Łysienie androgenowe u kobiet i mężczyzn – objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Łysienie androgenowe dotyczy głównie mężczyzn, jednak może wystąpić również u kobiet.
• Charakterystyczne dla łysienia androgenowego jest wypadanie włosów typu niebliznowaciejącego, kiedy mieszki włosowe nie są trwale uszkodzone.
• Choroba może przebiegać w różny sposób, jednak zwykle pierwsze objawy łysienia androgenowego obejmują cofanie linii włosów u mężczyzn i utratę gęstości włosów na szczycie głowy u kobiet.
• Leczenie łysienia androgenowego to zwykle połączenie kilku elementów, takich jak terapia hormonalna, odpowiednia pielęgnacja włosów, a w skrajnych przypadkach także przeszczep włosów.

Łysienie androgenowe jest najczęstszą przyczyną wypadania włosów u mężczyzn i kobiet. Uważa się, że z problemem łysienia androgenowego zmaga się ponad 50% mężczyzn oraz 6% kobiet przed 50. rokiem życia. Choroba może przebiegać w różny sposób, jednak zwykle wiąże się z utratą gęstości włosów oraz znacznym ich przerzedzeniem. Sprawdź, co jest przyczyną łysienia androgenowego, jak objawia się ta choroba i na czym polega jej leczenie.

Co to jest łysienie androgenowe?

Łysienie androgenowe (androgenetic alopecia, AGA), jest procesem utraty włosów, który ma bezpośredni związek z działaniem androgenów. Hormony te są odpowiedzialne nie tylko za rozwój męskich narządów płciowych w okresie płodowym, ale również za rozwój cech charakterystycznych dla każdej płci, takich jak struktura ciała, owłosienie czy barwa głosu. 

Łysienie androgenowe jest najbardziej rozpowszechnioną przyczyną wypadania włosów i dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn, manifestując się u nich na różne sposoby. W przypadku kobiet i mężczyzn przebieg łysienia androgenowego może wyglądać inaczej, co jest widoczne m.in. w różnicach w obrazie klinicznym.

Przyczyny łysienia androgenowego

Przyczyny łysienia androgenowego są ściśle powiązane z działaniem testosteronu, który pod wpływem enzymu 5α-reduktazy przekształca się w dihydrotestosteron (DHT). To właśnie DHT, oddziałując na receptory androgenowe w mieszku włosowym, prowadzi do stopniowego zaniku mieszków włosowych. W efekcie mieszki włosowe maleją, a wytwarzane przez nie włosy stają się coraz bardziej delikatne. 

W przypadku łysienia androgenowego, oprócz zaburzeń hormonalnych, istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne. Liczne badania naukowe potwierdziły, że ryzyko wystąpienia tej dolegliwości jest wyższe w przypadku osób, które mają w rodzinie osoby dotknięte łysieniem, szczególnie ze strony ojca lub dziadka matki.

Geny odpowiedzialne za dziedziczenie łysienia androgenowego to te, które kodują:

• enzym 5α-reduktazę,
• receptory estrogenowe,
• elementy chromosomu Y,
• czynniki wzrostowe,
• receptory androgenowe.

Łysienie androgenowe kobiet pojawiające się do momentu menopauzy często ma związek z nadmierną produkcją testosteronu lub czynnikami genetycznymi. Po menopauzie, kiedy produkcja estrogenów, żeńskich hormonów, maleje, organizm zaczyna wytwarzać więcej testosteronu. W rezultacie, gdy poziom tego męskiego hormonu przewyższa normę, może dojść do rozwoju łysienia androgenowego. W tym okresie życia kobiety mogą również zauważyć pojawienie się niepożądanego owłosienia na twarzy, zwłaszcza w okolicach brody i warg. 

