Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

Najważniejsze informacje:

• Zwyrodnienie stawów, inaczej artroza, to choroba, której nie da się w pełni wyleczyć. Istnieje jednak wiele sposobów na to, by zahamować jej postęp.
• Podstawą diagnostyki choroby zwyrodnieniowej stawów są badania obrazowe: USG stawów oraz rezonans magnetyczny, który obrazuje zarówno tkanki twarde, jak i miękkie.
• Leczenie zwyrodnienia stawów na początkowym etapie choroby obejmuje głównie odpowiednią rehabilitację, zabiegi fizykoterapii i stosowanie ortez odciążających staw. Ważne jest też leczenie farmakologiczne, czyli leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
• W zaawansowanym stadium choroby zwyrodnieniowej stawów konieczna może być operacja chirurgiczna (endoprotezoplastyka stawu).

Choroba zwyrodnieniowa stawów to poważne schorzenie, które bez wdrożenia odpowiedniego leczenia prowadzi do  ograniczenia sprawności i obniżenia jakości życia. Chociaż całkowite wyleczenie choroby zwyrodnieniowej nie jest możliwe, to współczesna medycyna oferuje szereg metod pozwalających na złagodzenie objawów i poprawę funkcji stawów. Jak zatrzymać zwyrodnienie stawów i jakie rozwiązania stosuje się w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów?

Jakie badania na zwyrodnienie stawów?

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów sugerujących artrozę konieczna jest konsultacja z lekarzem ortopedą, który pomoże ustalić przyczyny zwyrodnienia stawów. Specjalista dysponuje wiedzą i narzędziami niezbędnymi do postawienia diagnozy oraz zaplanowania odpowiedniego leczenia. Kluczowym elementem w diagnozowaniu tej choroby są badania obrazowe: USG stawów oraz rezonans magnetyczny.

USG stawów odgrywa istotną rolę, umożliwiając szczegółowe przedstawienie struktur anatomicznych stawu oraz identyfikację wszelkich nieprawidłowości. Innym ważnym narzędziem diagnostycznym jest rezonans magnetyczny, który w przeciwieństwie do RTG, zdolny jest do wizualizacji nie tylko twardych tkanek, ale również tkanek miękkich. Dzięki swojej precyzji rezonans magnetyczny ma wyższą wartość diagnostyczną niż USG, co pozwala na wczesne wykrycie choroby, nawet w stawach, w których proces zwyrodnieniowy dopiero się rozpoczyna.

Pomocne mogą okazać się też zdjęcia radiologiczne, które uwidaczniają typowe nieprawidłowości w strukturze stawu, w tym m.in. zwężenie szpary stawowej, torbiele zwyrodnieniowe, zagęszczenie kości pod chrząstką oraz wyrośla kostne (osteofity). Badania laboratoryjne wykonuje się m.in. w przypadku podejrzenia innej choroby reumatologicznej (np. reumatoidalne zapalenie stawów). Jeżeli na badaniu uwidoczniony będzie płyn w stawie, lekarz może wykonać też punkcję stawu i badanie płynu stawowego.

Jak zatrzymać zwyrodnienie stawów? Metody leczenia

W leczeniu zwyrodnienia stawów najistotniejsze jest, aby złagodzić lub całkowicie usunąć dolegliwości bólowe i utrzymać aktywny tryb życia.

Niefarmakologiczne leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

Aktualne standardy leczenia zakładają, aby podstawą leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów było postępowanie niefarmakologiczne, które w wielu przypadkach pozwala na złagodzenie objawów choroby i ilości przyjmowanych leków. W chorobie zwyrodnieniowej stawów ważne jest:

• utrzymanie prawidłowej masy ciała – osoby, które już w młodości zmagają się z nadwagą, narażają się na wyższe ryzyko rozwoju tej choroby oraz na trudniejszy jej przebieg. Dzięki redukcji masy ciała można skutecznie spowolnić postęp choroby, łagodzić ból stawów oraz ograniczyć stosowanie leków przeciwbólowych. Ważna jest tu także dieta na zwyrodnienie stawów, która powinna być bogata w składniki odżywcze wspierające zdrowie stawów;
• regularna aktywność fizyczna – odpowiednio dobrane ćwiczenia pomagają zwiększyć zakres ruchów w stawach oraz wzmacniają mięśnie je otaczające. Ważne jest, aby program ćwiczeń był dostosowany indywidualnie przez specjalistę rehabilitacji i kontynuowany w domowym zaciszu. Ćwiczenia powinny skupiać się na wzmacnianiu struktur stabilizujących staw, unikając jednocześnie jego przeciążenia. Zalecana jest umiarkowana aktywność fizyczna, taka jak nordic walking czy jazda na rowerze stacjonarnym, która przynosi ulgę w dolegliwościach bólowych i poprawia funkcjonowanie osób cierpiących na chorobę zwyrodnieniową;
• odciążenie stawu – używanie odpowiedniego sprzętu ortopedycznego, takiego jak laski, kule, chodziki, ortezy, wkładki korekcyjne do butów oraz obuwie zmniejszające obciążenie, może znacząco poprawić komfort życia pacjenta;
• krioterapia, czyli stosowanie zimnych okładów, efektywnie redukuje ból i objawy zwyrodnienia stawów. Zaleca się aplikowanie okładów z lodu przez 15-20 minut kilka razy dziennie, z zachowaniem ostrożności, aby uniknąć odmrożeń;
• stosowanie ciepła na powierzchnię skóry może przynieść ulgę w bólu i rozluźnia mięśnie, jednak należy zachować ostrożność, aby nie doprowadzić do poparzeń. Ciepłe okłady powinny być stosowane przez krótki czas i zawsze z zabezpieczeniem, np. poprzez ręcznik.

