Najważniejsze informacje:
Otyłością brzuszną, zwaną również trzewną, nazywa się nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej. Ze względu na swoje właściwości i bliskość istotnych narządów, tkanka tłuszczowa w tej okolicy może przyczyniać się do występowania wielu nieprawidłowości i stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Przeczytaj i dowiedz się, jakie są przyczyny otyłości brzusznej. Jak się pozbyć tłuszczu w tej okolicy oraz dlaczego to takie ważne?
Otyłość brzuszna (trzewna) to nadmierne gromadzenie tłuszczu w jamie brzusznej. Otłuszczony brzuch jest znacznie poważniejszą przypadłością niż np. nadmiar tłuszczu zgromadzonego w obrębie ud czy pośladków, ponieważ komórki tłuszczowe w jamie brzusznej:
Dolegliwość diagnozowana jest zwykle za pomocą pomiarów obwodu talii i bioder i prostego wyliczenia stosunku obu wartości (obwodu talii do bioder). Uzyskiwany parametr nosi nazwę wskaźnika WHR (z ang. waist-hip ratio). Prawidłowa wartość WHR jest inna dla obu płci i stanowi kryterium rozpoznawania przypadłości. Otyłość brzuszną u kobiety rozpoznaje się, kiedy wskaźnik wynosi więcej niż 0,8 (zwykle obwód talii wynosi więcej niż 80). Otyłość brzuszną u mężczyzny diagnozuje się, jeśli wskaźnik WHR jest wyższy niż 1 (zwykle obwód talii wynosi więcej niż 94). Przyjmuje się, że im wyższy jest obwód talii, tym wyższe jest ryzyko powikłań metabolicznych związanych z przypadłością.
Do rozpoznania otyłości brzusznej u dziecka wystarczy pomiar obwodu brzucha i naniesienie wartości na siatkę centylową odpowiadającą płci i wiekowi dziecka. Osiągnięcie 90. centyla pozwala na zdiagnozowanie przypadłości i stwierdzenie obecności czynnika zwiększającego ryzyko powikłań metabolicznych.
Do otyłości brzusznej, podobnie jak w przypadku większości otyłości, dochodzi zwykle w wyniku niewłaściwego stylu życia. Szczególnie istotne znaczenie odgrywa niewłaściwa dieta, składająca się w większości z tłuszczów i cukru, oraz brak aktywności fizycznej. Wśród innych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej można również wymienić:
Hormony, zaraz po niewłaściwej diecie i braku ruchu, stanowią najistotniejszy czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej. Nie chodzi wyłącznie o zaburzenia gospodarki hormonalnej, ale również o obecność hormonów związanych z płcią, które determinują odkładanie się tkanki tłuszczowej w określonych miejscach (np. męskie w przypadku otyłości brzusznej).
Chociaż możliwość odkładania tłuszczu wiąże się z nadmierną podażą kalorii, czasami zdarza się również, że zaburzenia hormonalne wpływają na problemy trawienne i spowolniony metabolizm. Może to sprzyjać trudnościom z utrzymaniem prawidłowego bilansu kalorycznego i może skutkować nadmiernym rozbudowywaniem tkanki tłuszczowej.
Częstym zaburzeniem hormonalnym przyczyniającym się do odkładania tłuszczu w obrębie brzucha jest niedoczynność tarczycy. Otyłość brzuszna spowodowana jest spowolnieniem metabolizmu, do którego dochodzi w wyniku nieprawidłowej pracy tarczycy. W przypadku niedoczynności gruczołu powiększony obwód brzucha może wynikać również z problemów trawiennych, gromadzenia wody, czy osłabienia mięśni brzucha.
Równie częstą przyczyną otyłości brzusznej jest hiperprolaktynemia, czyli za wysoki poziom prolaktyny w organizmie. Jest wiele czynników mogących wpływać na ten stan (m.in. nadmierny stres, niedoczynność tarczycy, ale również guz przysadki), a jednym ze skutków przypadłości może być spowolnienie metabolizmu, zatrzymywanie wody w organizmie oraz nadmierne odkładanie tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicach brzucha.
