Łysienie bliznowaciejące – jak wygląda, przyczyny, leki

Najważniejsze informacje:

• Łysienie bliznowaciejące to nieodwracalne schorzenie, wywołujące trwałą utratę włosów z powodu uszkodzenia mieszków włosowych. Występuje stosunkowo rzadko.
• Może być spowodowane różnorodnymi czynnikami, takimi jak choroby autoimmunologiczne, choroby zakaźne, zaburzenia genetyczne czy uszkodzenia termiczne i chemiczne.
• Objawia się nieregularnymi ogniskami utraty włosów, otoczonymi bliznami i często towarzyszącymi dolegliwościami, takimi jak świąd i ból. Obserwowana jest też błyszcząca (świecąca) skóra głowy.
• Leczenie łysienia czołowego bliznowaciejącego obejmuje stosowanie kortykosteroidów,  leków przeciwzapalnych, immunosupresyjnych, inhibitorów kalcyneuryny, antybiotyków i leków przeciwgrzybiczych.

Łysienie bliznowaciejące to jedno z najtrudniejszych do leczenia i najbardziej dokuczliwych schorzeń dermatologicznych. Objawia się trwałą utratą włosów, wynikającą z uszkodzenia mieszków włosowych, co skutkuje tworzeniem się blizn na skórze głowy. Omawiamy dokładnie, co to jest łysienie bliznowaciejące, jak wygląda i jakie są jego przyczyny oraz jak przebiega leczenie łysienia tego typu.

Łysienie bliznowaciejące – co to za choroba?

Łysienie bliznowaciejące (bliznowaciejące zapalenie mieszków włosowych) to grupa schorzeń powodujących nieodwracalne zniszczenie mieszków włosowych i tworzenie się blizn. Mieszki włosowe ulegają uszkodzeniu wskutek różnych procesów zapalnych, co uniemożliwia odrastanie włosów. 

Choroba dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn – może pojawić się w każdym wieku. 

Rodzaje łysienia bliznowaciejącego – jakie można wyróżnić?

Istnieją dwa główne typy łysienia z bliznowaceniem, które różnią się przyczynami ich występowania.

Łysienie bliznowaciejące pierwotne ma swoje źródło w predyspozycjach genetycznych oraz w chorobach, gdzie dochodzi do ataku układu odpornościowego na własne tkanki. W takich przypadkach, odpowiedź immunologiczna prowadzi do powstania zapalenia, które w sposób nieodwracalny prowadzi do zniszczenia mieszka włosowego.

Z kolei łysienie bliznowaciejące wtórne jest rezultatem działania czynników środowiskowych, takich jak infekcje czy inne schorzenia, które wpływają na organizm. W tym przypadku, uszkodzenie mieszka włosowego jest konsekwencją innych, często niezwiązanych bezpośrednio z włosami, problemów zdrowotnych lub jest wynikiem urazów fizycznych (mechanicznych, chemicznych lub termicznych).

Przyczyny łysienia bliznowaciejącego – czym może być ono wywołane?

Łysienie bliznowaciejące (ICD-10: L66) może mieć różnorodne przyczyny. Wśród nich wyróżniamy:

• czynniki genetyczne – takie jak rogowacenie mieszkowe wyłysiające, rybia łuska, nietrzymanie barwnika czy choroba Dariera – skłonność do łysienia bliznowaciejącego może być dziedziczona,
• wrodzone anomalie skóry – wrodzony niedorozwój skóry czy pęcherzowe oddzielanie naskórka,
• czynniki zewnętrzne – takie jak urazy mechaniczne, oparzenia termiczne lub uszkodzenia chemiczne, a także ekspozycja na promieniowanie UV i nieodpowiednia higiena, mogą prowadzić do wtórnego łysienia bliznowaciejącego,
• infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze – które mogą wywołać zapalenie skóry, jak na przykład w przypadku czyraka czy półpaśca,
• choroby dermatologiczne – takie jak liszaj płaski, toczeń rumieniowaty czy sarkoidoza, mogą obejmować skórę głowy i powodować łysienie bliznowaciejące,
• niektóre nowotwory – które dają przerzuty do skóry głowy, również mogą wywołać łysienie bliznowaciejące. Przykłady to rak kolczystokomórkowy, nabłoniak podstawnokomórkowy i naczyniak krwionośny.

