami bariatrycznymi lub u osób, które nie kwalifikują się jeszcze do zabiegu chirurgicznego.

Zalety zabiegu:

• krótszy czas rekonwalescencji w porównaniu do zabiegów chirurgicznych;
• niższa cena w porównaniu do innych metod bariatrycznych;
• może pomóc w przygotowaniu pacjenta do bardziej zaawansowanego leczenia.

Wady:

• tymczasowe rozwiązanie – balon trzeba usunąć po około 6 miesiącach;
• wymaga dużej dyscypliny pacjenta w zakresie diety i aktywności fizycznej, aby uzyskać trwałe efekty.

Zabiegi zmniejszające pojemność żołądka

W przypadku pacjentów z otyłością II i III stopnia, którzy nie osiągnęli satysfakcjonujących rezultatów po leczeniu zachowawczym, bariatra często proponuje zabieg chirurgiczny zmniejszający pojemność żołądka. Tego typu zabiegi są bardziej inwazyjne i oferują długotrwałe efekty w zakresie redukcji masy ciała.

Zalety zabiegów zmniejszających żołądek:

• trwała redukcja masy ciała;
• możliwa poprawa stanu zdrowia pacjenta, szczególnie w przypadku osób z cukrzycą typu 2, nadciśnieniem czy chorobami serca.

Wady:

• wysokie ryzyko powikłań pooperacyjnych, takich jak infekcje, krwawienie czy zakrzepy;
• konieczność długoterminowej zmiany stylu życia, w tym diety i aktywności fizycznej, aby utrzymać efekty.

Rękawowa resekcja żołądka (sleeve gastrektomia)

Jest to jedna z najczęściej wykonywanych operacji bariatrycznych. Polega na usunięciu dużej części żołądka, pozostawiając cienki rękaw. Dzięki temu zmniejsza się pojemność żołądka, a pacjent spożywa mniejsze ilości jedzenia. Ponadto zabieg ma wpływ na kontrolę ośrodka głodu i łaknienia, co sprzyja dalszej utracie wagi.

Bypass żołądkowo-jelitowy (gastric bypass)

Jest To bardziej kompleksowy zabieg, który łączy zmniejszenie objętości żołądka z omijaniem części jelita cienkiego. Dzięki temu ogranicza się zarówno ilość spożywanego pokarmu, jak i wchłanianie kalorii. Bypass żołądkowy skutkuje nie tylko redukcją masy ciała, ale może także poprawiać kontrolę glikemii u pacjentów z cukrzycą typu 2.

Endoskopowa plastyka żołądka

Jest to mniej inwazyjna opcja, która umożliwia zmniejszenie pojemności żołądka za pomocą endoskopu. Metoda ta pozwala na przeprowadzenie zabiegu bez konieczności wykonywania nacięć.

Plikacja żołądka
Jest to procedura, w której żołądek jest zszywany, aby zmniejszyć jego objętość. Jest to mniej popularna metoda, ale również stosowana w leczeniu otyłości.

Mini-bypass żołądkowy i endoskopowe zmniejszanie żołądka

Mini-bypass oraz endoskopowe zmniejszanie żołądka to nowoczesne metody chirurgiczne, które są mniej inwazyjne niż tradycyjny bypass.

• Mini-bypass łączy technikę zmniejszania pojemności żołądka z omijaniem części jelita, ale w sposób mniej skomplikowany niż tradycyjny bypass.
• Endoskopowe zmniejszanie żołądka to procedura, w której wykorzystuje się endoskop do zmniejszenia pojemności żołądka.

Zabiegi te niosą za sobą mniejsze ryzyko powikłań w porównaniu do tradycyjnych zabiegów, a także zapewniają krótszy czas rekonwalescencji. Niestety, skuteczność w utracie wagi może być w tym przypadku mniejsza niż w przypadku bardziej inwazyjnych operacji bariatrycznych.

Proces kwalifikacji do zabiegu bariatrycznego

Decyzja o przeprowadzeniu zabiegu bariatrycznego nie jest podejmowana pochopnie. Pacjent musi przejść przez szereg konsultacji z lekarzami różnych specjalności. Bariatra ocenia ogólny stan zdrowia pacjenta, wykonuje niezbędne badania (m.in. USG jamy brzusznej, morfologia krwi, testy hormonalne), a także bierze pod uwagę indywidualne potrzeby pacjenta, w tym jego motywację do zmiany stylu życia.

Kwalifikacja do zabiegu bariatrycznego obejmuje:

• szczegółową ocenę stanu zdrowia pacjenta, w tym badania laboratoryjne (morfologia krwi, poziom glukozy, lipidogram);
• współpracę z dietetykiem bariatrycznym i psychologiem w celu oceny nawyków żywieniowych oraz stanu psychicznego pacjenta;
• konsultacje z anestezjologiem i ocenę ryzyka związanego ze znieczuleniem ogólnym;
• ocenę gotowości pacjenta do zmiany stylu życia oraz przestrzegania zaleceń pooperacyjnych.

Zabiegi bariatryczne – cena, refundacja

Koszt zabiegów bariatrycznych w Polsce zależy od wyboru metody oraz ośrodka, w którym się odbywają.

• Ceny operacji bariatrycznych wahają się od 12 000 zł do 30 000 zł, w zależności od techniki (np. rękawowa resekcja żołądka, bypass żołądkowy, mini bypass) oraz lokalizacji kliniki.
• Balon żołądkowy to tańsza opcja, kosztująca od 4 000 zł do 8 000 zł, jednak jest to rozwiązanie tymczasowe, które wymaga późniejszej wymiany lub usunięcia.

Leczenie otyłości w ramach NFZ jest dostępne dla pacjentów z otyłością olbrzymią (BMI > 40) oraz otyłością II stopnia (BMI 35–39,9), jeśli towarzyszą jej choroby współistniejące, takie jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby serca czy hiperlipidemia. Aby uzyskać refundację, pacjent musi przejść proces kwalifikacji, który obejmuje następujące etapy:

• skierowanie od lekarza rodzinnego lub internisty do poradni bariatrycznej;
• konsultacja z bariatrami oraz wykonanie niezbędnych badań (m.in. gastroskopia, USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej, spirometria);
• wpisanie na listę oczekujących.

Czas oczekiwania na zabieg może wynosić od 6 miesięcy do 2 lat, w zależności od województwa i ośrodka.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania na temat pracy bariatry.