Niedoczynność tarczycy to problem dotykający pacjentów w różnym wieku. Wpływ na rozwój choroby ma wiele czynników. Niedoczynność gruczołu często powstaje na skutek aktywności innych schorzeń tarczycy lub ich powikłań. Jakie są objawy schorzenia? Jak przebiega diagnostyka i leczenie niedoczynności? Czym grozi nieustabilizowana niedoczynność tarczycy?
Czym jest niedoczynność tarczycy?
Prawidłową aktywność tarczycy kontroluje przysadka mózgowa, która uwalniając hormon TSH i stymuluje gruczoł do produkcji jego własnych hormonów – T3 trijodotyroniny i T4 tyroksyny. Odpowiadają one m.in. za wiele funkcji życiowych i metabolizm. Niedoczynność tarczycy jest zaburzeniem powstałym na skutek zbyt niskiej ilości produkowanych hormonów.
Przyczyny schorzenia
Główne przyczyny rozwoju trwałej niedoczynności tarczycy:
- Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto) – schorzenie rozwijające się w ukryciu, które w późniejszym stadium może przyczynić się do powiększenia wola.
- Leczenie jodem promieniotwórczym – metoda stosowana w terapii choroby Gravesa-Basedowa lub guzków.
- Całkowite lub częściowe operacyjne usunięcie gruczołu – w wyniku usunięcia gruczołu dochodzi do trwałej niedoczynności.
Przyczyny prowadzące do trwałej lub przemijającej niedoczynności tarczycy:
- Poporodowe zapalenie tarczycy.
- Przyjmowanie niektórych leków, sprzyjających procesom wyniszczającym organ.
- Choroby przysadki lub podwzgórza.
- Choroba de Querwaina (podostre zapalenie tarczycy).
- Stany zapalne gruczołu.
Niedoczynność tarczycy – objawy psychiczne i fizykalne
Objawy niedoczynności tarczycy nie są jednakowe dla wszystkich pacjentów. Ich częstotliwość występowania, ilość i natężenie jest kwestią indywidualną, na którą wpływ mają m.in.: styl życia, dieta, wiek, występowanie innych chorób, ogólny stan zdrowia.
Medycyna wskazuje na podstawową grupę objawów klinicznych, wskazujących na niedoczynność tarczycy:
- suchość i szorstkość skóry,
- wypadanie włosów i łamliwość paznokci,
- obrzęk powiek i twarzy,
- zmęczenie, brak energii, apatia,
- problemy z koncentracją i logicznym myśleniem,
- senność w ciągu dnia,
- problemy z zasypianiem w nocy,
- wzrost masy ciała i tendencja do zatrzymywania wody,
- spowolniony metabolizm,
- zaparcia,
- wole,
- wytrzeszcz oczu,
- uczucie zimna,
- zaburzenia miesiączkowania,
- spadek libido.
Trwające tygodniami objawy psychiczne w postaci senności braku energii i problemów z koncentracją mylnie mogą wskazywać na stany depresyjne lub skrajne zmęczenie. Ich odczuwanie, powinno skłaniać do wykonania badań sprawdzających poziom stężenia hormonów (TSH, FT3 i FT4), a następnie konsultacji z endokrynologiem. Nigdy nie diagnozuj się samodzielnie!
Niedoczynność tarczycy – leczenie i diagnostyka
Badania diagnostyczne w kierunku rozpoznania niedoczynności obejmują oznaczenie stężenia hormonów TSH, FT3 i FT4. Pomocniczo zaleca się wykonać badania przeciwciał, które pomagają w identyfikacji chorób autoimmunologicznych gruczołu, a dodatkowo wykrywają stan zapalny. Uzupełnieniem badań laboratoryjnych jest badanie USG tarczycy, które umożliwia ocenę wielkości i jednorodności gruczołu, lub wykrycie wszelkich patologii w obrębie tarczycy.
Leczenie niedoczynności polega na przyjmowaniu preparatów zawierających lewotyroksynę – syntetycznego odpowiednika tyroksyny (Euthyrox, Letrox, Novothyral), który działaniem odpowiada naturalnym hormonom. Dawkowanie leku dobierane jest indywidualnie dla każdego pacjenta. Terapia niedoczynności tarczycy polega również na regularnych badaniach laboratoryjnych, które są podstawą do zmiany dawek leku, tak aby uzyskać optymalne stężenie hormonów. W ciężkich przypadkach niedoczynności tarczycy pacjentom podaje się liotyroninę. Leczenie niedoczynności jest długotrwałe, a w wielu przypadkach trwa przez całe życie. Tym samym pacjent pozostaje pod stałą opieką specjalisty endokrynologii.
Nieleczona niedoczynność tarczycy prowadzi do szeregu komplikacji zdrowotnych i zaburzeń funkcjonowania innych organów i układów np. sercowo-naczyniowego, nerwowego. Nierozpoznana, a więc nieleczona niedoczynność, skutkuje również niepłodnością lub poronieniem. Pacjenci bagatelizujący objawy częściej borykają się z infekcjami wirusowymi. Powikłania mogą pojawić się również w przypadku nieprawidłowo leczonej niedoczynności. Dlatego kluczowe jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza, przyjmowanie określonych leków i wykonywanie regularnych badań. Ustabilizowana niedoczynność tarczycy przywraca pacjentowi komfort życia i dobre samopoczucie.
