Niedoczynność po usunięciu tarczycy – skutki, leki, dieta, aktywność

Najważniejsze informacje:

  • Usunięcie tarczycy jest operacją przeprowadzaną w znieczuleniu ogólnym. Gruczoł tarczowy można wyciąć częściowo lub w całości. 
  • Usunięcie płata tarczycy, guza lub całej tarczycy nie wyłącza pacjenta z normalnego życia.
  • Operacja może nieść za sobą pewne skutki uboczne i powikłania, np. chrypkę lub utratę głosu. Chrypka po operacji tarczycy powinna minąć samoistnie w okresie rekonwalescencji. 
  • Niedoczynność po usunięciu tarczycy jest nieuniknionym następstwem operacji.

Kiedy pojawia się duże wole (gruba szyja), tarczyca może zostać usunięta. Tyroidektomię przeprowadza się głównie z przyczyn onkologicznych i gdy istnieje ryzyko powstania nowotworu złośliwego z guzków tarczycy. Co trzeba wiedzieć przed poddaniem się takiemu zabiegowi? Jak powinna wyglądać dieta po wycięciu tarczycy? Czy po operacji trzeba przyjmować leki? Odpowiadamy.

Niedoczynnosc Po Usunieciu Tarczycy
Niedoczynność po usunięciu tarczycy

Kiedy wykonuje się usunięcie tarczycy? Czy tarczyca odrasta?

W Polsce wykonuje się rocznie około 30 tysięcy operacji tarczycy, z czego większość (60%) ma na celu usunięcie wola guzkowatego. W około 20% przypadków wskazaniem do operacji wycięcia części bądź całości tarczycy jest choroba onkologiczna (podejrzenie raka tarczycy lub stwierdzony nowotwór złośliwy). Operacyjne leczenie tarczycy to radykalna forma terapii, stosowana w ostateczności (wiąże się z ryzykiem uszkodzenia nerwów krtaniowych). W niektórych przypadkach konieczne bywa usunięcie tarczycy i węzłów chłonnych.

O wycięciu całego gruczołu, czyli subtotalnej tyroidektomii, lekarz może zdecydować nie tylko u pacjentów onkologicznych, ale również u osób, które mają:

  • bardzo duże wole, powodujące ucisk na drogi oddechowe,
  • wole powiększające się mimo przyjmowania leków, 
  • wole guzkowe toksyczne lub wole wieloguzkowe,
  • nietolerancję leków przeciwtarczycowych,
  • mocno powikłaną nadczynność tarczycy.

Tarczyca wykazuje zdolność do regeneracji, której sprzyja przede wszystkim utrzymywanie właściwej diety (bogatej w minerały i mikroelementy kluczowe dla utrzymania funkcji tego gruczołu). Zdarza się, że u osób po subtotalnej tyreoidektomii miąższ tarczycy częściowo odrasta, nawet po wielu latach od operacji. Są to jednak sytuacje niezwykle rzadkie. 

Czego nie wolno po operacji tarczycy? 

Po operacji usunięcia tarczycy przez kilka tygodni nie wolno wykonywać czynności, które wymagają dużego wysiłku fizycznego. Grozi to rozejściem się rany i wystąpieniem krwawienia. Przez miesiąc po zabiegu trzeba unikać gwałtownych ruchów szyi. Minimum przez tydzień nie należy też jeść produktów stałych. Konieczne jest utrzymywanie diety płynnej. Poza tym przez okres do roku po usunięciu tarczycy zaleca się ochronę rany, a następnie blizny przed działaniem promieni słonecznych. 

Ile trwa rekonwalescencja, a ile pobyt w szpitalu po operacji tarczycy?

