Cukrzyca typu 1 a 2 – czym się różni?

Najważniejsze informacje:

• Cukrzyca to choroba metaboliczna charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, co wynika z zaburzeń w produkcji lub działaniu insuliny, hormonu regulującego poziom cukru. 
• Istnieją dwa główne typy cukrzycy: typu 1 i typu 2. 
• Cukrzyca typu 1 jest spowodowana autoimmunologicznym uszkodzeniem komórek beta trzustki, które są odpowiedzialne za wydzielanie insuliny, podczas gdy cukrzyca typu 2 jest związana z insulinoopornością i często występuje u osób z nadwagą lub otyłością. 
• Chorzy z cukrzycą typu 1 często wymagają codziennych iniekcji insuliny od chwili diagnozy, a w cukrzycy typu 2 początkowo można próbować kontrolować poziom cukru we krwi dietą i aktywnością fizyczną, z możliwością późniejszego przejścia na leki doustne lub insulinę. 
• Cukrzyca typu 1 zazwyczaj rozwija się szybko, często w młodym wieku, natomiast cukrzyca typu 2 może mieć bardziej stopniowy przebieg i często jest diagnozowana u dorosłych, chociaż coraz powszechniej zdarza się u dzieci i młodzieży. 

Chociaż oba rodzaje cukrzycy mają wspólne cechy, to odbiegają od siebie pod pewnymi względami – od mechanizmów rozwoju po metody leczenia. Niezależnie od rodzaju, choroba wymaga indywidualnego podejścia. Czym się różni cukrzyca typu 1 od 2? Wyjaśniamy.

Cukrzyca typu 1 a 2 – różnice

Cukrzyca, zarówno typu 1, jak i typu 2, jest chorobą metaboliczną, charakteryzującą się podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Hiperglikemia jest wynikiem zaburzeń w produkcji lub działaniu insuliny.

Choroba obejmuje różne zaburzenia metaboliczne, które prowadzą do utrzymującego się podwyższonego poziomu glukozy, co może mieć miejsce w przypadku niewłaściwej pracy komórek trzustki lub oporności organizmu na insulinę.

Oba typy cukrzycy wymagają ciągłego monitorowania, co może zapobiec powikłaniom ogólnoustrojowym, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu pacjenta. Jednocześnie typy 1 i 2 cukrzycy różnią się pod względem przyczyn, symptomów (przebiegu choroby) oraz metod leczenia. Czym się różni cukrzyca typu 1 od typu 2? O tym poniżej.

Cukrzyca typu 1 a 2 – inne przyczyny cukrzycy insulinozależnej i insulinoniezależnej

Cukrzyca typu 1 (insulinozależna, E10) jest klasyfikowana jako choroba autoimmunologiczna. Jej głównym problemem jest niewłaściwa reakcja układu odpornościowego, który atakuje komórki trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. W efekcie, trzustka nie jest w stanie wytworzyć tej kluczowej substancji, co prowadzi do zwiększenia poziomu glukozy we krwi. Chorzy nie mają wpływu na te nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu odpornościowego, które prowadzą do rozwoju cukrzycy typu 1. Ten rodzaj choroby stanowi ok. 10% wszystkich zachorowań na cukrzycę na świecie. 

Z kolei cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna, E11), często określana jako choroba cywilizacyjna (diagnozowana w 90% przypadkach tej choroby), związana jest z czynnikami środowiskowymi, takimi jak niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia. Ta forma cukrzycy, spotykana głównie u osób dorosłych, coraz częściej diagnozowana jest również u dzieci. W cukrzycy typu 2, mimo że trzustka początkowo wytwarza insulinę, dochodzi do zjawiska insulinooporności, czyli zwiększonej odporności tkanek na działanie tego hormonu. 

Różnice między cukrzycą typu 1 i 2 wynikają również z różnych mechanizmów uszkadzania komórek trzustkowych. W przypadku cukrzycy pierwszego stopnia jest to wynik reakcji autoimmunologicznej, podczas gdy w cukrzycy drugiego stopnia komórki trzustki ulegają wyczerpaniu z powodu nadmiernego zapotrzebowania na insulinę.

Typ 1 (choroba autoimmunologiczna) i 2 cukrzycy (związanej z insulinoopornością) – czynniki ryzyka

W przypadku cukrzycy 1 typu, będącej chorobą autoimmunologiczną, do rozwoju choroby przyczyniają się przede wszystkim:

• cukrzyca 1 stopnia w rodzinie – ważną rolę w procesie chorobowym pełnią czynniki genetyczne,
• współistnienie u chorego lub występowanie w najbliższej rodzinie innych chorób autoimmunologicznych,
• stan przedrzucawkowy w ciąży,
• częste infekcje w okresie dzieciństwa.

Ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 zwiększają:

• nadwaga lub otyłość,
• niska aktywność fizyczna lub jej brak,
• niezdrowa dieta,
• przebyta cukrzyca ciążowa,
• nadciśnienie tętnicze,
• nadmiar stresu,
• wiek > 45 lat.

Do cukrzycy typu 1 i 2 prowadzić mogą też też sytuacje związane z niedoborem witaminy D, który zaburza funkcjonowanie komórek β trzustki i wydzielanie insuliny.

Cukrzyca typu 1 i 2 – różne objawy zależnie od rodzaju choroby

W przypadku cukrzycy, zarówno typu 1, jak i typu 2, chorzy mogą doświadczać szeregu objawów, które często są niejednoznaczne i mogą się różnić między osobami. Symptomy obu chorób są powodowane przez podwyższone stężenie glukozy, czyli hiperglikemii.

Zależnie od rodzaju cukrzycy dominują inne objawy. Cukrzyca typu 1 daje o sobie znać poprzez takie symptomy, jak: 

• wzmożone pragnienie,
• niezamierzone chudnięcie,
• uczucie potrzeby częstego oddawania moczu,
• przewlekłe zmęczenie, 
• zapach acetonu z ust.

Do najczęstszych objawów cukrzycy typu 2 należą z kolei:

• zmęczenie i senność – zwłaszcza po posiłkach,
• napadowy głód,
• sucha i swędząca skóra,
• zaburzenia widzenia,
• zwiększone pragnienie,
• nawracające infekcje intymne.

Warto zaznaczyć, że cukrzyca typu 2 może nie dawać wyraźnych objawów przez długi czas.

Powyższe objawy mogą wskazywać na obecność cukrzycy typu 1 lub 2, dlatego ich wystąpienie powinno skłonić do konsultacji z lekarzem i wykonania niezbędnych badań.

Cukrzyca typu 1 a typu 2 – zróżnicowany przebieg choroby

Różnice w przebiegu cukrzycy typu 1 i 2 dotyczą intensywności objawów. W cukrzycy typu 1 hiperglikemia może osiągać bardzo wysokie wartości, powodując gwałtowne i silne objawy. 

W przypadku cukrzycy typu 2, gdzie poziom glukozy jest nieco niższy, objawy mogą być mniej nasilone i często są mylnie przypisywane innym schorzeniom, co może opóźnić diagnozę.

Różnice między cukrzycą 1 i 2 – odmienne leczenie obu chorób

Leczenie cukrzycy typu 1 i 2 wymaga indywidualnego podejścia. Istotne jest wczesne wykrycie choroby, co pozwala na skuteczniejsze jej kontrolowanie i może opóźnić konieczność stosowania insuliny. Leczenie cukrzycy – niezależnie od typu – trwa do końca życia.

Dieta odgrywa kluczową rolę w terapii cukrzycy, choć jej cele różnią się w zależności od typu choroby. 

W cukrzycy typu 1, od momentu diagnozy konieczne jest regularne przyjmowanie insuliny. Kontrola poziomu glukozy we krwi jest niezbędna, aby dostosować odpowiednią dawkę insuliny do spożywanych posiłków. Pacjenci powinni więc systematycznie monitorować poziom cukru, korzystając z glukometru. Konieczne jest też stosowanie zbilansowanej diety cukrzycowej (o niskim indeksie glikemicznym).

W przypadku cukrzycy typu 2, odpowiednie nawyki żywieniowe mogą przez długi czas eliminować potrzebę stosowania leków. W miarę postępu choroby konieczne mogą być doustne leki przeciwcukrzycowe, a w późniejszym czasie także insuliny.

Nie można zapominać o regularnych wizytach u diabetologa oraz wykonywaniu zalecanych badań kontrolnych – w obu typach cukrzycy. Stała opieka specjalisty jest kluczowa dla zapobiegania powikłaniom i utrzymania zdrowia na odpowiednim poziomie.

Cukrzyca stopnia 1 i 2 – ryzyko powikłań

Niewłaściwie kontrolowana cukrzyca – nieuleczalna choroba, niezależnie od typu, może prowadzić do poważnych powikłań, w tym uszkodzeń układu nerwowego i sercowo-naczyniowego, co zwiększa ryzyko zawału serca czy udaru mózgu. 

Szczególnie w cukrzycy typu 1 mogą wystąpić powikłania mikronaczyniowe, takie jak retinopatia, nefropatia czy stopa cukrzycowa, które mogą się pojawić po wielu latach od diagnozy. 

W przypadku cukrzycy typu 2, powikłania te mogą być wykrywane już we wczesnym stadium choroby. Dlatego niezwykle ważna jest stała opieka specjalisty i regularne badania kontrolne.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące cukrzycy typu 1 i 2.