Objawy łysienia androgenowego u mężczyzn

Przeważnie pierwsze objawy łysienia androgenowego u mężczyzn można obserwować w okresie dojrzewania. Stan ten objawia się cofaniem linii włosów w okolicy skroniowej, która z czasem przesuwa się w stronę wierzchołka głowy. W celu oceny zaawansowania tego zjawiska wykorzystuje się skalę opracowaną przez Hamiltona i Norwooda. Skala ta składa się z 7 głównych etapów i kilka pośrednich. Na pierwszym z nich zauważalne jest jedynie nieznaczne przerzedzenie włosów i cofnięcie się ich na skroniach, natomiast siódmy etap charakteryzuje się kompletną utratą włosów w tej okolicy oraz na czubku głowy, przy jednoczesnym pozostawieniu rzadkich włosów na tylnej części głowy, tworząc charakterystyczną „obręcz”. Etap ten prowadzi do całkowitego wyłysienia.

Warto również podkreślić, że proces łysienia androgenowego charakteryzuje się pewną kolejnością pojawiania się objawów. Początkowo pojawiają się „zakola”, a dopiero z biegiem czasu włosy zaczynają wypadać z części ciemieniowej i potylicznej głowy. W ten sposób, objawy łysienia nasilają się w miarę starzenia się mężczyzny. Istotne jest także zwrócenie uwagi na związek między wrażliwością organizmu na dihydrotestosteron (DHT) a problemem łysienia androgenowego. Wspomniana wrażliwość może również wiązać się z rozrostem gruczołu krokowego, czyli prostaty, a także może przyczyniać się do zwiększonego ryzyka choroby niedokrwiennej serca.

Łysienie androgenowe u kobiet – objawy

U kobiet łysienie androgenowe objawia się inaczej niż u panów. Predyspozycje genetyczne odgrywają istotną rolę w rozwoju tego stanu, jednakże w przypadku kobiet łysienie często manifestuje się w określonych okresach życia, zwłaszcza w czasie lub tuż po menopauzie, kiedy to poziom estrogenów ulega obniżeniu. Może ono również występować jako symptom współistniejący z zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak zespół policystycznych jajników, choroba Cushinga czy w przypadku nowotworów nadnerczy lub jajników.

Mechanizm utraty włosów w przebiegu łysienia androgenowego u kobiet różni się od tego obserwowanego u mężczyzn. Istnieją specjalistyczne skale oceny, takie jak skala Ludwiga, skala Savin czy skala Sinclair, które pozwalają na dokładne opisanie postępującej utraty włosów. 

W łysieniu androgenowym typu żeńskiego początkowo zauważalne jest subtelne cofanie się linii włosów, które u pań często dotyczy całej linii włosów, a nie tylko okolic skroniowych. Również przerzedzenie włosów na szczycie głowy, rozciągające się od skroni do części potylicznej, jest widoczne, zwłaszcza po zrobieniu przedziałka na środku głowy. W miarę postępu łysienia przedziałek ten z czasem się poszerza, a w zaawansowanym stadium może obejmować cały wierzch głowy.

Wypadanie włosów a łysienie androgenowe – diagnostyka choroby

Androgenowe wypadanie włosów wymaga konsultacji ze specjalistą w dziedzinie dermatologii lub trychologii. Diagnoza choroby, która charakteryzuje się specyficznym wzorcem wypadania włosów, zazwyczaj nie jest trudna i obejmuje następujące elementy:

• przeprowadzenie szczegółowego wywiadu – analiza symptomów, ewentualnych innych dolegliwości oraz historii rodzinnego występowania podobnych przypadków. W tym momencie, jeżeli utrata mieszków włosowych nie jest jeszcze wyraźnie widoczna, konieczne jest odróżnienie łysienia androgenowego od innych przyczyn, takich jak niedobory witamin i minerałów, choroby współistniejące, łysienie spowodowane stresem, czy też łysienie telogenowe;
• przeprowadzenie badania trichoskopowego – za pomocą specjalnego urządzenia lekarz może dokładnie zbadać cebulki i mieszki włosowe na skórze głowy, a także ocenić ich stan. Badanie pozwala na identyfikację różnych faz wzrostu włosów, w tym tych w fazie anagenu, katagenu i telogenu;
• test pociągania – polega na delikatnym pociąganiu włosów w celu oceny ich wypadania. Jeśli podczas testu z pęczka 40-60 włosów wypadnie ich 10 lub więcej, wynik uznaje się za dodatni.

