Najważniejsze informacje:

• Dieta cukrzycowa odgrywa istotną rolę w leczeniu i kontroli cukrzycy.
• Dieta w cukrzycy pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi, co jest kluczowe w zapobieganiu powikłaniom, takim jak neuropatia, retinopatia, uszkodzenia nerek czy ryzyko chorób serca.
• Odpowiednio skomponowana dieta w cukrzycy może też wspierać kontrolę masy ciała, co jest szczególnie istotne dla osób z cukrzycą typu 2, gdzie nadwaga i otyłość często są powiązane z chorobą.
• Dieta dla cukrzyków powinna być zbilansowana i bogata w składniki odżywcze. Zalecane jest spożywanie posiłków o niskim indeksie glikemicznym, które pomagają w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi. 
• Diabetykom zaleca się również jedzenie o stałych porach, aby uniknąć nagłych skoków cukru.

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna – zasadniczym sposobem jej kontrolowania jest odpowiednia dieta cukrzycowa. Dobrze zbilansowane posiłki pomagają utrzymać stabilny poziom cukru we krwi, przez co poprawiają ogólny stan zdrowia i jakość życia diabetyków. Co jeść przy cukrzycy? W tym artykule przyjrzymy się, czym jest dieta dla cukrzyków, jakie produkty można spożywać w diecie na cukrzycę, a których należy unikać oraz jakie są ogólne zasady diety i żywienia dla osób z cukrzycą.

Dieta cukrzycowa – zasady ogólne dotyczące żywienia diabetyków

Dieta cukrzycowa odgrywa zasadniczą rolę w leczeniu cukrzycy. Jej głównym celem jest utrzymanie stężenia cukru we krwi (poziom glukozy) na poziomie zbliżonym do normy. 

Dzięki odpowiedniemu planowi żywieniowemu można zapobiec poważnym komplikacjom choroby, takim jak stopa cukrzycowa, uszkodzenie nerek czy zmiany w siatkówce oka. 

Tak zwana dieta cukrzycowa (dieta dla cukrzyków) przyczynia się również do utrzymania prawidłowych wartości cholesterolu, ciśnienia krwi oraz masy ciała, co ma bezpośredni wpływ na zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Co może jeść cukrzyk w zależności od typu choroby? Niezależnie od typu cukrzycy, zasady żywienia są podobne, choć osoby z cukrzycą typu 1, często młodsze i bez dodatkowych problemów metabolicznych, mogą pozwolić sobie na większą elastyczność w diecie cukrzycowej. 

U osób z cukrzycą typu 2, zwłaszcza z otyłością lub nadwagą, należy zwrócić szczególną uwagę na indeks glikemiczny spożywanych produktów oraz na utrzymanie deficytu kalorycznego.

Low IG – dieta na cukrzycę (produkty o niskim indeksie glikemicznym)

Zaleca się, aby osoby zmagające się z cukrzycą typu 2 i 1 wybierały produkty o niskim indeksie glikemicznym. Wskaźnik ten określa tempo, z jakim dany pokarm jest trawiony i jak szybko glukoza z niego jest uwalniana do krwi. Produkty o wysokim IG powodują szybkie skoki poziomu cukru, co jest niepożądane w diecie cukrzycowej.

Dieta w cukrzycy typu 1 i 2 obejmuje spożywanie produktów o niskim stopniu przetworzenia i o niskim IG (z niskim indeksem glikemicznym), takich jak pieczywo pełnoziarniste, makaron z pełnego ziarna, świeże warzywa i owoce, naturalne produkty mleczne i ich przetwory, a także orzechy, nasiona i tłuszcze roślinne w umiarkowanych ilościach. 

Obróbka termiczna może wpływać na indeks glikemiczny produktów, należy wziąć pod uwagę przy komponowaniu diety cukrzyka.

