Guzki Heberdena – leczenie, dieta, usuwanie

Najważniejsze informacje:

• Guzki Heberdena to zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawów międzypaliczkowych dalszych u rąk.
• Na powstawanie guzków wpływają procesy degeneracyjne w okolicy stawów międzypaliczkowych dalszych, głównie na palcu wskazującym i serdecznym prawej dłoni.
• Guzki Heberdena nie powodują silnych dolegliwości bólowych, jednak mogą prowadzić do deformacji dłoni.
• Leczenie guzków Heberdena może obejmować fizjoterapię, farmakoterapię oraz leczenie chirurgiczne.

Guzki Heberdena to zmiany zwyrodnieniowe w obrębie palców dłoni, które mogą pojawić się u osób w każdym wieku. Chociaż nie powodują silnych dolegliwości bólowych, to mogą ograniczyć ruchomość stawów palców rąk i uniemożliwić wykonywanie codziennych czynności, takich jak pisanie i jedzenie. Skąd biorą się guzki Heberdena, jak wyglądają i jak je leczyć?

Guzki Heberdena i Boucharda – co to takiego?

Guzki Heberdena, nazwane na cześć Williama Heberdena, który je opisał, to charakterystyczne narośla kostne występujące na dystalnych stawach międzypaliczkowych dłoni, w pobliżu paznokci. Są one wynikiem choroby zwyrodnieniowej drobnych stawów rąk, często spotykanej u osób starszych ze względu na większe ryzyko chorób zwyrodnieniowych i reumatycznych w tej grupie wiekowej. Ważne jest, aby nie mylić ich z guzkami Boucharda, które, choć podobne, występują na stawach międzypaliczkowych bliższych.

Proces patologiczny charakteryzuje się tworzeniem wyrośli kostnych, czyli osteofitów. Zarówno guzki Heberdena, jak i guzki Boucharda są efektem ubożejącej chrząstki i tkanki kostnej, pojawiającym się w różnych miejscach na stawach palców.

Guzki Heberdena – przyczyny

Powstawanie guzków na palcach jest związane z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi, w których procesy degeneracyjne prowadzą do formowania osteofitów. Do czynników sprzyjających pojawianiu się guzków Heberdena należą m.in.:

• przebyte poważne urazy dłoni i palców;
• wady wrodzone zaburzające strukturę tej części układu ruchu.

Badania wskazują również na zwiększone ryzyko występowania guzków Heberdena u osób cierpiących na łuszczycowe zapalenie stawów i reumatoidalne zapalenie stawów. Rozwojowi tych zmian mogą sprzyjać również takie czynniki jak:

• palenie papierosów;
• dna moczanowa;
• otyłość;
• niezdrowa dieta, bogata w białko, a uboga w witaminy i składniki mineralne o właściwościach antyoksydacyjnych.

Istotną rolę w przypadku guzków Heberdena odgrywać także uwarunkowania genetyczne. Skłonność do ich występowania może być dziedziczona, co oznacza, że osoby, u których w rodzinie pojawiały się podobne zmiany, są bardziej narażone na ich rozwój.

Guzki Heberdena – jak wyglądają?

Guzki Heberdena to wyraźne, twarde zgrubienia pojawiające się na dystalnych stawach międzypaliczkowych dłoni, tuż przy paznokciach. Zazwyczaj mają niewielki rozmiar, jednak są dobrze widoczne i mogą powodować deformację palców. Ich powierzchnia jest gładka, a same guzki bywają bolesne, zwłaszcza w fazie zapalnej towarzyszącej ich powstawaniu.

Dodatkowe objawy – guzki Heberdena

Oprócz widocznych zgrubień, guzki Heberdena mogą wywoływać dodatkowe objawy, takie jak ból i sztywność stawów, szczególnie podczas ich formowania. Często towarzyszy im stan zapalny, który powoduje obrzęk, zaczerwienienie oraz uczucie ciepła w okolicy zmienionych stawów. W miarę postępu zmian zwyrodnieniowych ruchomość stawów może się stopniowo zmniejszać, co utrudnia codzienne czynności, takie jak chwytanie drobnych przedmiotów. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do trwałych deformacji palców, które mogą dodatkowo wpływać na estetykę dłoni i obniżać komfort życia pacjenta.