W przypadkach, gdy diagnoza pozostaje niepewna, zaleca się wykonanie biopsji skóry głowy. Badanie to polega na analizie wycinka owłosionej skóry głowy, zwykle z obszaru czołowo-ciemieniowego, co pozwala na dokładne określenie przyczyn wypadania włosów. Badanie histopatologiczne często jest kluczowe dla ostatecznego postawienia diagnozy.

Leczenie łysienia androgenowego

W celu leczenia łysienia androgenowego stosuje się różne metody farmakologiczne, w tym m.in.:

• preparaty zawierające minoksydyl, który jest dostępny w różnych stężeniach. Substancja ta, poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększa dopływ składników odżywczych do mieszków włosowych, co przyczynia się do przyspieszenia ich podziałów i zwiększenia aktywności, a tym samym stymuluje wzrost włosów. Minoksydyl wydłuża także fazę wzrostu włosa. Aby terapia była skuteczna, konieczne jest regularne stosowanie preparatu, gdyż przerwanie leczenia prowadzi do powrotu problemu. Efektywność terapii zazwyczaj ocenia się po kilku miesiącach;
• leki doustne, które dedykowane są wyłącznie mężczyznom. Ich działanie polega na hamowaniu produkcji DHT przez wpływ na enzym 5-alfa-reduktazę, co prowadzi do obniżenia poziomu tego hormonu. Do najbardziej znanych należą finasteryd, stosowany bezpośrednio w leczeniu łysienia, oraz dutasteryd, który pierwotnie służył do leczenia powiększonej prostaty, ale znajduje zastosowanie w terapii łysienia w ramach tzw. off label (leczenie danym preparatem poza zarejestrowanymi wskazaniami). 

Leczenie łysienia androgenowego obejmuje też metody zabiegowe, takie jak:

• mezoterapia osoczem bogatopłytkowym, laseroterapia oraz inne procedury medycyny estetycznej. Ich celem jest odbudowa prawidłowej funkcji mieszków włosowych i skóry głowy;
• przeszczep włosów, czyli leczenie chirurgiczne, które choć skutecznie poprawia wygląd, to nie rozwiązuje przyczyn łysienia.

Warto podkreślić, że decyzja o leczeniu łysienia androgenowego zależy od indywidualnych preferencji pacjenta. Jeśli ubytek włosów nie stanowi dla niego problemu, nie ma konieczności podejmowania terapii. Jednak w przypadku, gdy wypadanie włosów wpływa negatywnie na samopoczucie i pewność siebie, szczególnie u kobiet i młodych mężczyzn, zaleca się konsultację dermatologiczną i rozważenie odpowiedniej kuracji.

Domowe sposoby w leczeniu łysienia androgenowego

U osób z łysieniem androgenowym istotną rolę w leczeniu odgrywa też codzienna pielęgnacja włosów. W aptekach można znaleźć specjalistyczne szampony oraz odżywki, które mają za zadanie wzmocnić włosy i pobudzić je do wzrostu. Aby zwiększyć efektywność domowej pielęgnacji, warto rozważyć zastosowanie serum odżywczego w formie ampułek, które dostarcza skórze głowy niezbędnych składników odżywczych. 

Istotne jest również, aby pamiętać o codziennym zaopatrywaniu organizmu w niezbędne witaminy i minerały. Do kluczowych należą witaminy z grupy B, witamina A, witamina E, a także takie pierwiastki jak krzem, selen i cynk. Podstawą powinna być zrównoważona dieta, ale w przypadku niedoborów, po konsultacji z lekarzem, można rozważyć uzupełnienie diety odpowiednimi suplementami dostępnymi w aptekach.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące łysienia androgenowego.