Jak schudnąć przy niedoczynności tarczycy? Jaką dietę i formę aktywności wybrać?

Najważniejsze informacje:

• Niedoczynność tarczycy jest często związana z nagłym wzrostem masy ciała i trudnościami w pozbyciu się nadmiarowych kilogramów. 
• Z tyciem o podłożu hormonalnym można skutecznie walczyć. Przekonanie, że dysfunkcja gruczołu tarczowego uniemożliwia schudnięcie, jest błędne.
• Aby schudnąć przy niedoczynności tarczycy, należy dbać o odpowiednią dietę i regularną aktywność fizyczną. Trzeba jednak uzbroić się w cierpliwość, ponieważ stabilizacja wagi, gdy w grę wchodzą zaburzenia hormonalne, wymaga czasu.

Niedoczynność tarczycy wywiera negatywny wpływ na metabolizm. Może stać się przyczyną nadwagi, a nawet otyłości. Co zrobić, aby schudnąć przy niedoczynności tarczycy? Jaką dietę prowadzić? Jaką formę aktywność wybrać? Odpowiadamy.

Czym objawia się niedoczynność tarczycy – tyciem czy chudnięciem?

Niewyrównana, czyli nieleczona niedoczynność tarczycy potrafi w znacznym stopniu wpłynąć na masę ciała. Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów niedoczynności jest nadmierne przybieranie na wadze. Chudnięcie również może mieć związek z zaburzeniami funkcjonowania gruczołu tarczowego. Spadek wagi najczęściej obserwuje się przy nadczynności tarczycy. 

Czy leki na niedoczynność tarczycy powodują chudnięcie lub tycie?

Leki na niedoczynność tarczycy, czyli lewotyroksyna i liotyronina sodowa, jeśli są właściwie przyjmowane, nie powinny przyczyniać się do problemów z wagą. W początkowym stadium leczenia choroby tarczycy może natomiast dojść do odwrócenia objawów, np. chudnięcia (zamiast tycia) przy niedoczynności lub tycia (zamiast chudnięcia) przy nadczynności. Jest to przeważnie skutek przyjmowania zbyt dużej dawki leków. Tabletki hormonalne pozwalają ustabilizować masę ciała dopiero po ustaleniu prawidłowego dawkowania, a do tego dochodzi się najczęściej metodą prób i błędów. 

O dawce hormonów przyjmowanych przez pacjenta – i ewentualnych zmianach dawkowania – zawsze powinien decydować lekarz, do którego należy zgłosić się niezwłocznie po wystąpieniu niepokojących objawów, takich jak gwałtowny wzrost masy ciała.

Niedoczynność tarczycy a tycie i puchnięcie – przyczyny 

Zarówno tycie, jak i puchnięcie całego ciała w przebiegu niedoczynności tarczycy wiąże się ze zmianami ogólnoustrojowymi, które wynikają z zaburzeń produkcji hormonów biorących udział w procesach metabolicznych. Poziom hormonów jest ściśle związany z masą ciała. Niedoczynność tarczycy wiąże się ze spowolnieniem metabolizmu, wpływa na poziom i przetwarzanie lipidów i glukozy w organizmie, a także wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia zespołu metabolicznego. Gdy zwalnia metabolizm, dochodzi również do pogorszenia samopoczucia (chory odczuwa permanentne zmęczenie, osłabienie, senność). Złemu samopoczuciu towarzyszą często niechęć do aktywności ruchowej i spadek formy fizycznej.

Niedoczynność tarczycy powoduje także zmiany w strukturze tkanki podskórnej, te z kolei sprzyjają powstawaniu obrzęków. W warstwie podskórnej odkładają się substancje hydrofilowe (mukopolisacharydy), które łatwo łączą się z wodą. Gdy ją wchłaniają, na ciele powstaje obrzęk. Opuchlizna najczęściej występuje w obszarze twarzy (na powiekach, wargach). Tendencja do tworzenia się obrzęków przy niedoczynności tarczycy jest też związana z osłabieniem czynności nerek na skutek spadku stężenia hormonów tarczycowych. Obniżenie poziomu filtracji kłębuszkowej skutkuje gromadzeniem się płynu w tkance łącznej. Zatrzymanie wody w organizmie prowadzi bezpośrednio do wzrostu masy ciała. 

Należy pamiętać, że niedoczynność tarczycy zazwyczaj nie jest jedyną przyczyną tycia – przybieranie na wadze to efekt różnych czynników, wynikających zarówno ze stanu zdrowia, jak i ze stylu życia, np. niezdrowej diety i nieregularnych posiłków.

