Najważniejsze informacje:
- Tarczyca, mimo swoich niewielkich rozmiarów, pełni niezwykle ważną funkcję w organizmie. Szczególnie dzieci, u których odpowiedzialna jest za produkcję hormonów zapewniających m.in. prawidłowy wzrost, rozwój układu nerwowego i właściwą przemianę materii.
- Niedoczynność tarczycy, diagnozowana nawet u niemowląt, może mieć charakter pierwotny lub wtórny, a także być wrodzona lub nabyta. Choroba objawia się inaczej w zależności od wieku dziecka.
- Obserwowanie objawów niedoczynności tarczycy u dziecka wymaga podjęcia odpowiedniego leczenia. Polega ono na przyjmowaniu leków zawierających lewotyroksynę, syntetyczny odpowiednik tyroksyny.
Niedoczynność tarczycy u dzieci to choroba polegająca na niedoborze hormonów tarczycowych, mających olbrzymi wpływ na rozwój malucha. Czym wywołana jest choroba tarczycy u dziecka? Jak rozpoznać to schorzenie u niemowlaka, a jak u starszego dziecka? Jak leczyć niedoczynność tarczycy, aby zapobiec zaburzeniom rozwojowym? O tym w poniższym artykule.
Rola hormonów tarczycy w rozwoju dziecka
Hormony tarczycy odgrywają bardzo istotną rolę już w życiu płodowym dziecka, biorąc udział w prawidłowym rozwoju płodu. Wydzielane przez tarczycę hormony uczestniczą również w procesach wzrostu dziecka po urodzeniu. Odpowiadają one przede wszystkim za:
- rozwój ośrodkowego układu nerwowego – zwłaszcza w okresie prenatalnym i do 3. roku życia,
- proces wzrastania i dojrzewania szkieletu,
- regulowanie metabolizmu,
- termoregulację organizmu,
- pracę gruczołów płciowych,
- funkcję serca, nerek i mięśni.
Niedoczynność tarczycy u dzieci – pierwotna i wtórna
Możemy wyróżnić niedoczynność (łac. hypothyreosis, hypothyroidismus) pierwotną lub wtórną. W przypadku pierwotnej niedoczynności tarczycy u dziecka obserwowane jest obniżone stężenie hormonów tarczycy (T4 i T3) i jednoczesne zwiększenie stężenia tyreotropiny (TSH). Z kolei przy wtórnej niedoczynności tarczycy nie występują podwyższone wartości TSH mimo zmniejszonego stężenia hormonów tarczycy.
Przyczyny niedoczynności tarczycy u dzieci – niedoczynność wrodzona i nabyta
Co powoduje niedoczynność tarczycy u dzieci? Przyczyny wystąpienia choroby mogą być różne. W niedoczynności wrodzonej (niedobór hormonów w okresie płodowym lub przy urodzeniu) są nimi:
- zaburzenia rozwojowe tarczycy,
- zaburzenia genetyczne w zakresie syntezy hormonów tarczycy,
- niedoczynność spowodowana przeciwciałami matki,
- bakteryjne lub wirusowe zapalenie tarczycy.
W przypadku, kiedy zaburzenia w funkcjonowaniu hormonów tarczycy ujawniają się później, mamy do czynienia z nabytą niedoczynnością tarczycy. Najczęściej jest ona wywołana przez:
- chorobę Hashimoto – przewlekłe zapalenie tarczycy,
- niedobór jodu w diecie,
- poporodowe zapalenie tarczycy,
- stosowanie niektórych leków.
Niedoczynność tarczycy u dzieci: objawy zależne od wieku
Niedoczynność tarczycy to najczęściej diagnozowane zaburzenie pracy tego niewielkiego gruczołu. Do głównych objawów niedoczynności u dzieci należą:
- spowolnienie procesu wzrastania,
- nadmierne zmęczenie,
- częste zaparcia,
- ciągłe uczucie zimna,
- opóźnione dojrzewanie płciowe,
- nadwaga lub podwyższone BMI,
- problemy z koncentracją,
- osłabienie siły mięśni,
- wypadanie włosów,
- spowolniona akcja serca,
- powiększenie tarczycy,
- nieregularne miesiączki u dziewcząt.
Niedoczynność tarczycy objawia się nieco inaczej u starszych dzieci, a inaczej u dzieci w pierwszych miesiącach po narodzeniu. Symptomami choroby u niemowląt są:
- nadmierna ospałość,
- obniżona temperatura ciała,
- zaburzenia ssania,
- obniżone napięcie mięśniowe,
- sucha, łuszcząca się skóra,
- przepuklina pępkowa,
- przedłużająca się żółtaczka fizjologiczna.
Diagnostyka niedoczynności – badania tarczycy u dzieci
Wczesna diagnoza niedoczynności umożliwia prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny pociechy. W przypadku podejrzenia niedoczynności tarczycy u dziecka diagnostyka polega na:
- badaniach palpacyjnych – mających na celu wykrycie powiększonej tarczycy lub obecności guzków,
- badaniu poziomu hormonu tyreotropowego (TSH),
- badaniu stężenia wolnych hormonów tyroksyny (FT4) i trójjodotyroniny (FT3),
- badaniu na obecność przeciwciał antyTPO i antyTG,
- badaniu ultrasonograficznym gruczołu tarczowego (USG tarczycy) – służącemu wykryciu wrodzonych nieprawidłowości w budowie tarczycy lub aktywnego stanu zapalnego.
Leczenie niedoczynności tarczycy u dzieci
Celem leczenia niedoczynności tarczycy u dzieci jest unormowanie stężenia tyroksyny we krwi. Sposobem na to jest codzienne podawanie hormonu w formie leku.
Preparat lewotyroksyny (syntetycznego odpowiednika tyroksyny), np. Letrox, Novothyral, Euthyrox, podaje się doustnie. Leki dostępne są wyłącznie na receptę. Ich dawkę dobiera indywidualnie endokrynolog – w zależności od wagi i wieku dziecka oraz jego wyników badań krwi.
Lewotyroksynę powinno przyjmować się na czczo, najlepiej zaraz po przebudzeniu, a na 30-60 minut przed pierwszym posiłkiem (lub karmieniem w przypadku mniejszych dzieci)..
W przypadku niedoczynności tarczycy u dziecka konieczne jest również regularne oznaczanie stężenia hormonów i modyfikowanie na bieżąco dawek leków. Leczenie niedoczynności może być konieczne przez całe życie – choroba ma charakter przewlekły.
Nieleczona niedoczynność tarczycy u dzieci – możliwe powikłania
Niedoczynność tarczycy u dzieci, w przypadku której nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie, może prowadzić do różnych zaburzeń. Wczesna diagnostyka i uzupełnianie poziomu tyroksyny, pozwalają zapobiec takim powikłaniom, jak:
- opóźniony rozwój intelektualny,
- trudności w nauce,
- kłopoty z koordynacją ruchową,
- spowolniony wzrost,
- nadwaga lub otyłość,
- zaburzenie procesu dojrzewania płciowego.
Ciężka, nieleczona niedoczynność tarczycy może prowadzić do śpiączki hipometabolicznej, która stanowi zagrożenie dla życia.
