Najważniejsze informacje:

• Bakteryjne zapalenie gardła to infekcja wywoływana najczęściej przez paciorkowce beta-hemolizujące grupy A.
• Objawy schorzenia obejmują silny ból gardła, trudności z przełykaniem, powiększone węzły chłonne na szyi oraz obrzęk migdałków i żywoczerwoną błonę śluzową gardła z widocznymi nalotami.
• Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia gardła opiera się na badaniu fizykalnym oraz teście antygenowym lub posiewie wymazu z gardła.
• Leczenie bakteryjnego zapalenia gardła wymaga zastosowania antybiotyków, które umożliwiają eliminację patogenów odpowiedzialnych za rozwój infekcji.

Bakteryjne zapalenie gardła to dolegliwość spowodowana zwykle przez Streptococcus pyogenes – paciorkowce hemolizujące z grupy A. Gwałtowne pojawienie się objawów i znaczne nasilenie dolegliwości, takich jak silny ból gardła i wysoka gorączka, przy braku innych objawów mogących świadczyć o przeziębieniu, pozwala zwykle odróżnić wirusowe zapalenie gardła od bakteryjnego. Postawienie pewnej diagnozy jest istotne, ze względu na różnice w sposobach leczenia i ryzyko powikłań. Dowiedz się, jak leczyć bakteryjne zapalenie gardła. Ile trwa terapia farmakologiczna i czy zdarza się bakteryjne zapalenie gardła bez gorączki?

Czym jest bakteryjne zapalenie gardła?

Bakteryjne zapalenie gardła to stan zapalny wywołany zwykle przez paciorkowce. Chociaż najczęstszą przyczyną infekcji jest Streptococcus pyogenes, choroba może być spowodowana przez inne rodzaje bakterii (np. Fusobacterium necrophorum).

Objawy ostrego zapalenia gardła pojawiają się nagle i są bardzo dokuczliwe. Silny, utrudniający przełykanie, ból gardła oraz zaczerwienienie i obrzęk migdałków, języczka i błony śluzowej gardła, to główne symptomy świadczące o rozwoju przypadłości. Zazwyczaj towarzyszy jej również wysoka gorączka i powiększenie węzłów chłonnych, ale choroba może mieć przebieg atypowy. Dlatego, ze względu na możliwość powikłań, nie należy bagatelizować pojedynczych objawów. Konsultacja u lekarza zalecana jest szczególnie w przypadku dzieci w wieku 5-15 lat, wśród których odnotowuje się najwięcej przypadków anginy bakteryjnej.

Bakteryjne zapalenie gardła a angina

Angina to zakażenie błony śluzowej gardła i/lub migdałków podniebiennych. Chociaż najczęściej nazwa kojarzona jest z bakteriami, wyróżnia się anginę wirusową i bakteryjną. Wirusowe zapalenie gardła występuje znacznie częściej od anginy bakteryjnej (nazywanej również paciorkowcową). U osób dorosłych wirusy odpowiadają za ponad 90% infekcji gardła.

Angina – zapalenie gardła (wirusowe lub bakteryjne) zawsze powoduje ból i poważny dyskomfort w obrębie gardła, ale leczenie obu dolegliwości wymaga zupełnie innego podejścia. Przy anginie bakteryjnej konieczne jest leczenie antybiotykami, ponieważ choroba wiąże się z ryzykiem wystąpienia groźnych powikłań. Natomiast wirusowe zapalenie gardła (angina wirusowa) wymaga jedynie leczenia objawowego, prowadzącego do łagodzenia dokuczliwych objawów.

Bakteryjne zapalenie gardła – objawy

Ostre zapalenie gardła o podłożu bakteryjnym wywołuje gwałtowne objawy o znacznym nasileniu. Zazwyczaj pacjenci skarżą się na:

• silny ból gardła,
• trudności w przełykaniu:
• gorączkę,
• uczucie zmęczenia,
• bóle mięśni i głowy,
• bóle brzucha, nudności i wymioty (zazwyczaj u dzieci).

W badaniu przedmiotowym stwierdza się zwykle:

• żywoczerwone gardło (migdałki, języczek, łuki podniebienne),
• obrzęk i nalot na migdałkach podniebiennych,
• wybroczyny (czerwone kropki) na podniebieniu,
• powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych.

Jak rozpoznać bakteryjne zapalenie gardła – diagnostyka

Proces diagnozowania bakteryjnego zapalenia gardła rozpoczyna się od przeprowadzenia rozmowy z pacjentem i przeprowadzenia badania fizykalnego. W czasie badania lekarz może stwierdzić obecność symptomów świadczących o infekcji gardła, takich jak zaczerwienienie gardła, pokrycie migdałków białym nalotem oraz powiększone węzły chłonne podżuchwowe. Podobne objawy mogą występować również w przypadku innych chorób, takich jak infekcje wirusowe, refluks, a nawet nowotwór, dlatego konieczne jest rozpoznanie różnicowe.