Objawy łysienia bliznowaciejącego – jak wygląda ten typ łysienia?

Charakterystyczne dla tego rodzaju łysienia jest to, że najczęściej dotyka ono obszaru czołowo-skroniowego (stąd określenie łysienie czołowe bliznowaciejące). W tej strefie pojawiają się rumieniowe zmiany, które z czasem przechodzą w stan zapalny i tworzą blizny, w których mieszki włosowe zostają zniszczone. 

Często można zauważyć również zmianę koloru skóry w obszarach zajętych chorobowo. Proces ten prowadzi do nieodwracalnej utraty włosów. Ogniska utraty włosów mają nieregularny kształt i są otoczone bliznami. Widoczne są pojedyncze kępki włosów (tzw. efekt pędzla).

W przypadku łysienia bliznowaciejącego skóra w miejscach łysienia jest często zaczerwieniona, obrzęknięta i może występować uczucie pieczenia i swędzenia oraz ból skóry głowy. 

W zaawansowanych przypadkach, obserwowana jest gładka i błyszcząca (świecąca) skóra głowy, pozbawiona mieszków włosowych.

Choroba rozwija się powoli, co umożliwia wczesne rozpoczęcie leczenia i osiągnięcie remisji. Należy jednak zaznaczyć, że u niektórych pacjentów łysienie może rozprzestrzenić się na inne części ciała (na skórę głowy lub twarz – rzęsy, brwi i pod pachami) a przebieg choroby w takich przypadkach może być szybszy, prowadząc do całkowitej utraty owłosienia.

Łysienie i nadmierne wypadanie włosów może sprawiać, że chory będzie odczuwać dyskomfort psychiczny. Może to prowadzić do obniżenia samooceny i izolacji społecznej.  Chorzy mogą zmagać się też z depresją, co jest związane z problemami estetycznymi i społecznymi, które wywołuje utrata włosów.

W przypadku zaobserwowania u siebie objawów łysienia czołowego bliznowaciejącego należy zgłosić się do trychologa lub dermatologa.

Diagnostyka łysienia bliznowaciejącego – trichoskopia i inne badania

Diagnoza łysienia bliznowaciejącego wymaga przeprowadzenia szeregu badań. Wykorzystuje się tu m.in. trichoskopię, która jest nieinwazyjną metodą diagnostyczną stosowaną w dermatologii, która polega na analizie włosów i stanu skóry głowy za pomocą dermatoskopu. 

Badanie to pozwala na ocenę stanu skóry i wykrycie ewentualnego zaniku mieszków włosowych oraz obecności zrogowaceń i stanów zapalnych, co jest pomocne w diagnozowaniu różnych schorzeń włosów i skóry głowy, w tym takich jak łysienie bliznowaciejące.

Biopsję skóry głowy, czyli badanie histopatologiczne, stosuje się w celu uzyskania dokładniejszych informacji o kondycji skóry i mieszków włosowych. Niezbędne mogą być również badania krwi – ocena poziomu żelaza, ferrytyny, hormonów tarczycy oraz czynników autoimmunologicznych, takich jak przeciwciała ANA

Łysienie bliznowaciejące – leczenie

Leczenie łysienia bliznowaciejącego musi być prowadzone pod ciągłym nadzorem lekarza. Kluczowe jest zidentyfikowanie przyczyny łysienia bliznowaciejącego i na tej podstawie dobranie właściwej terapii. Nie istnieją domowe metody, które mogą zatrzymać wypadanie włosów spowodowane tą chorobą.

Jakie leki na łysienie bliznowaciejące? 

Leczenie farmakologiczne łysienia bliznowaciejącego jest skomplikowane i często wymaga wielodyscyplinarnego podejścia. Metody leczenia łysienia bliznowaciejącego są ograniczone ze względu na nieodwracalność zniszczenia mieszków włosowych. Terapia farmakologiczna ma na celu zahamowanie postępu choroby i – jeśli to możliwe – eliminację jej przyczyn. 

Leczenie zazwyczaj nie daje satysfakcjonujących rezultatów. Farmakoterapia łysienia bliznowaciejącego skupia się na spowolnieniu rozwoju zmian oraz na eliminacji ich przyczyn, o ile jest to możliwe. Uszkodzenie mieszków włosowych jest procesem nieodwracalnym.

