Zapalenie mieszków włosowych – objawy, przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Zapalenie mieszka włosowego może być spowodowane: infekcją (najczęściej bakteryjną), mechanicznymi uszkodzeniami skóry, zablokowaniem ujścia gruczołów łojowych, reakcją alergiczną na kosmetyki do depilacji lub noszeniem zbyt obcisłych ubrań.
• Uszkodzony mieszek włosowy objawia się czerwonymi ropnymi guzkami, które mogą swędzieć lub boleć.
• Leczenie obejmuje stosowanie antybiotyków i leków przeciwgrzybiczych, a także unikanie drażniących czynników. W cięższych przypadkach wymagane są specjalistyczne zabiegi.
• Domowe metody na zapalenie mieszków włosowych to: ciepłe kompresy, stosowanie łagodnych środków myjących i dbanie o higienę podczas golenia.

Stan zapalny jednego lub kilku mieszków włosowych jest częstym problemem dermatologicznym, który objawia się swędzeniem i zaczerwienieniem oraz czerwonymi ropnymi zmianami skórnymi. Jakie czynniki prowokują rozwój zapalenia? Czy przyczyny i objawy zapalenia mieszków włosowych można skutecznie leczyć? 

Zapalenie mieszków włosowych – co to jest?

Zapalenie mieszków włosowych (folliculitis) to powszechna choroba skóry, która występuje zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Niektóre lokalizacje stanu zapalnego mogą jednak rozwijać się częściej u określonej grupy pacjentów – np. ropne zapalenie mieszków włosowych brody w większości przypadków dotyczy mężczyzn z kręconymi włosami.

Mieszki włosowe, otoczone płaszczem lipidowym, chronią skórę przed czynnikami zewnętrznymi oraz mikroorganizmami. Jeśli ulegną uszkodzeniu, drobnoustroje mogą wniknąć do ich wnętrza i wywołać infekcję. 

Stan zapalny w miejscu wzrostu włosów ma różny przebieg – od łagodnych przypadków, które ustępują samoistnie, po cięższe infekcje wymagające konkretnego leczenia. 

Zapalenie mieszków włosowych może przypominać inne choroby skóry o podobnych objawach (trądzik, łojotokowe zapalenie skóry, nużeniec, wyprysk, grzybica skóry, czyraki czy rogowacenie mieszkowe), dlatego dokładna ocena kliniczna przez dermatologa jest kluczowa dla postawienia właściwego rozpoznania. 

Zapalenie mieszków włosowych, jeśli nie jest odpowiednio leczone, może prowadzić do poważniejszych powikłań, tu: czyraki, ropnie czy trwałe blizny na skórze. W rzadkich przypadkach infekcja może się rozprzestrzenić, powodując zapalenie tkanki podskórnej lub zakażenie ogólnoustrojowe. Przewlekłe lub nawracające zapalenia mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów skóry, takich jak rak płaskonabłonkowy.

Gdzie występuje zapalenie mieszków włosowych?

Zapalenie mieszków włosowych może wystąpić na każdej części ciała pokrytej włosami, ale szczególnie narażone są tu obszary poddawane goleniu (pachy, nogi, uda, twarz, okolice intymne, w tym wargi sromowe). 

Zmiany zapalne mogą pojawić się również na szyi, rękach, ramionach, plecach, pośladkach. Warto dodać, że zapalenie obejmujące skórę głowy prowadzi czasami do powstawania obszarów przerzedzenia włosów i ich wypadania. 

Przyczyny zapalenia mieszków włosowych 

Pojawienie się stanu zapalnego to najczęściej wynik uszkodzenia mieszka włosowego, co sprzyja rozwojowi infekcji. Przyczyną mogą być tu różne patogeny, np.: bakterie Staphylococcus aureus (najczęstszy czynnik) i Pseudomonas aeruginosa, grzyby i drożdżaki (Candida albicans), dermatofity (np. Trichophyton rubrum), wirusy (np. Herpes simplex), wirus ospy wietrznej i półpaśca (Varicella-zoster virus), a także pasożyty – nużeniec (Demodex folliculorum).

Do zarażenia może dojść przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub jej przedmiotami (brzytwy, ręczniki czy ubrania).

Baseny i SPA, które nie są odpowiednio dezynfekowane, również są wymieniane są jako przyczyny schorzenia. Podobnie korzystanie z niehigienicznych saun czy wanien z hydromasażem może przyczynić się do rozwoju choroby.

Ryzyko wystąpienia ropnego zapalenia mieszków włosowych zwiększa się w wyniku takich czynników, jak: 

• nieprawidłowe techniki golenia, 
• rzadka wymiana maszynek do golenia, 
• długotrwałe stosowanie antybiotyków, 
• nadwaga, 
• cukrzyca, 
• nieprawidłowa pielęgnacja skóry,
• niewłaściwa higiena skóry po intensywnym wysiłku fizycznym,
• nadmierna potliwość,
• noszenie zbyt ciasnych ubrań,
• podeszły wiek,
• inne stany zapalne pojawiające się na skórze twarzy,
• zakażenie wirusem HIV i związana z tym osłabiona odporność.