Leczenie farmakologiczne zwyrodnienia stawów

Z pomocą chorym na artrozę przychodzą też inne sposoby leczenia zwyrodnienia stawów, takie jak terapia farmakologiczna. Do dyspozycji mamy przede wszystkim dostępne bez recepty maści i żele, stosowane miejscowo na objęte artrozą stawy. 

W przypadku ostrego bólu i stanu zapalnego lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwbólowych, a także zaproponować niesteroidowe leki przeciwzapalne na chorobę zwyrodnieniową stawów dostępne na receptę. W ich składzie znajduje się zwykle ketoprofen, diklofenak, deksketoprofen, meloksykam lub kwas acetylosalicylowy. Zahamowanie zmian zwyrodnieniowych wspomaga również glukozamina.

Leczenie operacyjne zwyrodnienia stawów

U osób z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową stawów, która utrudnia codzienne funkcjonowanie, standardowe metody leczenia mogą okazać się nieskuteczne. Wówczas rozważyć należy leczenie chirurgiczne, które może pomóc w uniknięciu poważniejszych komplikacji, takich jak atrofia mięśni czy deformacje stawów. 

W takich sytuacjach jak zwyrodnienie stawu kolanowego czy stawu biodrowego wskazana może być endoprotezoplastyka stawu, czyli zastąpienie uszkodzonego stawu protezą. Przygotowanie do operacji wymaga od pacjenta osiągnięcia jak najlepszej kondycji fizycznej, aby umożliwić efektywną rehabilitację po zabiegu. Zazwyczaj implantacja endoprotezy przynosi ulgę w bólu, zwiększa zakres ruchu w stawie i poprawia ogólną jakość życia pacjenta.

W niektórych przypadkach stosuje się też inne metody chirurgiczne mające na celu poprawę funkcjonowania stawu, takie jak resekcja rzepki czy części kości. W sytuacjach, gdy ból i uszkodzenia stawu są szczególnie nasilone, może okazać się konieczna artrodeza, czyli operacja polegająca na usztywnieniu stawu. Chociaż zabieg ten skutecznie eliminuje ból, może spowodować też ograniczenie ruchomości stawu dotkniętego chorobą, np. w przypadku nadgarstka, stawu skokowego i stawów palców.

W łagodnej postaci choroby zwyrodnieniowej (np. stawów kolanowych) wykonywane są zabiegi artroskopowe. Pozwalają one na wczesne wykrywanie uszkodzenia chrząstki stawowej, usuwanie luźnych fragmentów chrząstki lub wyrośli kostnych, naprawę uszkodzonych łąkotek lub więzadeł, a także usunięcie przerośniętej błony maziowej i płukanie stawu. Takie interwencje często przynoszą krótko- lub długotrwałą poprawę stanu pacjenta. Prowadzone są również badania nad nowymi metodami leczenia, w tym wszczepianiem nowej chrząstki w miejsca uszkodzone.

Czy zwyrodnienie stawów można wyleczyć?

Aktualnie nie istnieje metoda, która pozwoliłaby na całkowite odwrócenie skutków choroby zwyrodnieniowej, czyli regenerację uszkodzonej tkanki chrzęstnej. Mimo to naukowcy nieustannie poszukują nowych rozwiązań, które mogłyby przynieść przełom w tej dziedzinie. Stosowanie odpowiednich metod leczenia może jednak znacząco pomóc w łagodzeniu objawów, umożliwiając pacjentom utrzymanie aktywności życiowej na możliwie najwyższym poziomie. Właściwa terapia może przyczynić się też do opóźnienia procesów degeneracyjnych, co jest kluczowe dla jakości życia osób cierpiących na tę chorobę.

Choroba zwyrodnieniowa stawów – profilaktyka

Aby zahamować postęp zwyrodnienia stawów, kluczowe jest podjęcie kilku istotnych kroków, takich jak:

• redukcja nadwagi i utrzymanie prawidłowej masy ciała;
• dbanie o regularną aktywność fizyczną i wybór odpowiednich aktywności, które nie powodują nadmiernego obciążenia stawów;
• ograniczenie noszenia ciężkich przedmiotów;
• unikanie chodzenia po nierównym terenie, długiego stania i klęczenia;
• stosowanie się do zaleceń medycznych mających wpływ na poprawę funkcjonowania stawów, np. noszenie specjalnych wkładek do butów, korzystanie ze stabilizatorów, kul lub innych akcesoriów ortopedycznych;
• regularne wykonywanie ćwiczeń rehabilitacyjnych zaleconych przez specjalistów.