Alopecja – co to jest, objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Alopecja, inaczej łysienie plackowate, to medyczny termin określający stan, w którym dochodzi do nadmiernego wypadania włosów, prowadzącego do przerzedzenia lub całkowitej utraty owłosienia na skórze głowy.
• Objawy alopecji to stopniowe przerzedzenie włosów, łysienie w określonych obszarach skóry (obserwowane na skórze plackowate zmiany), jak również całkowita utrata włosów. 
• Przyczyny tego schorzenia są różnorodne i mogą obejmować czynniki immunologiczne, genetyczne, hormonalne oraz stres. 
• Leczenie alopecji zależy od jej rodzaju i nasilenia – może polegać na stosowaniu leków (takich jak minoksydyl lub kortykosteroidy), terapii laserowej, przeszczepu włosów oraz na zmianie stylu życia, wspomagających zdrowie włosów. 
• Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacznie poprawić stan włosów i samopoczucie pacjentów.

Codziennie człowiek traci średnio około 100 włosów. Gdy ilość wypadających włosów znacznie przekracza tę normę, może to świadczyć o obecności choroby. Przykładem jest łysienie plackowate, znane też pod łacińską nazwą alopecia areata (alopecja), charakteryzujące się miejscową utratą włosów. Wyjaśniamy, co to jest alopecja, jakie są jej przyczyny i objawy oraz jak leczyć łysienie plackowate. 

Alopecja (łysienie plackowate) – co to jest?

Alpecja (łac. alopecia areata), znana również jako łysienie plackowate, jest chorobą dermatologiczną, która objawia się nagłym wypadaniem włosów. Ta utrata włosów występuje w wyraźnie wydzielonych obszarach, które mogą przyjmować kształt okrągłych lub owalnych placków. Nie pojawia się wyłącznie w obrębie skóry głowy, ale może również dotyczyć brwi, rzęs, brody, a nawet okolic narządów płciowych. Łysienie plackowate jest diagnozowane zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. 

Chociaż dokładne przyczyny tego schorzenia nie są w pełni zrozumiałe, uważa się, że ma ono podłoże immunologiczne. W procesie tym kluczową rolę odgrywają limfocyty T, które atakują mieszki włosowe. Do aktywacji limfocytów T dochodzi w wyniku działania cytokin prozapalnych wydzielanych przez keranocyty, czyli komórki mieszka włosowego. 

Aktywacja ta prowadzi do stanu zapalnego wokół mieszka włosowego, co skutkuje zahamowaniem wzrostu włosów lub ich przejściem w fazę spoczynku, znaną jako faza telogenowa. Efektem tego jest wypadanie włosów.

Przyczyny alopecji – czym spowodowana jest utrata włosów?

Etiologia łysienia plackowatego pozostaje przedmiotem badań, jednak zgodnie z obecną wiedzą, jest to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy błędnie atakuje własne komórki włosów. Reakcje autoimmunologiczne prowadzą do zapalenia wokół cebulek włosowych, co skutkuje ich utratą. 

Autoimmunologiczne choroby towarzyszące w łysieniu plackowatym:

• atopowe zapalenie skóry (AZS),
• bielactwo,
• zapalenie tarczycy (Hashimoto),
• zapalenie jelita grubego,
• toczeń rumieniowaty,
• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
• cukrzyca typu 1.

Wśród czynników ryzyka, oprócz reakcji autoimmunologicznych, wymienia się predyspozycje genetyczne, wahania hormonalne i czynniki neurogenne.

W przypadku czynników genetycznych, ryzyko wystąpienia łysienia plackowatego może być wyższe, jeżeli w rodzinie odnotowano już przypadki tej choroby. 

Z kolei zaburzenia hormonalne, takie jak te występujące w czasie ciąży czy menopauzy, mogą przyczyniać się do rozwoju tej choroby. 

Nie można również pominąć czynników neurogennych, które są związane z układem nerwowym i mogą być przyczyną łysienia plackowatego.

Rodzaje alopecji – typy łysienia plackowatego

Łysienie plackowate jest złożonym schorzeniem, które może dotknąć osoby w różnym wieku i w różnym stanie zdrowia. Rozpoznanie typu alopecji i identyfikacja jej przyczyn są podstawą skutecznego leczenia.

Zależnie od rodzaju łysienia – miejsca występowania i zaawansowania zmian – można wymienić łysienie plackowate:

• całkowite – w przypadku łysienia całkowitego zazwyczaj zmiany chorobowe pojawiają się na całej skórze głowy,
• ogniskowe – włosy wypadają na wybranym obszarze głowy lub ciała,
• uogólnione – utrata włosów dotyczy całego ciała,
• wężykowate – występuje wypadanie włosów z okolic skroni, czoła i potylicy,
• pasmowate – łysienie postępuje pasmami: od czubka głowy w kierunku zewnętrznym,
• złośliwe – w przypadku łysienia plackowatego złośliwego odrost włosów nie następuje,
• łysienie plackowate rozlane – nie da się wyodrębnić poszczególnych ognisk łysienia.

