Niedrożność (skręt) jelit – objawy, przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Niedrożność jelit, zwana również skrętem jelit, jest poważnym stanem, w którym przeszkoda w przewodzie pokarmowym blokuje naturalny przepływ treści pokarmowej. 
• Niedrożność jelita może być spowodowana różnymi czynnikami, takimi jak przepuklina, zrosty pooperacyjne, guzy jelitowe czy choroby zapalne. 
• Objawy, które mogą wskazywać na niedrożność jelit, to przede wszystkim bóle brzucha, uczucie nudności połączone z wymiotami, a także problemy z wypróżnianiem się, w tym zatrzymanie stolca i gazów.
• Leczenie skrętu jelit zależy od stopnia zaawansowania i przyczyny niedrożności, często wymaga pilnej interwencji chirurgicznej. 
• W przypadkach łagodniejszych skuteczne są terapie farmakologiczne lub domowe metody, takie jak zmiana diety. 

Niedrożność jelit to stan, znany również jako skręt jelit, który wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Poniżej przybliżamy niedrożność jelit – objawy, przyczyny i leczenie choroby.

Niedrożność (skręt) jelit – co to jest?

Zaburzenie, jakim jest niedrożność jelit (określana również jako skręt jelit lub skręt kiszek), polega na zatrzymaniu pasażu treści pokarmowych. W rezultacie, w obszarach jelita położonych przed miejscem blokady, dochodzi do nagromadzenia niewydalonych resztek pokarmowych oraz płynów. 

Taki stan sprzyja intensywnemu rozwojowi bakterii, które w procesie fermentacji wytwarzają znaczne ilości gazów. To z kolei powoduje zwiększenie ciśnienia wewnątrzjelitowego i w efekcie rozdęcie ścian jelita.

Rozciąganie ściany jelita ma negatywny wpływ na krążenie krwi w tym obszarze, co może prowadzić do translokacji bakterii. Oznacza to przenikanie mikroorganizmów z wnętrza jelita do jamy otrzewnowej, a nawet do krwiobiegu. Niedrożność jelit (ICD-10: K56) może również wywołać zaburzenia równowagi elektrolitowej w organizmie.

Przyczyny niedrożności jelit

Przyczyny niedrożności jelit mogą być związane z różnymi mechanizmami. 

Zadzierzgnięcie fragmentu jelita (niedrożność jelita po operacji)

Najczęstszą przyczyną niedrożności jelit jest zadzierzgnięcie, które polega na ucisku fragmentu jelita przez otaczające go tkanki, co pogarsza jego funkcjonowanie i ukrwienie. 

Zadzierzgnięcie często jest wynikiem powstawania zrostów pooperacyjnych lub zapalnych w jamie brzusznej, ale może również występować w kontekście przepukliny pachwinowej. Problem wgłobienia jelita jest częstą przyczyną niedrożności jelita u dzieci.

Skręt jelit – niedrożność mechaniczna jelit

Innym typem jest niedrożność mechaniczna, która wynika z fizycznego zamknięcia światła przewodu pokarmowego przez przeszkodę, taką jak nowotwór jelita lub sąsiadujących organów. Rzadziej w przypadku niedrożności mechanicznej przyczyną są kamienie żółciowe lub kałowe. 

U noworodków może dojść do niedrożności smółkowej, a choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, również mogą prowadzić do tego rodzaju niedrożności.

Niedrożność jelit porażenna

Porażenna niedrożność przewodu pokarmowego to kolejny rodzaj skrętu jelit, który charakteryzuje się zahamowaniem aktywności ruchowej jelit. Najczęściej odpowiedzialne jest zapalenie otrzewnej, ale choroba może być również efektem innych nagłych stanów w obrębie jamy brzusznej, takich jak kolka nerkowa, skręt jądra czy zapalenie trzustki. 

Niedrożność porażenna może być także konsekwencją zaburzeń metabolicznych, na przykład w przebiegu cukrzycy, przewlekłej choroby nerek lub zaburzeń elektrolitowych. 

Ten rodzaj niedrożności jelit może również wystąpić po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej, w tym po cesarskim cięciu, ponieważ przewód pokarmowy po takim zabiegu wymaga czasu na przywrócenie prawidłowej funkcji.

