Bolesne skurcze jelit – objawy, przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Skurcze jelit, określane też jako skurczowe bóle brzucha, to problem, który daje się we znaki osobom dorosłym i dzieciom.
• Skurcze jelit wiążą się zwykle z błędami żywieniowymi, stresem lub chorobami układu pokarmowego.
• Prawidłowe rozpoznanie skurczów jelit pozwala na dobranie odpowiedniej metody leczenia, która może przynieść ulgę i przywrócić komfort życia codziennego.
• Leczenie skurczów zależy od przyczyny bólu brzucha i polega m.in. na farmakoterapii oraz zmianie nawyków żywieniowych.

Bolesne skurcze jelit to dolegliwość, która dotyka wielu osób niezależnie od wieku czy stylu życia. Mogą one być wynikiem różnych czynników, takich jak stres, niewłaściwa dieta, choroby przewodu pokarmowego, a nawet zaburzenia hormonalne. Objawiają się one jako nagłe i intensywne bóle brzucha, które mogą znacznie obniżyć jakość życia i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Dowiedz się, od czego biorą się skurcze jelit, jak je rozpoznać i na czym polega leczenie.

Ból brzucha i skurcze jelit – co to takiego?

Ból brzucha i skurcze jelit to powszechne dolegliwości układu pokarmowego. Ból brzucha jest subiektywnym odczuciem, które może mieć różne nasilenie – od łagodnego dyskomfortu, aż po silny ból brzucha. Skurcze jelit to natomiast nagłe, mimowolne i bolesne skurcze mięśni jelit, które mogą powodować uporczywy ból jelit i uczucie dyskomfortu.

Skurcze jelit – przyczyny

Najczęstsze przyczyny skurczów jelit dotyczą dysfunkcji układu trawiennego. Nie zawsze jednak źródło problemu leży bezpośrednio w tym układzie. Przyczyną dolegliwości, które mogą prowadzić do bolesnych skurczów jelit, są m.in. takie czynniki jak:

• nieprawidłowa dieta – jeden z kluczowych elementów wpływających na funkcjonowanie jelit. Nieodpowiednia dieta i niezdrowe nawyki żywieniowe, takie jak nieregularne spożywanie posiłków, jedzenie w pośpiechu czy spożywanie pokarmów ciężkostrawnych, mogą przyczyniać się do występowania skurczów. Ponadto ważne jest, aby odpowiednia dieta była zbilansowana i dostosowana do potrzeb organizmu;
• alergie pokarmowe i nietolerancje pokarmowe – po spożyciu alergenu mogą wystąpić różnorodne objawy, takie jak bóle brzucha, biegunki czy wzdęcia. Podobnie nietolerancje pokarmowe, takie nietolerancja laktozy czy glutenu, wynikające z niedoboru odpowiednich enzymów, mogą prowadzić do dyskomfortu jelitowego;
• choroby zapalne jelit – przykładem jest choroba Leśniowskiego-Crohna, charakteryzująca się stanem zapalnym przewodu pokarmowego, który może powodować takie objawy jak skurcze jelit, częste oddawanie moczu, zaburzenia wypróżniania, owrzodzenia i utrata masy ciała. Z kolei zespół jelita drażliwego (IBS) jest schorzeniem, które manifestuje się nie tylko przez skurcze jelit, ale również przez ogólne osłabienie organizmu, problemy z wypróżnianiem, biegunki, zaparcia oraz nadmierne oddawanie gazów;
• intensywny wysiłek fizyczny – w trakcie dużego wysiłku dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi w jelitach, co może zaburzać ich prawidłowe funkcjonowanie;
• stres – ma zdolność do wywierania negatywnego wpływu na ogólną kondycję organizmu, w tym również na układ trawienny. Stres może być jednym z czynników prowokujących problemy z trawieniem, a nawet przyczyniać się do rozwoju zespołu jelita drażliwego;
• grypa jelitowa – choroba atakująca przewód pokarmowy, podczas której pacjenci często doświadczają takich objawów jak skurcze jelit, zimne poty oraz biegunka. Towarzyszą temu również wymioty i ogólne osłabienie organizmu;
• zakażenie salmonellą – choroba bakteryjna objawiająca się skurczami jelita grubego, biegunką, wymiotami, a także uczuciem przelewania się w jelitach i zimnymi potami. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj poprzez spożycie skażonej żywności lub wody;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego – stan zapalny, który może powodować skurcze jelita grubego. Pacjenci zmagają się z naprzemiennymi epizodami biegunek, czasami z obecnością krwi, a także z zaparciami.

