Łysienie plackowate u dzieci i dorosłych – objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Łysienie plackowate to przewlekła choroba zapalna, która ma podłoże autoimmunologiczne. Występuje u około 0,1-2% społeczeństwa.
• Symptomy łysienia plackowatego, takie jak widoczne „placki” wyłysienia w obrębie skóry głowy, mogą występować zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych.
• Ryzyko zachorowania na łysienie plackowate wzrasta u osób narażonych na przewlekły stres i traumatyczne przeżycia.
• Leczenie łysienia plackowatego jest trudne, ale zwykle przynosi widoczną poprawę. Stosuje się tu m.in. sterydy oraz kuracje wspomagające wrost włosów.

Łysienie plackowate to choroba autoimmunologiczna, która powoduje utratę włosów. Objawy widoczne są w postaci okrągłych, bezwłosych placków (stąd nazwa) na skórze głowy lub innych częściach ciała. Jej przyczyny nie są w pełni zrozumiane, ale uważa się, że kluczową rolę odgrywają czynniki genetyczne oraz zaburzenia w układzie odpornościowym. Choroba ta może wystąpić w każdym wieku i często ma istotny wpływ na samopoczucie emocjonalne pacjentów. Dowiedz się, czym jest łysienie plackowate, skąd się bierze i jak z nim walczyć.

Łysienie plackowate – co to za choroba?

Łysienie plackowate (łac. Alopecia areata) jest chorobą skóry owłosionej. Objawia się ona nagłą utratą włosów w wyraźnie ograniczonych obszarach, nie tylko na głowie, ale również w miejscach takich jak brwi, rzęsy, broda czy okolice narządów płciowych. Charakterystyczne dla tego schorzenia są okrągłe lub owalne miejsca bez włosów, które mogą mieć różną wielkość.

Rodzaje łysienia plackowatego

Biorąc pod uwagę charakter i miejsce występowania objawów, łysienie plackowate dzieli się na łysienie plackowate zwykłe, całkowite, rozlane i uogólnione.

Łysienie plackowate zwykłe (AAV)

Na skórze głowy widoczne są okrągłe lub owalne ogniska wyłysienia, które mogą się ze sobą zlewać. Szczególnym rodzajem jest tu tzw. łysienie wężykowate, z którym wiąże się pasmowa utrata włosów w okolicy potylicy, przechodząca na skronie i czoło;

Łysienie plackowate całkowite (AAT)

Choroba rozpoznawana jako całkowita utrata włosów w obrębie owłosionej skóry głowy, jednak z zachowaniem owłosienia na twarzy i ciele.

Łysienie plackowate rozlane (AAI)

Rzadko występująca forma schorzenia, które diagnozowane jest głównie u kobiet i charakteryzuje się rozlanym wypadaniem włosów w fazie telogenu, z widocznym ich ścieńczeniem i brakiem typowych ognisk wyłysienia.

Łysienie plackowate uogólnione (AAU)

Na skórze głowy nie widać w ogóle włosów (również w okolicy brwi i rzęs, podobnie jak na innych obszarach ciała.

Łysienie plackowate – przyczyny u dorosłych i dzieci

Przyczyny łysienia plackowatego nie są w pełni zrozumiałe, ale często wskazuje się na czynniki immunologiczne, zwłaszcza na działanie limfocytów T. Do choroby dochodzi, gdy w mieszku włosowym, w keranocytach, dochodzi do wydzielania cytokin prozapalnych. To z kolei aktywuje komórki śródbłonka, prowadząc do gromadzenia się komórek zapalnych, w tym limfocytów T, wokół mieszka włosowego. Rezultatem tego procesu zapalnego jest przyspieszona utrata włosów lub ich przejście w fazę spoczynku, znaną jako faza telogenowa.