Łysienie bliznowaciejące wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego – uwzględniającego specyfikę podłoża chorobowego. W farmakoterapii stosowane mogą być:

Kortykosteroidy

Kortykosteroidy, zwłaszcza prednizolon, są stosowane w leczeniu łysienia bliznowaciejącego spowodowanego zapaleniem, jak w przypadku tocznia rumieniowatego. Działają one poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i hamowanie aktywności układu odpornościowego. Można je stosować miejscowo w postaci maści lub kremów lub w formie tabletek. 

Leki immunosupresyjne

Leki immunosupresyjne, takie jak metotreksat, cyklosporyna, mykofenolan mofetylu i azatiopryna, mogą być stosowane w leczeniu łysienia bliznowaciejącego, gdy przyczyną choroby są dolegliwości autoimmunologiczne. Metotreksat działa poprzez hamowanie proliferacji komórek i tłumienie reakcji zapalnych, podczas gdy cyklosporyna blokuje aktywność limfocytów T. Mykofenolan mofetylu i azatiopryna również redukują aktywność układu odpornościowego, przyczyniając się do zmniejszenia zapalenia i bliznowacenia tkanek. 

Inhibitory kalcyneuryny

Takrolimus i pimekrolimus to leki z grupy inhibitorów kalcyneuryny, które mogą być stosowane miejscowo w leczeniu łysienia bliznowaciejącego, zwłaszcza gdy inne terapie zawiodły. Działają one poprzez hamowanie aktywności limfocytów T i zmniejszenie reakcji zapalnej w miejscach stosowania. 

Antybiotyki i leki przeciwgrzybicze

W przypadku łysienia bliznowaciejącego wywołanego infekcjami bakteryjnymi lub grzybiczymi, jak w przypadku grzybicy skóry głowy, leczenie koncentruje się na usunięciu patogenu. Stosuje się antybiotyki, takie jak klindamycyna lub tetracykliny, a także leki przeciwgrzybicze, takie jak terbinafina czy itrakonazol. Leczenie infekcji jest konieczne dla zapobiegania dalszym uszkodzeniom mieszków włosowych i bliznowaceniu.

Leki przeciwmalaryczne

Hydroksychlorochina, lek wykorzystywany w leczeniu malarii, wykazuje działanie przeciwzapalne. Może być skuteczna w leczeniu łysienia bliznowaciejącego związanego z toczniem rumieniowatym. Działa poprzez stabilizację błon komórkowych i blokowanie reakcji zapalnych w tkankach. 

Każdy z tych leków działa w specyficzny sposób – aby kontrolować stan zapalny, reakcje autoimmunologiczne i infekcje, które przyczyniają się do łysienia bliznowaciejącego. 

Leczenie chirurgiczne i niechirurgiczne łysienia bliznowaciejącego – zabiegi

Istnieje szereg metod niechirurgicznych, które mogą przyczynić się do zahamowania postępu łysienia bliznowaciejącego czołowego oraz wzmocnienia mieszków włosowych, które nie uległy jeszcze zniszczeniu. 

Mezoterapia, polegająca na dostarczaniu składników odżywczych bezpośrednio do skóry głowy, jest jedną z takich metod wykorzystywanych w leczeniu łysienia bliznowaciejącego. Inną formą terapii jest kriomasaż, wykorzystujący chłodzenie skóry w celu pobudzenia krążenia, co może przeciwdziałać wypadaniu włosów. 

Naświetlanie promieniami UV, po uprzednim przygotowaniu skóry preparatem uczulającym na światło, również jest stosowane w leczeniu łysienia. Karboksyterapia, czyli wprowadzenie dwutlenku węgla pod skórę, może poprawić krążenie i tym samym wspomóc regenerację mieszków włosowych.

Niekiedy w przypadku łysienia bliznowaciejącego stosuje się także metody chirurgiczne, polegające na usunięciu zmienionej chorobowo tkanki i przeszczepianiu skóry owłosionej lub włosów (zdrowych zespołów mieszków włosowych). Przeszczep włosów przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. 

Operacja tego typu polecana jest wyłącznie w przypadku stabilnych zmian i zahamowanego wypadania włosów (przynajmniej od roku). W przeciwnym wypadku istnieje duże ryzyko rozwoju łysienia bliznowaciejącego w przeszczepionej tkance i ponownej utraty włosów. 

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące łysienia bliznowaciejącego.