Guzki Heberdena – do jakiego lekarza się udać?

Gdy na skórze pojawią się wyczuwalne, twarde guzki lub wyrośla kostne na stawach międzypaliczkowych, warto skonsultować się z ortopedą lub reumatologiem. Podczas wizyty lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad z pacjentem i zapyta go o dolegliwości, stosowane leki oraz ogólny stan zdrowia. Następnie wykonuje badanie fizykalne, polegające na oględzinach dłoni w celu wykrycia guzków Heberdena oraz innych nieprawidłowości typowych dla choroby zwyrodnieniowej stawów. Lekarz ocenia bolesność przy dotyku, sprawdza zakres ruchu palców oraz szuka objawów, takich jak wysięk czy trzeszczenie w stawach.

Aby dokładniej zdiagnozować problem, specjalista może zlecić dodatkowe badania, takie jak:

• badania obrazowe, w tym RTG, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa czy USG;
• badania laboratoryjne, takie jak OB, CRP czy analiza płynu stawowego, które pomagają w rozróżnieniu przyczyn dolegliwości.

Guzki Heberdena – leczenie

Jak do tej pory nie opracowano skutecznej metody w całkowitym pozbyciu się guzków Heberdena. Możliwe jest jedynie zahamowanie lub spowolnienie dalszego rozwoju choroby. W tym przypadku szczególnie istotne jest wczesne rozpoznanie, najlepiej zaraz po tym, gdy pojawią się niewielkie zniekształcenia w obrębie stawów międzypaliczkowych. Wówczas lekarz może zalecić wdrożenie jednej z kilku metod leczenia.

Leczenie farmakologiczne osób z guzkami Heberdena

Celem leczenia farmakologicznego guzków Heberdena jest łagodzenie bólu oraz poprawa ruchomości stawów. Najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, które zazwyczaj przyjmuje się doustnie, a rzadziej w postaci maści lub żeli. W przypadku silnego bólu lekarz może zalecić wstrzyknięcie kortykosteroidów bezpośrednio do chorego stawu. Ponadto dostępne są preparaty z siarczanem chondroityny, które pomagają spowolnić postęp zmian zwyrodnieniowych.

Chirurgiczne usuwanie guzków Heberdena

Wyrośla kostne typowe dla zmian zwyrodnieniowych można usuwać chirurgicznie, jednak ta metoda jest stosowana stosunkowo rzadko. Zaleca się ją wyłącznie wtedy, gdy inne formy terapii nie przynoszą oczekiwanych rezultatów w zakresie złagodzenia bólu lub poprawy ruchomości, albo gdy guzki stanowią poważny problem estetyczny, który wpływa na życie społeczne pacjenta.

Ćwiczenia na guzki Heberdena

Ważną rolę w łagodzeniu dolegliwości w stawach palców rąk jest odpowiednia aktywność fizyczna, która pomaga utrzymać stawy w dobrej kondycji. Najlepiej, jeśli ćwiczenia są prowadzone pod nadzorem rehabilitanta. Czasami ulgę mogą przynieść zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak laseroterapia, ultradźwięki czy terapia polem magnetycznym. Należy unikać dźwigania ciężkich przedmiotów, takich jak torby z zakupami, gdyż może to pogorszyć stan stawów.

Guzki Heberdena – dieta

W przypadku zmian obejmujących stawy międzypaliczkowe palców rąk duże znaczenie ma odpowiednia dieta. Warto w niej postawić na świeże, ekologiczne warzywa i owoce, zdrowe źródła tłuszczu oraz pełnoziarniste produkty zbożowe. Warto unikać pokarmów, które mogą wywoływać lub nasilać stany zapalne w organizmie, takich jak alkohol, słodkie napoje, słodycze, żywność wysoko przetworzona oraz tytoń. W trakcie przygotowywania posiłków najlepiej stosować metody gotowania w wodzie, na parze lub duszenia, a unikać smażenia na głębokim tłuszczu.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące guzków Heberdena.