W przypadku pozostałych odmian choroby (innych niż łysienie złośliwe), włosy zwykle odrastają po około 1-2 latach, jednak istnieje ryzyko ich ponownego wypadania.

U 10% pacjentów z łysieniem plackowatym może wystąpić łysienie plackowate uogólnione lub całkowite, co może być spowodowane cięższym przebiegiem choroby i współistniejącymi schorzeniami autoimmunologicznymi.

Objawy łysienia plackowatego – jak rozpoznać alopecję?

Rozpoznanie łysienia plackowatego opiera się na charakterystycznych objawach, takich jak nagłe pojawienie się gładkich, pozbawionych włosów obszarów na skórze. Zmiany te mogą wystąpić w ciągu kilku dni lub tygodni i zazwyczaj nie towarzyszy im ból ani inne dolegliwości skórne.

Jako pierwsze objawy łysienia plackowatego widoczne mogą być zmiany w strukturze włosów, takie jak ich cieńczenie lub łamliwość. Z czasem możliwa jest całkowita utrata włosów na głowie. 

Istotne jest, aby różnicować łysienie plackowate z innymi schorzeniami, które mogą wywoływać podobne symptomy. Do takich należy trichotillomania, czyli zaburzenie polegające na niekontrolowanym wyrywaniu włosów, łysienie bliznowaciejące, które charakteryzuje się nieodwracalną utratą włosów z powodu zastąpienia mieszków włosowych tkanką bliznowatą oraz grzybica owłosionej skóry głowy, która sprzyja powstawaniu stanów zapalnych i złuszczaniu.

Choć utrata włosów może wywoływać dyskomfort psychiczny i wpływać na poczucie własnej wartości, dostępne obecnie metody leczenia oferują różne możliwości poprawy stanu włosów i jakości życia.

Leczenie alopecji – na czym polega leczenie łysienia plackowatego?

Leczenie łysienia plackowatego jest dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta i stopnia zaawansowania choroby. W terapii stosuje się głównie miejscowe kortykosteroidy, które łagodzą stan zapalny i reakcje autoimmunologiczne. 

Inne metody terapeutyczne to stosowanie leków, na przykład tych opartych na minoksydylu, stymulującym wzrost włosów. W przypadkach trudnych do leczenia, lekarze mogą zalecić leki immunosupresyjne, takie jak cyklosporyna czy metotreksat, które hamują nadmierną aktywność układu odpornościowego.

Na łysienie plackowate wykorzystywana jest również terapia światłem UVA, UVB lub PUVA. Przeszczep włosów może być skuteczną opcją w przypadku trwałego łysienia – nie daje on jednak gwarancji efektów i u części chorych dochodzi do nawrotów alopecji.

Ponieważ łysienie plackowate może negatywnie wpływać na samopoczucie i samoocenę, wsparcie psychologiczne jest równie ważne. Profesjonalna pomoc specjalisty może pomóc osobom dotkniętym chorobą w radzeniu sobie z jej psychospołecznymi konsekwencjami.

Czy można wyleczyć alopecję? 

Niestety, ze względu na niepełne zrozumienie przyczyn łysienia plackowatego i jego nieprzewidywalny przebieg, nie istnieje uniwersalna metoda leczenia, która gwarantowałaby całkowite wyleczenie. Istnieją jednak różnorodne podejścia terapeutyczne, które mogą pomóc w kontrolowaniu objawów wywoływanych przez łysienie plackowate. Niektórzy pacjenci doświadczają spontanicznego odrostu włosów, nawet bez leczenia, co daje nadzieję na poprawę ich stanu zdrowia.

Domowe sposoby – jak złagodzić charakterystyczne objawy alopecji?

Istnieje wiele domowych metod, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów. Jednym z popularnych sposobów jest stosowanie olejku z czarnuszki, który ma właściwości przeciwzapalne i wspomaga regenerację skóry. Regularne masowanie skóry głowy olejem rycynowym może również pobudzić krążenie krwi i wspomóc wzrost włosów. 

Aloes, dzięki swoim nawilżającym i odkażającym właściwościom, jest kolejnym środkiem, który może wspierać porost włosów.  Kombucza jest ceniona za korzystny wpływ na układ odpornościowy i może być stosowana zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, aby wzmacniać włosy i wspomagać ich wzrost.

Pielęgnacja włosów w przypadku łysienia plackowatego powinna być delikatna – należy wystrzegać się intensywnego mycia i gorącej wody. Zaleca się stosowanie łagodnych kosmetyków i unikanie ciasnych fryzur, powodujących nadmierne napięcie włosów, a w efekcie ich wypadanie. 

Zdrowa dieta, bogata w witaminy, minerały i kwasy omega-3, może wspierać zdrowie włosów. Suplementacja, techniki relaksacyjne i regularne wizyty u dermatologa również są ważne w profilaktyce alopecji. W przypadku wystąpienia objawów, niezbędna jest konsultacja z lekarzem specjalistą, który zaproponuje odpowiedni plan leczenia.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące alopecji.