W diagnostyce zapalenia gardła o podłożu bakteryjnym konieczne jest zrobienie wymazu i wykonanie testu antygenowego (tzw. strep testu). Uzyskanie dodatniego wyniku świadczy o obecności paciorkowców i przy występowaniu objawów infekcji, jest wskazaniem do rozpoczęcia leczenia antybiotykami. U dzieci dodatkowo zalecany jest posiew wymazu ze względu na ryzyko nosicielstwa.

Bakteryjne zapalenie gardła – leczenie

Głównym celem farmakoterapii w zakażeniach wywołanych przez bakterie Streptococcus pyogenes jest zwalczanie bezpośredniej przyczyny infekcji, łagodzenie objawów i zapobieganie powikłaniom. Leczenie obejmuje terapię antybiotykową, a do czasu ustąpienia dolegliwości, również stosowanie środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych.

Bakteryjne zapalenie gardła – leki na receptę

W leczeniu bakteryjnego zapalenia gardła wykorzystuje się preparaty o działaniu przeciwbakteryjnym – antybiotyki – wpływające na paciorkowce beta-hemolizujące grupy A. Za najskuteczniejszy antybiotyk na bakteryjne zapalenie gardła uznawana jest penicylina i jej pochodne. W leczeniu infekcji wykorzystuje się przede wszystkim:

• fenoksymetylopenicylinę (Ospen),
• amoksycylinę (np. Amotaks, Duomox, Ospamox) lub amoksycylinę z kwasem klawulanowym (np. Amoksiklav, Augumentin),
• cefadroksyl (np. Biodroxil, Duracef).
• azytromycynę – makrolidy podaje się przy nadwrażliwości na antybiotyki beta-laktamowe (np. Azycyna, Sumamed).

Bakteryjne zapalenie gardła – leki bez recepty

Podczas leczenia bakteryjnego zapalenia gardła, stosuje się również leczenie objawowe, dzięki którym możliwe jest łagodzenie dokuczliwych dolegliwości. Zazwyczaj po 24-48 h antybiotyki osiągają wysoką skuteczność działania i powodują ustąpienie objawów. Do tego czasu pacjenci mogą wspomagać się dodatkowo lekami bez recepty, takimi jak:

• pastylki do ssania – zawierające np. salicylan choliny, lidokainę i/lub zioła, takie jak tymianek, podbiał, rumianek,
• spraye do gardła – np. zawierającymi benzydaminę o działaniu przeciwzapalnym, zmniejszającym obrzęk i ból,
• syropy na ból gardła – zwykle zawierają składniki łagodzące ból i nawilżające gardło,
• leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe – ogólnodostępne, zawierające paracetamol lub ibuprofen.

Co pomaga na bakteryjne zapalenie gardła – domowe sposoby

Istnieje również kilka sprawdzonych domowych sposobów na złagodzenie objawów bakteryjnego zapalenia gardła, które mogą wspomagać terapię farmakologiczną, m.in.

• płukanie gardła roztworem soli lub naparem z szałwii – działa antyseptycznie i ściągająco, może pomóc w złagodzeniu bólu i obrzęku,
• picie naparów ziołowych z dodatkiem miodu – szczególnie zalecany jest rumianek, nagietek, tymianek,
• odpoczynek – organizm potrzebuje siły na regenerację,
• ograniczenie aktywności fizycznej – może obciążać organizm i utrudniać zwalczanie infekcji,
• ssanie kostek lodu – może pomóc w przypadku silnego obrzęku i bólu gardła.

Należy pamiętać, że domowe sposoby służą jedynie do łagodzenia objawów i nie powinny zastępować specjalistycznego leczenia. Dlatego w każdym przypadku zapalenia gardła należy skonsultować się z lekarzem, który po rozpoznaniu, zaproponuje najodpowiedniejszą metodę leczenia.

Bakteryjne zapalenie gardła – ile trwa?

Czas trwania bakteryjnego zapalenia gardła zależy od rozwoju zakażenia, czasu podjęcia leczenia, zastosowanych preparatów i indywidualnej reakcji organizmu na leki. Zwykle objawy ustępują w ciągu 24-48 godzin od przyjęcia pierwszej dawki antybiotyku, ale nie należy przerywać leczenia, aż do zakończenia kuracji, która w zależności od zastosowanych leków może trwać od 5 do 10 dni.

Czy bakteryjne zapalenie gardła jest zaraźliwe i jak można mu zapobiegać?

Bakteryjne zapalenie gardła jest zaraźliwe. Paciorkowce przenoszą się drogą kropelkową (mówienie, kichanie, kaszel) przez kontakt bezpośredni, ale również przez dotykanie przedmiotów, na których znajdują się bakterie.

Aby ograniczyć ryzyko zakażenia należy unikać bliskiego kontaktu z osobami zakażonymi, często myć ręce i unikać dotykania twarzy, zwłaszcza okolic nosa i ust.