Przyczyną zwiększonego obwodu brzucha może być insulinooporność, ale częściej pacjenci mają do czynienia z odwrotną sytuacją, kiedy otyłość brzuszna jest przyczyną insulinooporności. Dzieje się tak, ponieważ komórki tłuszczowe zgromadzone wewnątrz jamy brzusznej wykazują aktywność metaboliczną, syntetyzują hormony, a z czasem zmniejszają wrażliwość organizmu na insulinę. Ponieważ zaburzenia wzajemnie się napędzają, należy zatrzymać je jak najszybciej. Dlatego przy objawach wskazujących na insulinooporność, należy przeprowadzić pełną diagnostykę umożliwiającą podjęcie leczenia. W celu zapobiegania przypadłości zaleca się podejmowanie działań zmierzających do redukcji tkanki tłuszczowej w obrębie brzucha.
Przyczyną otyłości brzusznej może być również nadmierne spożywanie alkoholu. Większość alkoholi zawiera bardzo dużo cukru, a tym samym kalorii, przyczyniających się do odkładania tłuszczu w okolicy brzucha. Tzw. piwny brzuszek zwykle objawia się powiększeniem obwodu brzucha bez gromadzenia się tkanki tłuszczowej po bokach. Brzuch jest wyraźnie wystający, szczególnie jego dolna połowa.
W przypadku otyłości brzusznej leczenie uzależnione jest od przyczyn przypadłości. Jeśli dolegliwość wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi, niezbędne jest ich wyregulowanie. Otyłość brzuszna wynikająca z określonego stylu życia (objadanie się, brak aktywności fizycznej), konieczne jest wprowadzenie zmian. Nie jest możliwa redukcja tkanki tłuszczowej w konkretnym miejscu. Spalenie tłuszczu jest procesem dotyczącym całego organizmu, dlatego wymaga ogólnego działania. Niestety tłuszcz trzewny nie poddaje się łatwo, w związku z tym walka z otyłością brzuszną wymaga dyscypliny i dużo cierpliwości.
Każda dieta odchudzająca, również dieta a na otyłość brzuszną, wymaga ujemnego bilansu kalorycznego, tj. mniejszej podaży kalorii niż wynosi zapotrzebowanie kaloryczne. Organizm potrzebujący energii, początkowo czerpie ją z cukru znajdującego się we krwi, a następnie zaczyna odzyskiwać ją z tkanki tłuszczowej. Niskokaloryczna dieta powoduje, że szybciej „dostaje się” do komórek tłuszczowych zgromadzonych w jamie brzusznej.
W diecie przy otyłości brzusznej zaleca się spożywanie dużych ilości błonnika zapewniającego uczucie sytości i poprawiającego trawienie, a więc spożywanie warzyw, produktów pełnoziarnistych oraz białego mięsa.
Nie należy spożywać produktów o wysokim indeksie glikemicznym. Zmniejszenie liczby kalorii wymaga rezygnacji z cukru oraz tłustych i wysoko przetworzonych produktów spożywczych.
Należy zadbać również o odpowiednie nawodnienie organizmu.
W razie wątpliwości warto skonsultować się z dietetykiem, który pomoże ustalić najwłaściwszą dietę przy otyłości brzusznej.
Walcząc z otyłością brzuszną, warto sięgać po zioła wspomagające odchudzanie i spalanie tkanki tłuszczowej, m.in. morszczyn pęcherzykowaty, pokrzywa (szczególnie indyjska), mięta pieprzowa, mniszek pospolity, a także pieprz cayenne, szałwia, babka płesznik, czy morwa biała. Spalanie tłuszczu przyspiesza również guarana, czerwona i zielona herbata oraz Yerba Mate.
Australijscy naukowcy opublikowali wyniki badań na myszach, które wykazały, że kawa pita w dużych ilościach spowalnia metabolizm tłuszczów w wątrobie, co może sprzyjać gromadzeniu się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Jednocześnie umiarkowane spożycie wspomaga trawienie, a tym samym odchudzanie. Dodatkowo może również obniżać ryzyko rozwoju cukrzycy. Warunkiem uzyskania takiego efektu jest spożywanie kawy bez dodatku mleka i cukru.
Samo przestrzeganie diety może okazać się niewystarczające, aby skutecznie i efektywnie zmniejszać otyłość brzuszną. Konieczna jest regularna aktywność fizyczna. Najlepsze w walce ze zbędnymi kilogramami są treningi aerobowe (wytrzymałościowe), ponieważ do wytwarzania energii organizm potrzebuje glikogenu zgromadzonego w mięśniach i tłuszczu znajdującego się w tkance tłuszczowej. Sprawdzą się więc przede wszystkim szybki marsz, bieganie, jazda na rowerze, taniec czy pływanie.
Ćwiczenia na otyłość brzuszną powinny być dostosowane do możliwości pacjenta, dlatego warto skonsultować się z lekarzem i skorzystać z pomocy trenera personalnego.