Przyczyny łysienia plackowatego u dorosłych to przede wszystkim:

• czynniki genetyczne – predyspozycje genetyczne odgrywają znaczącą rolę w rozwoju choroby. Osoby z historią rodzinną łysienia plackowatego mają większe ryzyko wystąpienia tego schorzenia. Geny związane z regulacją układu odpornościowego mogą wpływać na podatność na chorobę;
• stres – chociaż nie jest bezpośrednią przyczyną, stres emocjonalny lub fizyczny może być czynnikiem wyzwalającym epizody łysienia plackowatego, a także zaostrzać przebieg choroby;
• infekcje wirusowe – niektóre badania sugerują, że infekcje wirusowe mogą wywołać reakcje autoimmunologiczne, które prowadzą do łysienia plackowatego. Wirusy mogą indukować reakcje zapalne w organizmie, które wpływają na mieszki włosowe. Choroba może też towarzyszyć takim schorzeniom jak reumatoidalne zapalenie stawów;
• zaburzenia hormonalne – u niektórych pacjentów zmiany hormonalne, takie jak te związane z tarczycą, mogą być związane z rozwojem łysienia plackowatego;
• niedobory odżywcze – niedobory pewnych składników odżywczych, takich jak żelazo, witamina D czy witamina B12, mogą wpływać na zdrowie włosów i przyczyniać się do ich wypadania.

Objawy łysienia plackowatego

Łysienie plackowate to schorzenie, które może zacząć dawać o sobie znać już w dzieciństwie lub wczesnej dorosłości. Pierwsze objawy łysienia plackowatego wiążą się z nagłym pojawieniem się miejsc, gdzie włosy przestają rosnąć, a to zjawisko dotyczy przede wszystkim skóry głowy. Obszary te z reguły wyglądają normalnie i nie dochodzi do ich bliznowacenia. Na granicach tych miejsc można zaobserwować specyficzne, krótkie włosy, przypominające wykrzykniki, które są zaledwie kilka milimetrów długości. Placki wyłysienia mogą mieć różnorodne rozmiary, często osiągając średnicę od 5 do 10 centymetrów. Ich rozwój jest nieprzewidywalny – mogą one zarówno się zmniejszać, jak i powiększać, a nawet łączyć.

Problem utraty włosów może dotyczyć nie tylko głowy, ale również innych owłosionych części ciała. Łysienie plackowate ma tendencję do nawrotów, a większość osób zmagających się z tym schorzeniem doświadcza przynajmniej jednego epizodu. Objawy towarzyszące przy łysieniu plackowatym są zazwyczaj nieobecne, choć sporadycznie może wystąpić niewielkie zaczerwienienie czy świąd w miejscach dotkniętych chorobą. Należy podkreślić, że choroba może znacząco wpływać na obniżenie jakości życia pacjentów z łysieniem plackowatym, ograniczając ich aktywność społeczną i zawodową, a także prowadząc do pogorszenia samopoczucia, a nawet depresji.

Łysienie plackowate u dzieci – objawy

Łysienie plackowate u dzieci ma podobny przebieg jak u osób dorosłych. U dzieci z łysieniem plackowatym widać owalne lub okrągłe ogniska z połamanymi włosami lub zupełnie wypadającymi. Wypadanie włosów wiąże się także z występowaniem rumienia na skórze głowy.

Jak rozpoznać łysienie plackowate? Diagnostyka łysienia plackowatego

W przypadku łysienia plackowatego kluczową rolę odgrywa ocena dokonana przez dermatologa, eksperta w dziedzinie chorób skóry i włosów. Podczas konsultacji lekarskiej specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad, zwracając uwagę na historię medyczną pacjenta, przyjmowane przez niego preparaty oraz historię rodzinną. Następnie w ramach badania fizykalnego dokładnie analizuje obszary dotknięte utratą włosów, ich wygląd oraz ewentualne zmiany skórne.

W celu oceny aktywności procesu łysienia dermatolog może przeprowadzić test pociągania włosów. Procedura ta polega na delikatnym pociągnięciu grupy włosów, aby ocenić ich łatwość wypadania. Jeżeli podczas testu lekarz stwierdzi, że pozostaje w jego dłoniach więcej niż trzy włosy z jednego miejsca lub więcej niż dziesięć włosów z różnych obszarów, test jest uznawany za pozytywny.

