Leki na depresję, potocznie nazywane antydepresantami, silnie oddziałują na układ nerwowy. Dzięki ich stosowaniu dochodzi do uzupełnienia kluczowych neuroprzekaźników – serotoniny i dopaminy, których niedobór odpowiada za występowanie zaburzeń depresyjnych. Chociaż stosowane współcześnie farmaceutyki są skuteczne i bezpieczne, to niekiedy u pacjentów konieczna jest zmiana leków. Kiedy i jak zmienić leki na antydepresyjne?

Po jakim czasie leki na depresję zaczynają działać?

Aby odpowiedzieć na pytanie, kiedy zmiana leków na depresję jest konieczna, warto wiedzieć, jak one działają. Przede wszystkim należy mieć świadomość, że efekty zażywania antydepresantów nie pojawiają się od razu. Brak poprawy nie oznacza jednak, że leki są nieskuteczne. Pierwsze pozytywne skutki zażywania pojawiają się po około 2-4 tygodniach regularnego przyjmowania leku na depresję. Jego pełne działanie rozwija się przez ok. 6-8 tygodni.

Kiedy należy zmienić leki na depresję?

Przesłanką do zmiany leków na depresję jest brak ich skuteczności. Co do zasady, jeśli lek jest przyjmowany we właściwych dawkach przez określony czas, a mimo to objawy depresji nie ustępują lub poprawa jest nieznaczna, pacjent powinien skonsultować z lekarzem zmianę leku.

Przed zmianą leku, można również zdecydować się na zwiększenie dawki obecnie stosowanego środka. Następnie należy odczekać kolejne 2-4 tygodnie. Jeżeli i po tym czasie nie zaobserwujemy poprawy, najlepszym wyjściem będzie zmiana leku przeciwdepresyjnego na inny i ponowna ocena skuteczności jego działania po 4-6 tygodniach.

Czym jest depresja lekooporna?

W kontekście zmiany leków warto podkreślić również występowanie tzw. depresji lekoopornej. Mamy z nią do czynienia w przypadku epizodu depresyjnego, w którym nie dochodzi do poprawy stanu psychicznego, po leczeniu dwoma różnymi preparatami przeciwdepresyjnymi przez odpowiednio długi czas.

U chorych na depresję lekooporną lekarz może zalecić:

• optymalizację dawki i czasu przyjmowania leku przeciwdepresyjnego,
• zmianę leku przeciwdepresyjnego – na preparat o innym mechanizmie działania, ale o podobnej skuteczności,
• łączenie leków przeciwdepresyjnych – o różnych mechanizmach działania,
• dołączenie drugiego leku, który nie jest preparatem przeciwdepresyjnym;
• terapie niefarmakologiczne – terapię elektrowstrząsową (EW) lub stymulację nerwu błędnego (VNS).

Zmiana leków w razie wystąpienia skutków ubocznych

Zmiana leków na depresję może być również konieczna w przypadku wystąpienia utrzymujących się skutków ubocznych. Do typowych działań niepożądanych antydepresantów należą:

• nadmierna senność,
• uczucie zmęczenia,
• bóle brzucha,
• dysfunkcje seksualne,
• przyrost masy ciała,
• suchość w ustach,
• zwiększona potliwość.

Nie wolno odstawiać przyjmowanego leku na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem. Zamiast tego, należy obserwować objawy przez ok. tydzień – istnieje duże prawdopodobieństwo, że ustąpią samoczynnie. Jeśli nie, należy skonsultować się z lekarzem. 

Jakie leki na depresję lekarz może przepisać choremu?

Wyróżnia się kilka podstawowych grup leków antydepresyjnych. Są to:

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI),
• blokery wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny,
• inhibitory monoaminooksydazy.

Wielu pacjentów obawia się farmakologicznego leczenia depresji z powodu możliwości wystąpienia skutków ubocznych. Mimo to pozytywne efekty przyjmowania odpowiednio dobranych leków przeważają nad potencjalnymi działaniami niepożądanymi.

Zmiana leków na depresję – najważniejsze zasady

Proces zmiany leku na depresję powinien odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarską. Zmiana leków na depresję polega na stopniowym obniżaniu dawki jednego leku i równoczesnym wprowadzaniu drugiego. Przy zmianie leków może dojść do wystąpienia tzw. objawów odstawiennych, których nie należy brać za skutki uboczne nowego leku. Nie świadczą też one o jego nieskuteczności. Są one natomiast naturalną reakcją organizmu na zmianę w kuracji.