Okres rekonwalescencji po usunięciu tarczycy nie jest długi. Sam pobyt w szpitalu trwa zwykle 2–4 dni. W tym czasie pacjent uczy się opatrywania rany, by po powrocie do domu mógł samodzielnie wykonywać opatrunek i pielęgnować bliznę. Blizna po operacji tarczycy powinna być smarowana odpowiednimi maściami. Jeśli nie wystąpią żadne powikłania, możliwe jest usunięcie drenu i uzyskanie wypisu już w drugiej dobie po zabiegu. W terminie ustalonym przez lekarza (3–7 dni) rekonwalescent powinien zgłosić się na zdjęcie szwów. Utrzymywanie maksymalnie oszczędzającego tryb życia po usunięciu tarczycy jest wskazane przez co najmniej 2 tygodnie.

Z czego wynika złe samopoczucie po usunięciu tarczycy? Skutki wycięcia tarczycy

Operacja wycięcia tarczycy to zabieg inwazyjny, po którym występują ogólne osłabienie organizmu i ból (o różnym natężeniu) związany z obecnością i gojeniem się rany. Złe samopoczucie może utrzymywać się przez cały okres rekonwalescencji. Ulgę przynoszą wówczas środki przeciwbólowe zalecone przez lekarza. 

Uciążliwa jest również chrypka po operacji tarczycy powstająca w wyniku podrażnienia nerwów przebiegających wokół szyi. Chrypka powinna minąć w ciągu kilku dni. Niektórzy pacjenci po zabiegu borykają się jednak z trwałą chrypką, utratą głosu, wysiękiem z blizny i zaczerwienieniem wokół niej, a także gorączką (czyli temperaturą powyżej 38 st. Celsjusza). W przypadku pojawienia się takich objawów należy jak najszybciej odbyć konsultację z lekarzem. 

Operacja usunięcia tarczycy przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym, które może powodować dodatkowe skutki uboczne. Po zastosowaniu znieczulenia u części pacjentów występują takie dolegliwości jak np.:

  • nudności i wymioty,
  • suchość w ustach,
  • wzmożona senność,
  • bóle głowy,
  • bóle mięśni,
  • dreszcze,
  • duszności.

Złe samopoczucie może wynikać również z niedoczynności po usunięciu tarczycy. Niedoczynność jest bezpośrednim i nieuniknionym skutkiem wycięcia gruczołu tarczowego. Wiąże się z koniecznością farmakologicznego uzupełniania hormonów tarczycy do końca życia. W ciągu pierwszego tygodnia po operacji ustalana jest optymalna dawka preparatów hormonalnych (w trakcie leczenia może zaistnieć konieczność modyfikacji dawkowania). Przy niewyrównanej niedoczynności tarczycy pacjent zauważa m.in.:

  • wzrost masy ciała,
  • senność i zmęczenie, 
  • obniżenie nastroju,
  • zaparcia.

Jak leczy się niedoczynność po usunięciu tarczycy?

Przy niedoczynności po usunięciu tarczycy przyjmuje się hormony w postaci tabletek (lub rzadziej roztworu doustnego). Lekarz powinien zalecić pacjentowi pooperacyjnemu dożywotnie zażywanie lewotyroksyny (odpowiednika tyroksyny), liotyroniny sodowej (odpowiednika trijodotyroniny) lub obydwu tych substancji zawartych w jednym preparacie złożonym. Najczęściej stosowanymi lekami na niedoczynność tarczycy w Polsce są Euthyrox, Letrox oraz Novothyral.

Jaka jest długość życia bez tarczycy?

Po usunięciu tarczycy można prowadzić normalne życie – być aktywnym, uprawiać sport, a nawet urodzić zdrowe dziecko. Sama tyroidektomia nie wpływa na liczbę przeżytych lat, o ile pacjent postępuje zgodnie z zaleceniami lekarza, regularnie się bada, przyjmuje leki w odpowiednich dawkach i poddaje się ewentualnym terapiom uzupełniającym, np. leczeniu jodem promieniotwórczym. O rokowaniu decyduje diagnoza, na podstawie której zdecydowano o wycięciu gruczołu. W przypadku raka tarczycy średnie przeżycie pięcioletnie ocenia się na 80% u mężczyzn i 90% u kobiet, co jest bardzo dobrą prognozą w porównaniu do innych nowotworów złośliwych.