Dermatoskopia to kolejna metoda wykorzystywana przez dermatologów w diagnostyce łysienia plackowatego. Metoda ta umożliwia szczegółowe zbadanie struktury włosów i skóry głowy, co jest pomocne w ocenie kondycji mieszka włosowego i identyfikacji ewentualnych nieprawidłowości, takich jak zaczerwienienia czy zgrubienia. W niektórych sytuacjach, w celu potwierdzenia diagnozy, konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych badań. Biopsja skóry i badanie histologiczne pozwalają na dokładniejsze zbadanie cebulek włosowych. Ponadto, ze względu na możliwe powiązania ogniska łysienia plackowatego z innymi schorzeniami, takimi jak zaburzenia hormonalne czy problemy z układem odpornościowym, lekarz może zalecić wykonanie badań laboratoryjnych. Testy te mogą obejmować ocenę funkcji tarczycy oraz badanie obecności przeciwciał antytarczycowych, które mogą wspierać wstępne rozpoznanie łysienia plackowatego.

Co stosuje się w leczeniu łysienia plackowatego?

Leczenie łysienia plackowatego wymaga podejścia dostosowanego do indywidualnych potrzeb pacjenta, uwzględniającego etap rozwoju choroby, czynniki wpływające na jej przebieg oraz osobnicze cechy chorego. Wśród metod leczenia najczęściej wybiera się aplikację miejscowych preparatów farmakologicznych. Kortykosteroidy, które pacjent nakłada bezpośrednio na zmienione chorobowo partie skóry głowy, mają za zadanie zmniejszyć stan zapalny i łagodzić autoimmunologiczne ataki na mieszki włosowe. W terapii mogą być również wykorzystywane preparaty aktywizujące wzrost włosów, takie jak minoksydyl.

Inną formą terapii jest leczenie za pomocą światła, wykorzystujące promieniowanie UVB do redukcji zapalenia i wspierania regeneracji włosów. W sytuacjach, gdy choroba jest zaawansowana lub nie reaguje na standardowe metody leczenia, lekarz może zasugerować zastosowanie leków immunosupresyjnych, takich jak cyklosporyna czy metotreksat, które działają na układ immunologiczny, tłumiąc niepożądane reakcje autoimmunologiczne.

Warto podkreślić, że łysienie plackowate może mieć znaczący wpływ na samopoczucie emocjonalne pacjentów. W związku z tym, oprócz leczenia farmakologicznego, istotne jest zapewnienie wsparcia psychologicznego. Profesjonalna pomoc specjalisty w dziedzinie psychologii, terapii, a także możliwość dołączenia do grup wsparcia dla osób borykających się z tym schorzeniem, może przyczynić się do poprawy jakości życia i poczucia akceptacji.

Domowe sposoby na łysienie plackowate

Dbanie o włosy i skórę głowy ma istotne znaczenie dla osób borykających się z łysieniem plackowatym, choć samo w sobie nie jest środkiem zapobiegawczym tej choroby. Zaleca się, by pacjenci przykładali wagę do łagodnej pielęgnacji, co obejmuje unikanie zbyt częstego mycia włosów oraz stosowania zbyt gorącej wody. Warto wybierać kosmetyki do włosów, które są wolne od substancji drażniących, co może przynieść ulgę dotkniętym obszarom.

Ponadto, zbyt ciasne upięcia mogą prowadzić do nadmiernego napięcia włosów i skóry głowy, dlatego zaleca się ich unikanie. Zdrowa dieta, bogata w niezbędne witaminy, minerały oraz kwasy omega-3, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia, co pośrednio wpływa na kondycję włosów i skóry. W przypadku trudności z dostarczeniem organizmowi wszystkich potrzebnych składników, konsultacja z dietetykiem może być pomocna w doborze odpowiednich suplementów diety.

Regularne mycie włosów i skóry głowy jest ważne, aby utrzymać higienę i zapobiegać problemom dermatologicznym. Ponadto, warto włączyć do swojego trybu życia techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy joga, które mogą pomóc w radzeniu sobie ze stresem, uznawanym za jeden z potencjalnych czynników wywołujących łysienie plackowate. Nie należy także zapominać o regularnych wizytach u dermatologa, które mogą przyczynić się do wczesnego wykrycia problemów skórnych, w tym łysienia plackowatego, umożliwiając szybsze podjęcie odpowiedniego leczenia.

FAQ

Najważniejsze informacje dotyczące łysienia plackowatego u dzieci i dorosłych.