Tarczyca, a właściwie gruczoł tarczycowy, który znajduje się u podstawy szyi przed tchawicą, pełni niezwykle ważną funkcję w organizmie człowieka. Polega ona na wytwarzaniu hormonów – T3 i T4, które odpowiadają za właściwą przemianę materii w tkankach i narządach. Najczęściej występującym zaburzeniem pracy niewielkiego gruczołu jest niedoczynność tarczycy. Kogo najczęściej ona dotyka? Jakie objawy daje chora tarczyca? Jak ją diagnozować i leczyć?
Niedoczynność – najczęstsze zaburzenie pracy tarczycy. U kogo występuje?
Niedoczynność tarczycy, będąca najpowszechniejszym zaburzeniem gruczołu tarczycowego, dotyczy kilkukrotnie częściej kobiet niż mężczyzn. Na zachorowanie narażone są zwłaszcza osoby w okresie menopauzalnym, w ciąży i młode matki. Coraz częściej jednak chora tarczyca diagnozowana jest również u ludzi młodych, w tym dzieci. Wrodzona niedoczynność tarczycy to niedobór T3 i T4 występujący już w okresie płodowym.
Ryzyko niedoczynności tarczycy wzrasta też u osób z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy (choroba Hashimoto), cierpiących na cukrzycę typu 1 lub po przebytej operacji tarczycy.
Choroba Hashimoto i inne przyczyny niedoczynności tarczycy
Jedną z typowych, pierwotnych przyczyn niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy. W chorobie tej dochodzi do powstawania niebolesnego zapalenia, które latami wyniszcza tarczycę, obniżając jej zdolność do produkcji hormonów.
Do rozwoju pierwotnej niedoczynności tarczycy przyczynia się również niedobór jodu – pobieranego z pokarmu i powietrza. Choroba tarczycy może rozwinąć się też na skutek całkowitego lub częściowego wycięcia gruczołu bądź napromieniowania okolic szyi w trakcie leczenia nowotworowego.
Niedoczynność tarczycy – czym się objawia?
Najczęstsze symptomy, mogące świadczyć o niedoczynności tarczycy, to:
- stałe uczucie zimna,
- nadmierne zmęczenie,
- ciągła senność,
- bóle stawów i mięśni,
- przyrost masy ciała,
- spowolnienie czynności serca,
- niskie ciśnienie tętnicze,
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- suchość skóry i włosów,
- przewlekłe zaparcia,
- obniżenie libido,
- zaburzenia miesiączkowania,
- objawy psychiczne niedoczynności tarczycy – depresja.
Niedoczynność tarczycy może występować w dwóch formach – są nimi subkliniczna niedoczynność tarczycy (utajona) i pełnoobjawowa (kliniczna).
Niedoczynność tarczycy – jakie badania diagnostyczne wykonać?
W przypadku zaobserwowania u siebie objawów niedoczynności tarczycy, powinniśmy skierować się do lekarza. Ten przeprowadzi z nami szczegółowy wywiad i zleci badania diagnostyczne w zakresie poziomu TSH, hormonu wytwarzanego w przysadce mózgowej. Okresowe badania TSH powinny też powtarzać osoby, w rodzinie których występuje choroba Hashimoto.
Podwyższony wynik TSH wymaga dalszych badań – oznaczenia stężenia wolnej tyroksyny (FT4). Podwyższone stężenie TSH przy jednoczesnym obniżonym poziomie FT4 świadczyć będzie o pierwotnej niedoczynności tarczycy. Przy podwyższonym TSH i towarzyszącym mu prawidłowym stężeniu FT4, możemy mówić o tak zwanej utajonej (subklinicznej) niedoczynności tarczycy. W celu wykrycia niedoczynności tarczycy wykonuje się również oznaczenie stężeń immunoglobulin przeciwtarczycowych we krwi – wysoki poziom anty-TPO sugeruje chorobę Hashimoto.
Lekarz endokrynolog może zlecić pacjentowi USG tarczycy, służące ocenie stanu gruczołu i wykryciu ewentualnych guzków.
Na czym polega leczenie niedoczynności tarczycy?
Rozpoznaną chorobę leczy się farmakologicznie – przyjmując regularnie leki z lewotyroksyną (np. Euthyrox, Letrox Novothyral), wyrównujące poziom hormonów przy niedoczynności tarczycy. Preparaty są przepisane przez endokrynologa, w dawce dostosowanej do poziomu hormonów chorego. Udogodnieniem w procesie leczenia są wystawiane przez lekarzy e-recepty, dzięki którym pacjent możliwe jest przedłużenie terapii bez konieczności odbywania stacjonarnej wizyty.
Ważna w leczeniu niedoczynności tarczycy jest również dieta bogata w jod. Niedobory tego pierwiastka można suplementować, ale nie należy tego robić bez konsultacji z lekarzem.