Jak nie przytyć po usunięciu tarczycy? Dieta i aktywność

U osób z niedoczynnością po usunięciu tarczycy dochodzi do spowolnienia metabolizmu, co sprzyja przyrostowi tkanki tłuszczowej. By nie przytyć, należy podjąć działania zmierzające do stabilizacji gospodarki węglowodanowej. Najważniejszym z nich jest zadbanie o regularną, urozmaiconą i zdrową dietę. 

Wszystkie posiłki powinny być spożywane co 3–4 godz., a kolacja najpóźniej 2 godz. przed pójściem spać. Z jadłospisu najlepiej wyeliminować produkty wysoko przetworzone typu fast food, słodycze oraz słodkie napoje. Warto wypracować nawyk sięgania po zdrowe przekąski, np. świeże, suszone lub liofilizowane owoce czy mieszankę orzechów, oraz zmienić sposób przygotowywania posiłków (smażenie zamienić na gotowanie, gotowanie na parze bądź pieczenie). Dobrze jest – we współpracy z dietetykiem – wprowadzić redukcję kalorii dostosowaną do indywidualnych potrzeb.

Dieta przy niedoczynności tarczycy powinna uwzględniać małą ilość tłuszczów nasyconych pochodzenia zarówno zwierzęcego (tłustego mięsa, smalcu, masła), jak i roślinnego (oleju kokosowego, olej palmowego). Dużo bardziej wartościowe są wielonienasycone kwasy tłuszczowe (oliwa, oleje roślinne). Warto zadbać, o to by przeważająca część kalorii dostarczanych w ciągu dnia pochodziła z węglowodanów złożonych (pełnoziarnistego pieczywa, kasz, otrębów, brązowego ryżu, makaronu z pełnego ziarna, w mniejszym zaś stopniu z warzyw strączkowych, które ograniczają przyswajanie jodu). Trzeba pamiętać również o pełnowartościowym białku, którego najlepszymi źródłami są chude mięso, jaja, ryby, a także mleko i przetwory mleczne. 

Jeśli tarczyca została usunięta wraz z przytarczycami (lub podczas zabiegu doszło do ich uszkodzenia), należy kontrolować poziom wapnia w organizmie i w razie potrzeby uzupełniać niedobory tego pierwiastka. Konieczna może się okazać również suplementacja fosforu, cynku, jodu, selenu czy brakujących witamin (A, C, E, K, B, D). Zawsze jednak powinien wprowadzać ją lekarz, a nie sam pacjent. Poza tym obowiązują specjalne zalecenia dietetyczne.

Kilka tygodni po operacji usunięcia tarczycy można stopniowo (pod kontrolą lekarza) wracać do aktywności fizycznej. Jest to wskazane dla utrzymania dobrej kondycji organizmu i prawidłowej wagi. Tolerancja wysiłku u pacjentów po wycięciu tarczycy ulega pogorszeniu (mogą wystąpić kołatania serca i duża męczliwość), dlatego najlepiej, by wysiłek utrzymywał się na umiarkowanym poziomie, a jego forma była dostosowana do samopoczucia. Przy problemach z tarczycą sprawdzają się szczególnie sporty aerobowe, takie jak jogging, szybki marsz, pływanie. 

Niewskazane są gwałtowne zmiany planu treningowego i nagłe zwiększanie obciążenia organizmu. Ważną rolę w bezpiecznym uprawianiu sportu po wycięciu tarczycy odgrywa systematyczna kontrola stanu zdrowia. Należy odbywać regularne konsultacje endokrynologiczne i poddawać się badaniom laboratoryjnym. Istotna jest również rehabilitacja po usunięciu tarczycy, która pozwala skorygować postawę ciała i ustawienie szyi tak, by w przyszłości nie pojawiły się dolegliwości bólowe. 

e-Konsultacja z Receptą Online Niedoczynność tarczycy

Wypełnij formularz medyczny, aby
rozpocząć e-konsultację lekarską
bez wychodzenia z domu.