Najważniejsze informacje:
Niedoczynność i nadczynność tarczycy to dolegliwości związane z nadmierną lub niewystarczającą produkcją hormonów tarczycy w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Znaczące różnice w wynikach badań diagnostycznych wykonywanych w przypadku obu zaburzeń manifestują się zwykle przeciwstawnymi objawami. Niektóre symptomy mogą występować w obu przypadłościach. Poznaj objawy niedoczynności i nadczynności tarczycy i dowiedz się, jak odróżnić od siebie oba zaburzenia.
Zaburzenia pracy tarczycy to częsty problem pacjentów zgłaszających się do endokrynologa. Statystycznie zmaga się z nim co piąty Polak. Najczęściej diagnozowaną dolegliwością dotyczącą gruczołu tarczowego jest niedoczynność, nazywana inaczej hipotyreozą, w której ilość wytwarzanych hormonów tarczycy (tyroksyny i trijodotyroniny) jest niewystarczająca dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zaraz po niedoczynności, czyli drugą najczęściej rozpoznawaną dolegliwością tarczycy, jest nadczynność, czyli hipertyreoza, związana ze skrajnie odmienną sytuacją — nadprodukcją hormonów.
Niedoczynność i nadczynność tarczycy objawiają się zazwyczaj zupełnie inaczej, co pozwala lekarzowi na wstępne przypuszczenia, który rodzaj zaburzenia wpływa na obraz kliniczny pacjenta. Bywa również tak, że symptomy są mniej charakterystyczne (szczególnie w postaciach subklinicznych), a niektóre są wspólne (psychiczne) dla obu przypadłości. Dlatego do postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych.
Subkliniczna nadczynność i niedoczynność tarczycy zazwyczaj nie daje żadnych objawów lub jest skąpoobjawowa, co nie pozwala na podejrzewanie występowania nieprawidłowości. Pacjenci zgłaszają się zwykle do lekarza z niepokojącymi dolegliwościami świadczącymi o jawnej postaci schorzenia. Zarówno w przypadku niedoczynności, jak i nadczynności objawy wynikają z licznych zaburzeń metabolicznych wywołanych brakiem równowagi hormonalnej. Niektóre symptomy są skrajnie różne dla obu zaburzeń, inne obserwuje się w jednym i drugim. Szczególnie te dotyczące psychiki są mało charakterystyczne, ponieważ mogą pojawiać się u pacjentów zarówno z niedoborem, jak i nadmiarem hormonów tarczycy.
Tarczyca ma istotny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego i stan psychiczny pacjenta. Zaburzenia pracy gruczołu tarczowego (nadprodukcja lub niedobór hormonów) mogą objawiać się:
Objawy fizyczne mogące występować zarówno przy nadczynności, jak i niedoczynności tarczycy to przede wszystkim:
Ze względu na przeciwstawny charakter zaburzeń pracy tarczycy przy niedoczynności i nadczynności gruczołu, charakterystyczne objawy są skrajnie różne. Obserwuje się np.:
Ponieważ obraz kliniczny może nie być jednoznaczny, jedynym sposobem na postawienie pewnej diagnozy i odróżnienia niedoczynności od nadczynności tarczycy jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych.
Podstawowym badaniem jest TSH. Nieprawidłowości w wynikach stężenia TSH są wskazaniem do oznaczenia poziomu tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3).
Wynik TSH poza granicami normy przy jednoczesnym braku nieprawidłowości w wartościach hormonów produkowanych przez tarczycę, świadczy zwykle o subklinicznej przypadłości.
Podwyższone TSH wskazuje na niedoczynność tarczycy i w postaci jawnej współwystępuje z obniżonym poziomem hormonów T3 i T4.
Obniżone TSH świadczy zwykle o nadczynności tarczycy, która w jawnej postaci przebiega z podwyższonym stężeniem hormonów T3 i T4.
Zdiagnozowanie nadczynności lub niedoczynności tarczycy jest wskazaniem do przeprowadzenia dalszej diagnostyki pozwalającej na ustalenie przyczyny dolegliwości. Najczęściej obie przypadłości wynikają z chorób autoimmunologicznych:
Obie choroby rozpoznaje się na podstawie wykrycia obecności charakterystycznych przeciwciał we krwi (aTPO, aTG, TRAb) oraz badania ultrasonograficznego.
Leki stosowane w leczeniu niedoczynności tarczycy to m.in. Novothyral.
e-Konsultacja z Receptą Online