BMI – co to jest, wzór, normy, tabela, jak obliczyć

Najważniejsze informacje:

• BMI to najprostszy wskaźnik masy ciała, który jest powszechnie stosowany do rozpoznawania niedowagi, nadwagi i otyłości.
• Wzór na obliczenie BMI dla osób dorosłych jest taki sam niezależnie od płci i wieku, jednak na interpretację wyników wpływają dodatkowe czynniki, jak choćby stopień wytrenowania. 
• BMI nie służy do kontroli masy ciała u osób poniżej 18. roku życia.
• Do obliczenia BMI trzeba wykonać pomiary wagi (w kilogramach) i wysokości (w metrach). 

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego około 60% dorosłych Polaków zmaga się z nadwagą, która sprzyja rozwojowi chorób takich jak cukrzyca, miażdżyca i choroba niedokrwienna serca. Niezwykle istotne jest zatem kontrolowanie masy swojego ciała. W tym celu został stworzony wskaźnik BMI. Jak się liczy BMI? Podajemy wzór i normy zestawione w tabeli.

Co to jest BMI? Czym różni się od wskaźnika WHR?

Współczynnik BMI (z ang. Body Mass Index – wskaźnik masy ciała) to parametr określający stosunek masy ciała do wzrostu. Został opracowany w 1832 roku przez Adolfa Queteleta – belgijskiego statystyka. Uniwersalny wzór podany przez Queteleta umożliwia rozpoznanie nieprawidłowej wagi i – zgodnie z rekomendacjami WHO – stosowany jest w diagnostyce otyłości. 

Do obliczenia BMI wystarczy informacja o aktualnej masie ciała oraz wzroście. Wskaźnik ten nie uwzględnia zawartości w organizmie tkanki tłuszczowej, mięśniowej, kostnej ani wody, dlatego jest to parametr, który należy traktować wyłącznie orientacyjnie.

Często zamiast BMI lub w połączeniu z tym wskaźnikiem stosuje się WHR (z ang. Waist-Hip Ratio), czyli stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Prawidłowo dokonany pomiar pozwala uzyskać informacje o rozkładzie tłuszczu w organizmie. WHR – w przeciwieństwie do BMI – nie określa jednak, czy masa ciała jest prawidłowa.

Czy mam nadwagę lub otyłość? BMI – normy, tabela

Wskaźnik masy ciała może mieścić się w jednym z sześciu zakresów referencyjnych. Kryteria i normy BMI przedstawia poniższa tabela.

BMI	Stan odżywienia
<18,5	niedowaga
18,5-24,9	prawidłowa masa ciała
25,0-29,9	nadwaga
30,0-34,9	I stopień otyłości
35,0-39,9	II stopień otyłości
>40,0	III stopień otyłości

Uzyskanie wyniku spoza zakresu 18,5–24,9 powinno być impulsem do zmiany nawyków żywieniowych lub trybu życia. Przy nieprawidłowym BMI warto skorzystać z pomocy dietetyka w celu ustalenia jadłospisu i planu żywieniowego, a często również zasięgnąć porady medycznej u specjalisty (bariatry), który wskaże właściwą metodę terapii.

Czy wskaźnik masy ciała zależy od wieku? BMI po 60. roku życia

Wiek nie jest czynnikiem obojętnym dla wartości BMI. Wskaźnik ten nie powinien być stosowany do obliczania współczynnika masy ciała u osób poniżej 18. roku życia z uwagi na intensywne zmiany zawartości tkanki tłuszczowej, które zachodzą w organizmach dzieci i młodzieży. Oceny prawidłowego rozwoju fizycznego dziecka należy dokonywać za pomocą siatek centylowych uwzględniających płeć i wiek.

U seniorów (po 60. roku życia) interpretacja wartości BMI może nastręczać trudności, ponieważ w tej grupie trzeba brać pod uwagę zwiększone ryzyko niedożywienia, które ma poważne konsekwencje zdrowotne. U osób w wieku powyżej 65 lat niedożywienie stwierdzane jest, gdy wartość wskaźnika BMI wynosi poniżej 23. Przedział 25–29,9, który dla osoby dorosłej oznacza nadwagę, dla osoby starszej jest zakresem prawidłowym.

Jak obliczyć BMI? Wzór na BMI dla mężczyzn i kobiet

Do obliczania BMI stosuje się wzór:

BMI = masa ciała (w kg) / [wzrost (w m)]²

By otrzymać prawidłowo obliczoną wartość, masę ciała należy podawać zawsze w kilogramach, zaś wzrost w metrach. 

Współczynnik masy ciała wylicza się tak samo zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Warto jednak mieć na uwadze, że w odniesieniu do niektórych nie ma on zastosowania. U sportowców stosunek tkanki mięśniowej do tłuszczowej jest zdecydowanie większy niż u osób nieuprawiających sportu. Tak więc ani sportowcy, ani np. kobiety w ciąży, nie powinni sugerować się otrzymaną wartością współczynnika BMI.