Niedrożność jelit – skręt jelit i typowe dolegliwości

Jakie są objawy niedrożności jelit? Skręt jelit daje o sobie znać na różne sposoby, w zależności od stopnia niedrożności, lokalizacji przeszkody oraz czasu trwania. 

Dolegliwości mogą nasilać się stopniowo lub mieć ostry przebieg, wymagający natychmiastowej interwencji medycznej.

Typowymi objawami niedrożności jelit są:

• ból brzucha,
• wzdęcia,
• zaparcia,
• wymioty,
• nietolerancje pokarmowe,
• utrata apetytu,
• wodobrzusze.

Mogą pojawić się również inne symptomy, takie jak gorączka, szybkie bicie serca oraz ogólne pogorszenie stanu zdrowia, w tym niedobory witaminowe. Często choremu doskwiera bezsenność.

Niedrożność jelit jest poważnym stanem. W przypadku jakichkolwiek podejrzeń należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Niedrożność jelit u dzieci – objawy

U dzieci niedrożność jelit może być wywołana przez wgłobienie jelita, co jest najczęstszą przyczyną niedrożności i niedokrwienia jelit w tej grupie wiekowej.

Objawy takie jak falujący ból brzucha, wzdęcia, wymioty, zaparcia lub biegunki, brak apetytu, niepokój, drażliwość, stan podgorączkowy oraz ogólne osłabienie i złe samopoczucie, powinny wzbudzić niepokój rodziców. 

Niedrożność jelit u dzieci może stanowić zagrożenie życia, zwłaszcza gdy dotyczy całkowitej niedrożności lub jelita cienkiego. 

Nieleczona niedrożność może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niedokrwienie jelit, perforacja czy sepsa. W związku z tym, opiekunowie powinni być czujni i w przypadku podejrzenia niedrożności jelit u dziecka, niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Niedrożność jelit – diagnostyka

W przypadku podejrzenia niedrożności jelit zawsze należy natychmiast skonsultować się z lekarzem, ponieważ opóźnienie w diagnozie i leczeniu może prowadzić do poważnych powikłań.

W celu diagnozy niedrożności jelit, lekarz przeprowadzi wywiad i badanie fizykalne, aby ocenić, czy konieczna jest interwencja chirurgiczna. W diagnostyce wykorzystywane są badania potwierdzające niedrożność jelit – USG jamy brzusznej, RTG jamy brzusznej i badania krwi.

W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Aby zlokalizować miejsce niedrożności, stosuje się również badania endoskopowe lub wlew kontrastowy do jelita grubego.

Leczenie skrętu jelit – zależne od przyczyny

Leczenie niedrożności jelit zależy od jej przyczyny. W przypadku niedrożności będącej następstwem zabiegów chirurgicznych, stosuje się metody wspomagające powrót perystaltyki, takie jak podawanie czarnej kawy czy gumy do żucia. 

Co na niedrożność (skręt) jelit, aby złagodzić dolegliwości? W przypadku niedrożności jelit wywołanej zapaleniem jelit, leczenie skupia się na podawaniu leków przeciwzapalnych lub stosowaniu antybiotykoterapii jako metod leczniczych.

W większości przypadków niedrożności mechanicznej konieczna jest interwencja chirurgiczna, polegająca na usunięciu przeszkody. Przed zabiegiem pacjent otrzymuje płyny dożylnie, a z żołądka odsysa się zalegającą treść. W trakcie operacji może okazać się konieczne wycięcie martwiczego fragmentu jelita.

Domowe leczenie niedrożności jelit – jadłospis

Po operacji pacjenci muszą przestrzegać specjalnej diety. Stopniowo wprowadza się produkty – począwszy od płynów i kleików (przez co najmniej sześć tygodni). Zaleca się unikanie tłustych, smażonych, ciężkostrawnych potraw oraz tych, które mogą wywołać zaparcia. 

W jadłospisie chorego powinny znaleźć się dania gotowane lub przygotowane na parze, spożywane w małych porcjach, bogate w błonnik. Po zabiegu należy ograniczyć spożycie surowych produktów, w tym owoców, warzyw strączkowych, kapustnych, kiszonek oraz ostrych przypraw.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące niedrożności (skrętu) jelit.