Dieta dla cukrzyka – komponowanie posiłków przy cukrzycy typu 2 i 1

Dieta dla osób z cukrzycą powinna być oparta na zasadach zdrowego odżywiania. Istotne znaczenie dla utrzymania prawidłowego poziomu glukozy we krwi ma właściwe zbilansowanie posiłków pod kątem zawartości węglowodanów, tłuszczów i białek.

Węglowodany a cukrzyca

Węglowodany w diecie osoby z cukrzycą powinny przede wszystkim pochodzić z produktów pełnoziarnistych. Warto, aby dieta cukrzyka zawierała pełnoziarniste pieczywo, razowy makaron, gruboziarniste kasze oraz brązowy ryż. Węglowodany złożone powinny stanowić ok. 45% dziennego zapotrzebowania energetycznego.

Tłuszcze w diecie cukrzyka

Tłuszcze powinny dostarczać 25-40% wartości energetycznej diety cukrzycowej, przy czym preferowane są tłuszcze roślinne oraz ryby bogate w kwasy omega-3. Warto ograniczyć spożycie produktów bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe i izomery trans, które mogą negatywnie wpływać na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Białko przy diecie na cukrzycę

Białko jest ważnym składnikiem diety cukrzycowej, a jego odpowiednia ilość powinna stanowić 15-20% wartości energetycznej diety. W przypadku osób z nadwagą, dieta cukrzycowa bogata w białko może wspomagać utratę masy ciała. Źródłem białka mogą być chude mięsa, ryby i produkty nabiałowe. Warto również włączyć do diety cukrzyka nasiona roślin strączkowych, które są bogate w białko roślinne i inne cenne składniki odżywcze.

Dieta cukrzycowa – co jeść? Produkty dozwolone w diecie cukrzycowej

W diecie cukrzyka powinny znaleźć się produkty o niskim indeksie glikemicznym, które nie zawierają naturalnie cukrów. Co jeść w cukrzycy? Do zalecanych należą:

• warzywa, zwłaszcza surowe lub lekko obrabiane termicznie, takie jak pomidory, ogórki, zielone warzywa liściaste, cebula, papryka, warzywa kapustne, brokuły, kalafior, seler, pietruszka, marchew, a także w ograniczonych ilościach ziemniaki, dynia i kukurydza,
• owoce o niskiej zawartości cukrów prostych, na przykład truskawki, maliny, agrest, porzeczki, borówki, jabłka, cytrusy, wiśnie, czereśnie, śliwki, brzoskwinie,
• produkty zbożowe pełnoziarniste, w tym chleb razowy, kasze, makaron pełnoziarnisty, brązowy ryż, płatki oraz otręby zbożowe,
• pełnotłuste produkty mleczne, takie jak jogurt, kefir, maślanka, ser twarogowy, 
• drób, chude mięso oraz chude wędliny,
• oleje roślinne, oliwa z oliwek i olej lniany.

Błonnik pokarmowy wspomaga perystaltykę jelit i poprawia gospodarkę lipidową, obniżając poziom złego cholesterolu LDL. Ma również pozytywny wpływ na obniżenie poziomu glukozy oraz może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka hipoglikemii u osób z cukrzycą typu 1 i insulinemii u pacjentów z cukrzycą typu 2. Z tego względu produkty pełne błonnika pokarmowego powinny być stałym elementem diety cukrzyka.

Dieta cukrzycowa – co wolno, a co nie? Produkty przeciwwskazane

Czego nie jeść przy cukrzycy typu 2 i 1? W przypadku tej choroby konieczne jest unikanie produktów o dużej zawartości cukrów prostych, czyli o wysokim indeksie glikemicznym, tłuszczów nasyconych i izomerów trans kwasów tłuszczowych. Ich spożycie powoduje gwałtowny wzrost stężenia glukozy we krwi, co z kolei prowadzi do zwiększenia insuliny i nagłego spadku glukozy. Efektem tego jest silne uczucie głodu i często jedzenie w niekontrolowany sposób. 

