Tarczyca jest jednym z najważniejszych organów, a jej funkcjonowanie ma bezpośredni wpływ na sprawność innych narządów. Nieprawidłowości w pracy tarczycy najczęściej ujawniają się poprzez niedoczynność lub nadczynność. Konsekwencją zaburzeń funkcjonowania organu jest również choroba Hashimoto. Diagnostyka chorób tarczycy jest prosta, a regularnie wykonywane badania mogą pomóc w szybkim podjęciu właściwego leczenia. Jakie badania pozwalają wykryć problemy z funkcjonowaniem tarczycy? Jak często należy powtarzać diagnostykę?
Badanie hormonów i przeciwciał
Diagnostyka chorób tarczycy wymaga określenia stężenia produkowanych przez organ hormonów i przeciwciał:
- TSH – (hormon tyreotropowy) – hormon wytwarzany w przysadce mózgowej. Jego zadaniem jest stymulacja tarczycy do produkcji własnych hormonów.
- FT3 – (wolna trijodotyronina) – hormon produkowany przez tarczycę. FT3 odpowiada za metabolizm, prawidłową pracę serca, układ pokarmowy, układ rozrodczy, funkcje mózgu. Ponadto wpływa na siłę mięśniową i prawidłowe nawodnienie organizmu.
- FT4 – (wolna tyroksyna) – hormon produkowany przez tarczycę. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Ma wpływ również na układ pokarmowy oraz na prawidłową czynność gruczołów płciowych.
- TG – (tyreoglobulina) – produkowane przez tarczycę białko hormonalne biorące udział w syntezie hormonów FT3 i FT4.
- TRAb – przeciwciała odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie tarczycy i wytwarzanie podstawowych hormonów.
Za błąd w kontroli zdrowia tarczycy uważa się wykonanie badań jedynie w celu określenia stężenia hormonu TSH. Parametr ten jest niewystarczający do określenia prawidłowości pracy organu.
Uzupełniające badania diagnostyczne
Uzupełnieniem podstawowej diagnostyki jest USG tarczycy. Badanie obrazowe umożliwia określenie wielkości płatów tarczycy i ich jednorodności. Dodatkowo lekarz może zlecić wykonanie scyntygrafii. Badanie to pozwala stwierdzić lub wykluczyć obecność guzków. W przypadku potwierdzenia zmian, wykonuje się biopsję celem ustalenia ich złośliwości. Scyntygrafią najczęściej uzupełnia diagnostykę choroby Hashimoto i niedoczynności tarczycy. W przypadku powiększenia wola, niezbędne jest wykonanie RTG klatki piersiowej, aby ustalić położenie tarczycy i zweryfikować jej ewentualne napieranie na przełyk lub część zamostkową.
Jak często wykonywać badania w kierunku chorób tarczycy?
Badania hormonów tarczycy powinny być wykonywane raz w roku zarówno w celach profilaktycznych, jak i kontrolnie w przebiegu chorób. Wyniki badań mogą być konsultowane z lekarzem pierwszego kontaktu. Regularnego badania tarczycy powinny przestrzegać również osoby, w rodzinie których zdiagnozowano przypadki chorób organu.
Osoby ze zdiagnozowaną chorobą tarczycy powinny pozostawać pod opieką endokrynologa. Z uwagi na nieuleczalność niektórych schorzeń kontakt ze specjalistą ma charakter trwały (do końca życia pacjenta). Wówczas to lekarz prowadzący podejmuje decyzję o częstotliwości i rodzaju badań.
Objawy wskazujące na zaburzenia pracy tarczycy
Nadczynność i niedoczynność tarczycy to najczęściej diagnozowane choroby organu. Ich rozwój może mieć charakter ukryty i nie wskazywać jednoznacznie na problemy zdrowotne. Podobny przebieg ma choroba Hashimoto, która u wielu pacjentów diagnozowana jest dopiero po kilku latach.
Niektóre z symptomów wskazujące na zaburzenia pracy tarczycy:
- wypadanie i łamliwość włosów, rzęs, brwi,
- bladość i suchość skóry,
- zaburzenia rytmu serca,
- nerwowość,
- ciągłe uczucie zmęczenia,
- ospałość,
- brak energii,
- bezsenność lub problemy z zasypianiem,
- problemy z koncentracją,
- wybuchowość na zmianę z apatią,
- rozdrażnienie,
- zaburzenia miesiączkowania,
- nadmierna potliwość i uderzenia gorąca,
- zachrypnięty głos,
- problemy z wypróżnianiem,
- spadek libido,
- niepłodność.
Powyższe objawy są wskazaniem do konsultacji z endokrynologiem w celu przeprowadzenia diagnostyki tarczycy. Dolegliwości mogą ujawnić się również u pacjentów ze zdiagnozowanym i leczonym schorzeniem. Ich pojawienie się może wskazywać na konieczność zmiany dawki przyjmowanego leku (Euthyrox, Letrox, Novothyral).