Pozostałe przyczyny bólu brzucha i skurczów jelit to także obecność kamieni kałowych oraz występowanie refluksu żołądkowo-jelitowego. Ponadto przyczyną dolegliwości ze strony układu pokarmowego może być też nadmierne spożywanie napojów gazowanych. Istotnym aspektem jest również równowaga mikrobiologiczna w jelitach – zarówno jej niedostatek, jak i nadmiar, znany jako zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO), zespół przerostu bakteryjnego jelita grubego (IMO) czy zespół przerostu grzybiczego jelita (SIFO), mogą być odpowiedzialne za występowanie skurczów. Bolesne skurcze jelit mogą również pojawiać się bezpośrednio przed aktem wypróżnienia.

Skurcze jelit – objawy

Pacjenci cierpiący na skurcze jelit często zgłaszają równoczesne występowanie innych nieprzyjemnych objawów, które są zróżnicowane i zależne od podstawowej przyczyny bólu brzucha oraz skurczów. Najczęściej objawy towarzyszące skurczom jelit to biegunka, zaparcia, uczucie wzdęcia oraz zwiększona produkcję gazów. Może również wystąpić uczucie pełności w obrębie jamy brzusznej. W niektórych przypadkach pacjenci doświadczają także nudności, wymiotów, ogólnego osłabienia, zmniejszenia apetytu, a czasami nawet gorączki.

Wśród objawów towarzyszących niekontrolowanym skurczom mięśni brzucha wymienia się też intensywne oddychanie, np. podczas aktywności fizycznej. Takie przykre objawy są zazwyczaj wynikiem niedostatecznego dopływu natlenowanej krwi do mięśni. Z reguły nie są one powodem do niepokoju, pod warunkiem że nie pojawiają się zbyt często i nie są zbyt intensywne.

Skurcze jelit a skręcone jelito

Intensywne skurczowe bóle brzucha mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, zwłaszcza jeśli powodują tzw. skręt jelita. Stan ten wymaga niezwłocznej konsultacji medycznej, ponieważ może prowadzić do niedrożności jelit. Niedrożność ta jest wynikiem zablokowania przepływu treści w jelicie cienkim, co może być spowodowane skręceniem jelita i zablokowaniem jego światła. W takich sytuacjach dochodzi również do ucisku na naczynia krwionośne. Termin „skręt kiszek” odnosi się także do innych rodzajów niedrożności jelit, zarówno mechanicznych, jak i porażennych. Problemy te pojawiają się, gdy treść kałowa nie jest w stanie przemieszczać się przez jelita, co prowadzi do pojawienia się niepokojących symptomów.

Pacjenci zmagający się ze skrętem jelita mogą doświadczać nagłego, intensywnego bólu brzucha, który ma charakter skurczowy. Do innych objawów mogą należeć wymioty (czasami nawet pojawia się domieszka śluzu), a także wzdęcia i zatrzymanie gazów. Może również wystąpić przyspieszone tętno oraz inne symptomy o zróżnicowanym nasileniu. W sytuacji podejrzenia skrętu jelit, gdy ból utrzymuje się przez dłuższy czas, a objawy występują przewlekle, nie należy stosować domowych metod leczenia. Konieczne jest natychmiastowe skontaktowanie się z lekarzem, gdyż opóźnienie w uzyskaniu pomocy medycznej może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie otrzewnej, które stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia pacjenta.

Bolesne skurcze jelit i gazy – diagnostyka

Aby zdiagnozować bóle brzucha i skurcze jelit, niezbędne jest przeprowadzenie odpowiednich badań diagnostycznych. Pozwolą one lekarzowi na zalecenie skutecznych metod eliminacji lub łagodzenia dolegliwości. Wśród badań wykorzystywanych do diagnozowania tego rodzaju problemów znajduje się:

• analiza pH kału;
• test wodorowy oddechowy;
• doustny test obciążenia laktozą;
• badanie krwi, w tym m.in. morfologia.

Decyzję o skierowaniu pacjenta na wymienione badania podejmuje lekarz podstawowej opieki zdrowotnej lub specjalista gastrologii.

Skurczowe bóle brzucha – co na skurcze jelit?

