Zespół jelita drażliwego (IBS) a inne zaburzenia przewodu pokarmowego – jak rozróżnić?

Zespół jelita drażliwego – przewlekłe zaburzenie pracy układu pokarmowego – bywa mylone z innymi chorobami. Nieznane do końca czynniki wywołujące chorobę uniemożliwiają leczenie przyczynowe – bóle brzucha i zaburzenia rytmu wypróżnień leczy się poprzez łagodzenie dolegliwości. Jakie badania wykonuje się, aby potwierdzić lub wykluczyć chorobę?

Jak objawia się drażliwe jelito?

Zespół jelita drażliwego, nazywany również jelitem nadwrażliwym lub spastycznym, nerwicą żołądka lub IBS (od ang. Irritable Bowel Syndrome), to przewlekłe schorzenie układu pokarmowego. Objawia się ono dokuczliwymi, choć niespecyficznymi symptomami, które mogą występować również w innych chorobach.

Do objawów IBS należą:

• ból brzucha – zlokalizowany głównie w lewym dole biodrowym,
• biegunki lub zaparcia, a także ich naprzemienne występowanie,
• obecność śluzu w stolcu,
• bolesne wzdęcia,
• nadmierne gazy,
• częste odbijanie,
• pieczenie w przełyku,
• częstsze oddawanie moczu,
• przelewanie w brzuchu,
• ból pleców,
• ból głowy,
• zaburzenia miesiączkowania.

Jakie czynniki wywołują zespół jelita drażliwego?

Dokładna przyczyna występowania zespołu jelita drażliwego nie jest znana. Za rozwój tej przewlekłej choroby układ pokarmowego odpowiedzialne są zaburzenia: czynności motorycznej i wydzielniczej jelit, składu mikrobioty jelitowej i regulacji osi mózg-jelito oraz przebycie biegunki infekcyjnej. U wielu chorych na IBS diagnozuje się jednocześnie zaburzenia natury psychicznej, takie jak niepokój, depresja czy zaburzenia osobowości. Do powstania zespołu jelita drażliwego przyczyniać się mogą również uwarunkowania genetyczne.

Problematyczne rozpoznanie zespołu jelita drażliwego

Objawy jelita drażliwego mogą występować w różnych kombinacjach i mieć różne nasilenie. Kluczowe dla rozpoznania IBS jest występowanie bólu i zaburzeń wypróżniania przez co najmniej trzy dni w miesiącu w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Co ważne, symptomy jelita drażliwego nigdy nie nasilają się w nocy. W przebiegu choroby nie diagnozuje się również obecności krwi w kale ani utraty masy ciała, które mogą świadczyć o innych chorobach.

Objawy zespołu jelita drażliwego – z jakimi innymi chorobami mogą być mylone?

Istnieją choroby, w których przebiegu obserwowane są objawy identyczne lub zbliżonych do tych, co w zespole jelita drażliwego.

Choroby podobne do IBS z przewagą biegunki to:

• biegunka infekcyjna,
• alergie i nietolerancje pokarmowe,
• celiakia,
• nieswoiste zapalne choroby jelit – choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• nowotwory jelit,
• nadczynność tarczycy,
• niedobory immunologiczne.

Choroby podobne do IBS z przewagą zaparć to:

• zapalenie wyrostka robaczkowego,
• choroba wrzodowa,
• kamica żółciowa,
• choroby układu moczowo-płciowego,
• rak trzustki,
• endometrioza jelitowa,
• przepuklina,
• kiła.

Jakie badania wykonać, aby potwierdzić lub wykluczyć zespół jelita drażliwego?

IBS, który w zależności od przebiegu mniej lub bardziej doskwiera choremu, może być związany z innymi, niebezpiecznymi schorzeniami układu pokarmowego.

W ustaleniu przyczyny dolegliwości i prawidłowym zdiagnozowaniu schorzenia pomocne są dodatkowe badania, które pozwalają na jego potwierdzenie lub wykluczenie.

Należą do nich:

• morfologia krwi,
• stężenie CRP w surowicy,
• badanie kału na obecność kalprotektyny,
• badanie kału w kierunku zakażeń pasożytniczych i bakteryjnych,
• poziom stężenia TSH w razie podejrzenia chorób tarczycy,
• badania serologiczne w kierunku celiakii,
• test oddechowy pozwalający na wykrycie SIBO, 
• test tolerancji laktozy,
• kolonoskopia – zalecana chorym powyżej 50 roku życia, zwłaszcza osobom z rakiem jelita grubego w rodzinie.