Z diety w cukrzycy typu 2 i 1 powinny zostać wyeliminowane:

• produkty zbożowe, takie jak jasne pieczywo, drobne kasze, biały ryż, zwykły makaron, płatki śniadaniowe, słodzone musli,
• warzywa – długo gotowane i konserwowe,
• niektóre owoce świeże – zwłaszcza banan i ananas, owoce suszone, w syropie,
• tłuste mięso, parówki, kiełbasy,
• słodzone napoje,
• słodycze i wypieki cukiernicze,
• żywność typu fast food,
• słone przekąski.

Przygotowywanie posiłków powinno uwzględniać techniki, które nie prowadzą do nadmiernego rozgotowania produktów. Metody takie jak gotowanie na parze czy pieczenie są preferowane nad smażeniem.

Dieta przy cukrzycy – zalecenia żywieniowe dla cukrzyków, aby kontrolować stężenie glukozy

Podstawą prawidłowo zbilansowanej diety dla diabetyków są ogólne zasady zdrowego odżywiania, które obejmują regularne spożywanie posiłków, utrzymanie odpowiedniego poziomu nawodnienia (woda pomaga usunąć z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii) i aktywność fizyczną. Nie bez znaczenia jest też różnorodność posiłków, która pozwala dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Regularne spożywanie posiłków (4-5 dziennie), zazwyczaj co 3-4 godziny, jest ważne dla utrzymania stabilnego poziomu cukru we krwi. Należy unikać przejadania się poprzez kontrolowanie wielkości porcji. Ograniczenie spożycia soli pozwala uniknąć nadciśnienia tętniczego, które często towarzyszy cukrzycy typu 2 i 1. Liczba i rozkład posiłków w diecie dla cukrzyków powinny być dostosowane indywidualnie, uwzględniając między innymi rodzaj stosowanej insulinoterapii. 

W przypadku osób chorujących na cukrzycę i zmagających się z nadwagą lub otyłością, istotnym celem jest redukcja masy ciała. Edukacja pacjentów w zakresie komponowania diety, w tym kontrola wielkości porcji i odpowiednia kaloryczność posiłków, jest niezbędna dla osiągnięcia tego celu. Indywidualna konsultacja z dietetykiem pomoże dostosować dietę cukrzycową do specyficznych potrzeb i preferencji pacjenta.

Regularna aktywność fizyczna wspomaga kontrolę cukru we krwi i ogólną kondycję organizmu. Stałe monitorowanie poziomu glukozy pozwala na bieżąco dostosowywać dietę przy cukrzycy.

Dieta w cukrzycy a alkohol 

Alkohol a cukrzyca – czy takie połączenie jest dozwolone? Diabetycy powinni pamiętać, że napoje procentowe mogą zakłócać uwalnianie glukozy z wątroby, co zwiększa ryzyko hipoglikemii, zwłaszcza gdy spożycie alkoholu nie jest połączone z posiłkiem. 

Osoby z cukrzycą, które mają dodatkowo problemy z wysokim poziomem trójglicerydów, neuropatią czy chorobami trzustki, powinny rozważyć całkowitą rezygnację ze spożywania alkoholu.

Przepisy na diecie cukrzycowej – przykładowy jadłospis na 1 dzień

Śniadanie: omlet z 2 jajek z dodatkiem szpinaku, pomidorów i cebuli, podany z kromką pełnoziarnistego chleba i małym awokado.

Drugie śniadanie: jogurt naturalny z nasionami chia, orzechami włoskimi i pokrojonymi truskawkami.

Obiad: grillowana pierś z kurczaka z dodatkiem ziół, podana z komosą ryżową i sałatką z mixu sałat, ogórka, papryki i oliwek, skropioną oliwą z oliwek i sokiem z cytryny.

Podwieczorek: smoothie z jarmużu, jabłka, selera naciowego, cytryny i imbiru.

Kolacja: sałatka z grillowanym łososiem, mieszanką zielonych liści, pomidorami cherry, orzechami nerkowca, podana z dressingiem z oliwy z oliwek i octu balsamicznego.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące diety cukrzycowej.