W sytuacji, gdy cierpimy na łagodne dolegliwości bólowe brzucha, istnieje możliwość sięgnięcia po środki dostępne bez recepty w aptekach, w tym m.in. leki rozkurczowe. Preparaty te często zawierają składniki o właściwościach rozkurczających, takie jak drotaweryna czy hioscyna. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że terapia powinna być dobrana w zależności od źródła problemu. W przypadku takich stanów jak bóle menstruacyjne, infekcje układu moczowego czy zespół jelita drażliwego, często wykorzystuje się chlorowodorek drotaweryny.

Drotaweryna, będąca pochodną izochinoliny, wykazuje silne działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie. Jej efekt terapeutyczny wynika z blokady działania fosfodiesterazy IV, co prowadzi do serii reakcji biochemicznych i w konsekwencji do rozluźnienia mięśni gładkich. Dzięki temu drotaweryna nie tylko łagodzi ból spowodowany skurczami, ale również poprawia przepływ krwi w tkankach oraz normalizuje zaburzenia rytmu motoryki jelitowej (MMC). Jest to środek stosowany w przypadku skurczów mięśni gładkich, niezależnie od ich pochodzenia – mięśniowego czy neurogennego. Drotaweryna oddziałuje na mięśnie gładkie w różnych częściach ciała, w tym w przewodzie pokarmowym, układzie moczowo-płciowym, systemie krwionośnym oraz drogach żółciowych. Po przyjęciu doustnym substancja ta jest szybko i w pełni absorbowana przez przewód pokarmowy, osiągając maksymalne stężenie w krwi w ciągu 45-60 minut. Usuwanie leku z organizmu odbywa się głównie przez wydalanie metabolitów z moczem, a w mniejszym stopniu z kałem.

Chlorowodorek drotaweryny jest zalecany w leczeniu różnorodnych dolegliwości, w tym bólów menstruacyjnych oraz skurczów mięśni gładkich związanych z chorobami dróg żółciowych, takimi jak kamica żółciowa czy zapalenie pęcherzyka żółciowego. Ponadto znajduje zastosowanie jako środek wspomagający w przypadku skurczów mięśni gładkich przewodu pokarmowego, w tym w leczeniu zespołu jelita drażliwego, zapaleniu jelit, a także takich schorzeń jak choroba wrzodowa dwunastnicy i żołądka czy też zaparcia spastyczne.

Domowe sposoby na skurcze jelit

Skurcze jelit mogą być bardzo dokuczliwe, ale istnieje wiele domowych sposobów, które mogą pomóc złagodzić te dolegliwości. Są to m.in.:

• zmiany w diecie – warto ograniczyć spożycie tłustych, pikantnych i smażonych potraw, które mogą powodować skurcze jelit, a także stosować dietę bogatą w błonnik (owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty), która pomaga regulować pracę jelit i zapobiega zaparciom. Konieczne jest też utrzymanie odpowiedniego nawodnienia, ważnego dla zdrowia jelit;
• techniki relaksacyjne – mogą pomóc w redukcji stresu, który często jest przyczyną skurczów jelit. Ciepła kąpiel także może pomóc w rozluźnieniu mięśni brzucha i złagodzeniu skurczów;
• zioła i napary – pomocna jest np. mięta pieprzowa, która działa rozkurczowo i może łagodzić ból oraz skurcze jelit. Innym przykładem jest herbata rumiankowa, która ma właściwości przeciwzapalne i uspokajające, a także herbata z imbirem, która pomaga w trawieniu i łagodzi skurcze oraz ból brzucha;
• probiotyki – spożywanie produktów bogatych w probiotyki, takich jak jogurty i kefir, wspiera zdrowie jelit i może pomóc w zmniejszeniu skurczów. Jeśli naturalne produkty nie są wystarczające, warto rozważyć suplementację probiotyków;
• ciepłe okłady – nakładanie ciepła na brzuch może pomóc w rozluźnieniu mięśni i złagodzeniu bólu;
• aktywność fizyczna – regularna, łagodna aktywność fizyczna, taka jak spacery, może wspomóc trawienie i zmniejszyć skurcze jelit;
• unikanie stresu – regularne przerwy w pracy i czas na relaks mogą pomóc w redukcji stresu, co pozytywnie wpływa na jelita;
• unikanie czynników drażniących – takich jak kofeina, alkohol i napoje gazowane, które mogą prowadzić do wzdęć i dyskomfortu w jelitach.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące skurczów jelit.