Choroba zwyrodnieniowa stawów – czym jest spowodowana? Pierwotne i wtórne zwyrodnienie stawów

Choroba zwyrodnieniowa jest powszechnym schorzeniem układu ruchu, które dotyka milionów ludzi na całym świecie. Ból stawów i trudności w poruszaniu się – główne objawy zwyrodnienia stawów, kojarzone są zwykle z osobami w wieku podeszłym. Tymczasem artrozę najczęściej diagnozuje się w przedziale od 40 do 60 roku życia. Jakie są przyczyny schorzenia? 

Artroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS), nazywana inaczej artrozą, jest najczęstszym spośród schorzeń układu ruchu. Rozwija się na skutek spadku jakości i ilości chrząstki stawowej, mającej za zadanie amortyzować ruchy stawów i umożliwiać sprawne przesuwanie się powierzchni stawowych. Artroza postępuje, gdy organizm nie jest w stanie samoistnie naprawić powstałych uszkodzeń.

Choroba zwyrodnieniowa może zaatakować każdy staw naszego organizmu. Najczęściej jednak występujące są:

• zwyrodnienie stawu kolanowego (gonartroza),
• zwyrodnienie stawu biodrowego,
• zwyrodnienie stawów rąk.

Pierwotne i wtórne zwyrodnienie stawów – najczęstsze przyczyny

Ze względu na etiologię możemy wyróżnić dwa rodzaje artrozy – pierwotną i wtórną. W przypadku pierwotnego zwyrodnienia stawów, przyczyna powstawania choroby nie jest znana. Sprzyjać jej mogą skłonności genetyczne. W artrozie wtórnej schorzenie rozwija się w wyniku określonego wrodzonego lub nabytego zaburzenia budowy lub funkcji elementów stawu.

Do zwyrodnienia stawów przyczyniają się przede wszystkim:

• nadmierne obciążenie stawów wynikające z zawodowego uprawiania sportu lub określonych zawodów wymagających wykonywania powtarzalnych ruchów jednej części ciała,
• urazy i mikrouszkodzenia stawów wywołujące procesy zapalne,
• nadwaga lub otyłość prowadzące do nadmiernego obciążenia stawów,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• dna moczanowa,
• bakteryjne lub wirusowe stany zapalne stawów,
• niektóre choroby metaboliczne, w tym hemochromatoza,
• starzenie się organizmu.

Jakie objawy daje choroba zwyrodnieniowa stawów?

Głównym objawem artrozy jest ból – początkowo występujący tylko podczas ruchów. W zaawansowanej chorobie pojawia się on również w spoczynku, wybudzając chorego ze snu. Zauważalne jest też znaczne ograniczenie ruchomości – dochodzi do zmniejszenia zakresu ruchów możliwych do wykonania. Wtórnie następuje zanik mięśni okolicy stawu. Rzadziej występującymi objawami zwyrodnienia stawów są wysięk, tkliwość przy dotyku i trzeszczenia w stawie.

Rozpoznanie i leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

Lekarz rozpoznaje zwyrodnienie stawów na podstawie wywiadu, badania fizykalnego, zdjęć rentgenowskich, a niekiedy dodatkowo wyników badania płynu stawowego ze stawu zajętego chorobą.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych, stawów biodrowych i stawów rąk polega na łagodzeniu objawów za pomocą środków farmakologicznych i niefarmakologicznych, utrzymywaniu ruchomości w stawach i spowalnianiu zmian degeneracyjnych. W artrozie stosuje się leki zawierające paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Ulgę chorym przynoszą też preparaty w postaci żelu lub maści.

Jak zatrzymać zwyrodnienie stawów?

W chorobie zwyrodnieniowej leczenie ma również charakter profilaktyczny. Lekarz prowadzący może zalecić pacjentowi zrzucenie nadmiernych kilogramów, odciążenie chorego stawu lub podjęcie aktywności fizycznej. Przy artrozie olbrzymie znaczenie ma też zbilansowana dieta. W jadłospisie chorego powinny znaleźć się bogate w kwasy omega-3, białko oraz antyoksydanty: warzywa i owoce, ryby morskie, nabiał, strączki, kiełki oraz przyprawy o działaniu przeciwzapalnym, takie jak kurkuma i cynamon. Pomocne może okazać się również leczenie rehabilitacyjne, a w bardzo zaawansowanych przypadkach leczenie operacyjne.