Objawy stanu zapalnego mieszków włosowych 

Charakterystyczne dla zapalenia mieszków włosowych są takie objawy, jak: wysypka, świąd oraz zmiany w postaci czerwonych krostek i grudek występujących pojedynczo lub tworzących większe skupiska. Na skórze widoczne są małe czerwone guzki (często wypełnione ropą). 

Zapalenie może przybrać postać przewlekłą znaną jako figówka. Przewlekłe ropne zapalenie mieszków włosowych wiąże się z głębszymi, bolesnymi zmianami skórnymi, które mogą prowadzić do powstawania blizn. Zmiany te są często zlokalizowane w okolicach pach, pachwin czy pośladków i mogą pozostawić trwałe ślady na skórze.

Niezwłoczne rozpoczęcie leczenia i właściwa pielęgnacja skóry są kluczowe w przypadku pojawienia się pierwszych objawów ropnego zapalenia mieszków włosowych. 

Jak leczyć zapalenie mieszków włosowych?

Leczenie zapalenia mieszków włosowych zależy od przyczyny i nasilenia objawów. W łagodnych przypadkach choroba może ustąpić samoistnie. 

W sytuacji nasilonych objawów konieczna jest konsultacja dermatologiczna. Szczególnie alarmujące powinny być takie objawy, jak: gorączka, nieustępujące zmiany na skórze lub rozsiane zmiany ropne, a także objawy ogólne – osłabienie czy powiększone węzły chłonne. 

Standardowe leczenie przy zakażeniach bakteryjnych obejmuje stosowanie maści i kremów z antybiotykami (np. erytromycyną lub klindamycyną), a w niektórych przypadkach antybiotykoterapię doustną. W celu złagodzenia świądu stosuje się leki przeciwhistaminowe (np. loratadynę czy cetyryzynę). 

Przy zakażeniach wirusowych konieczne jest zastosowanie leków, takich jak: acyklowir, walacyklowir lub famcyklowir.

W terapii zastosowanie znajdują też maści z kwasem salicylowym, które pomagają złuszczać martwy naskórek i oczyszczać pory. Środki antyseptyczne, takie jak chlorheksydyna i nadtlenek benzoilu, działają przeciwbakteryjnie, pomagając w eliminacji infekcji. Klotrimazol natomiast skutecznie hamuje rozwój grzybiczych infekcji skórnych.

Maści bez recepty stosowane na zapalenie mieszków włosowych zawierają: siarczan neomycyny, bacytracynę cynkową i siarczan polimyksyny B o działaniu przeciwbakteryjnym.

W przypadku występowania objawów na skórze głowy można stosować przeciwłojotokowe i antyseptyczne szampony na zapalenie mieszków włosowych, które działają przeciwbakteryjnie lub przeciwgrzybiczo i łagodzą stan zapalny. 

W niektórych przypadkach zaleca się wykonywanie zabiegów depilacji laserowej, terapię światłem LED lub peelingi chemiczne z kwasem glikolowym. Jeśli na skórze powstają ropnie lub czyraki, niezbędna jest interwencja chirurgiczna. 

Domowe leczenie zapalenia mieszków włosowych, czyli jak pielęgnować skórę

Jak zapobiegać zapaleniu mieszków włosowych? Zaleca się używanie dermokosmetyków (z alantoiną i pantenolem) o łagodnym działaniu, które nie zatykają porów. Regularne stosowanie łagodnych środków myjących pomoże utrzymać skórę w dobrej kondycji, zmniejszając ryzyko zapalenia.

Po kąpieli należy dokładnie i delikatnie osuszać skórę za pomocą miękkiego, czystego ręcznika, ponieważ wilgoć sprzyja rozwojowi bakterii. Ponadto należy unikać stosowania detergentów, które mogą uszkadzać naturalny płaszcz hydrolipidowy skóry, prowadząc do jej przesuszenia i zwiększonej podatności na infekcje.

Częstym problemem jest zapalenie mieszków włosowych spowodowane goleniem. Z tego względu należy zawsze dezynfekować maszynki i stosować łagodzące balsamy. Można również sięgnąć po kremy i żele o wysokiej zawartości mocznika, które intensywnie nawilżają. Osobom z problemem ropnego zapalenia mieszków włosowych rekomenduje się zabiegi depilacji laserowej lub korzystanie z urządzeń IPL.

Co ważne, nie należy wyciskać czerwonych ropnych guzków, ponieważ może to zaostrzyć stan zapalny i powodować rozprzestrzenianie się infekcji.

Co jeszcze może wspomóc leczenie zapalenie mieszków włosowych? Dobrym domowym sposobem jest np. stosowanie ciepłych kompresów, które łagodzą ból i zmniejszają obrzęk. Warto także pamiętać o wybieraniu odzieży wykonanej z jakościowych oraz oddychających materiałów.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące zapalenia mieszków włosowych.