Niedoczynność tarczycy – co robić, by schudnąć? Dieta i ruch

Schudnięcie przy niedoczynności tarczycy jest możliwe, choć na pewno trudniejsze niż w przypadku braku zaburzeń hormonalnych. Odchudzanie należy zacząć od stabilizacji poziomu hormonów. Kluczem do tego jest właściwe dobrane leczenie farmakologiczne. Równocześnie można rozpocząć wdrażanie w diecie stopniowych, ale konsekwentnych zmian, które pozwolą usprawnić metabolizm. Najważniejsze z nich to:

• Wprowadzenie diety redukcyjnej, czyli zmniejszenie wartości energetycznej (kaloryczności) posiłków. W diecie powinno być uwzględnione indywidualne zapotrzebowanie kaloryczne, na które wpływa wiele czynników, np. inne choroby i zaburzenia towarzyszące niedoczynności tarczycy. Nadmierne obniżenie podaży kalorii może dać efekt odwrotny do zamierzonego, dlatego warto podjąć współpracę z dietetykiem, który ustali, jaka kaloryczność diety będzie właściwa dla danego pacjenta. 
• Kierowanie się zasadą tzw. talerza zdrowego żywienia. Proporcje produktów, które należy zachować, by talerz z posiłkiem był zdrowy, wyglądają następująco: ½ – owoce i warzywa, ¼ – pełnoziarniste produkty zbożowe, ¼ – pełnowartościowe białko (drób, ryby, nabiał, strączki, orzechy, jaja). Całodziennego zapotrzebowanie energetyczne w 55–75% powinny pokrywać węglowodany złożone.
• Zmniejszenie porcji spożywanych posiłków na rzecz zwiększenia ich częstości. Ważne jest zadbanie o regularność (optymalna liczba to 4–5 posiłków w ciągu dnia w odstępach 3–4 godzin; kolację najlepiej zjadać nie później niż 2–3 godziny przed snem).
• Rezygnacja z podjadania między posiłkami lub zastąpienie słonych i słodkich przekąsek zdrowymi, np. orzechami i suszonymi owocami, warzywami pokrojonymi w słupki, koktajlami owocowo-warzywnymi.
• Wyeliminowanie z diety produktów typu fast food, a także żywności ze sztucznymi dodatkami i znaczne ograniczenie tłuszczów nasyconych, które znajdują się m.in. w tłustym mięsie, wędlinach, smalcu, maśle, oleju kokosowym.
• Jak najczęstsze sięganie po źródła nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 i omega-6 (ryby morskie, owoce morza, oleje roślinne tłoczone na zimno, pestki dyni, słonecznika i sezamu), a także produkty bogate w błonnik pokarmowy (otręby, płatki owsiane, różne rodzaje kasz, ryż brązowy, pieczywo razowe). Nie należy zapominać również o innych kluczowych składnikach diety przy niedoczynności tarczycy, którymi są: jod, selen, żelazo, cynk.
• Zmiana przyzwyczajeń związanych z obróbką termiczną żywności – najlepiej całkowicie odzwyczaić się od smażenia i zastąpić je gotowaniem na parze lub pieczeniem. 
• Pilnowanie odpowiedniego nawodnienia organizmu. Za minimalną ilość wody wypijanej każdego dnia uznaje się 1,5 litra. Zarówno w diecie odchudzającej, jak i tarczycowej niewskazane są żadne słodkie napoje. 
• Dbałość o regularny sen oraz odpoczynek, który pozwoli zmniejszyć poziom hormonu stresu – kortyzolu. Nadmiar kortyzolu spowalnia tempo przemiany materii i utrudnia chudnięcie. 

Aby schudnąć przy niedoczynności tarczycy, nie należy zapominać również o odpowiedniej dawce ruchu. Na skutek hipotyreozy wydolność fizyczna może ulec obniżeniu, ale utrzymanie aktywności jest ważne w kontekście zachowania zdrowia ogólnego. Oprócz tego, że pomaga wyszczuplić sylwetkę, poprawia też parametry metaboliczne (stężenie glukozy i cholesterolu w surowicy krwi).

Nie bez znaczenia jest rodzaj treningu, a także jego intensywność oraz częstotliwość. Osoby z niedoczynnością tarczycy powinny unikać nadmiernego wysiłku (w postaci np. ćwiczeń siłowych czy intensywnych treningów biegowych), który przyczynia się do spadku poziomu hormonów tarczycy i może doprowadzić do nadmiernego przyspieszenia akcji serca. Bezpieczniejsze są sporty wymagające umiarkowanie intensywnej aktywności, jak np. ćwiczenia aerobowe (tlenowe) czy wzmacniające (jogging, szybki marsz, pływanie, jazda na rowerze, aerobik, joga). 

Niezależnie od rodzaju sportu należy obserwować, jaka jest reakcja organizmu na wysiłek (czy nie nasilają się obrzęki). Ilość ruchu można zwiększać stopniowo, zaczynając od zaplanowanej aktywności 2–3 razy w tygodniu. Odpowiednią formę treningu warto wybrać we współpracy z trenerem personalnym.