Insulina – co to, normy, rodzaje insulin stosowane w leczeniu cukrzycy

Najważniejsze informacje:

• Insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę, który odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu glukozy we krwi. Umożliwia jej transport do komórek, gdzie jest wykorzystywana jako źródło energii.
• Insulina u zdrowych osób jest wydzielana w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi, który następuje po spożyciu posiłku. 
• W badaniach na czczo norma stężenia insuliny wynosi 3–25 µU/ml. Poziom poza tym zakresem może wskazywać na problemy metaboliczne – insulinooporność lub cukrzycę.
• Leczenie cukrzycy obejmuje stosowanie różnych rodzajów insuliny, np.: krótko działającej, średnio działającej, długo działającej, a także mieszanek, które są dostosowywane indywidualnie do potrzeb pacjenta.

Insulina to hormon produkowany przez trzustkę, który reguluje poziom glukozy we krwi. Norma jej stężenia w badaniu na czczo wynosi zazwyczaj 3–25 µU/ml, choć może się nieco różnić w zależności od laboratorium i metod badania. Wyniki poza wskazanym zakresem mogą sugerować insulinooporność, cukrzycę typu 1 lub 2, a także inne zaburzenia metaboliczne. W leczeniu diabetyków stosuje się różne rodzaje insuliny, m.in.: krótko działającą, długo działającą, mieszanki insulinowe oraz insulinę ultrakrótko działającą.

Co to jest insulina?

Insulina to hormon peptydowy syntetyzowany przez komórki beta trzustki, który odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu glukozy we krwi. Jej odkrycie było przełomem w leczeniu cukrzycy. W 1921 roku Frederick Banting i Charles Best, współpracując z Johnem Macleodem i Jamesem Collipem, wyizolowali insulinę i opracowali metodę jej ekstrakcji. Za to odkrycie Banting i Macleod otrzymali Nagrodę Nobla w 1923 roku.

Pierwsze zastosowanie insuliny u człowieka miało miejsce w 1922 roku, kiedy 14-letni Leonard Thompson, chorujący na cukrzycę typu 1, otrzymał pierwszą dawkę tego hormonu. W tamtym czasie cukrzyca typu 1 była chorobą śmiertelną, ponieważ organizm nie potrafił samodzielnie regulować poziomu glukozy we krwi.

Dziś, dzięki nowoczesnym metodom leczenia, pacjenci z cukrzycą mogą prowadzić aktywne życie. Insulinoterapia znacząco się rozwinęła, co pozwala dostosować leczenie do indywidualnych potrzeb diabetyków. Nowoczesne technologie, takie jak pompy insulinowe i systemy ciągłego monitorowania glukozy (CGM), umożliwiają efektywne zarządzanie cukrzycą i poprawiają jakość życia chorych. 

Jak powstaje insulina? 

Insulinę produkują komórki beta (β) trzustki, które znajdują się w wysepkach Langerhansa.

Jak przebiega proces wytwarzania insuliny w organizmie?

• Synteza – komórki beta syntetyzują proinsulinę (nieaktywną formę insuliny).
• Modyfikacja – proinsulina jest przekształcana w aktywną insulinę i peptyd C (marker wydzielania insuliny).
• Magazynowanie – insulina jest przechowywana w pęcherzykach wydzielniczych w cytoplazmie komórek beta.
• Wydzielanie – gdy poziom glukozy we krwi wzrasta, pęcherzyki uwalniają insulinę do krwi na drodze egzocytozy. 

W przypadku cukrzycy typu 1, komórki beta są niszczone przez układ odpornościowy, co prowadzi do całkowitego braku insuliny i konieczności jej podawania z zewnątrz (za pomocą wstrzykiwaczy, potocznie „penów”, lub pomp). W cukrzycy typu 2 insulina jest nadal produkowana, ale organizm nie reaguje na nią prawidłowo (insulinooporność).

Co robi i jaką funkcję pełni insulina?

Insulina to hormon, który pełni kluczową funkcję w utrzymaniu równowagi energetycznej – reguluje poziom glukozy we krwi oraz metabolizm tłuszczów i białek, a także wspiera magazynowanie energii. Jej brak lub nieprawidłowe działanie prowadzi do poważnych zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca. Bez insuliny organizm nie jest w stanie efektywnie wykorzystywać glukozy jako źródła energii, co prowadzi do hiperglikemii (wysokiego poziomu glukozy we krwi). 

Jakie są główne funkcje insuliny? 

• Regulacja poziomu glukozy we krwi
  • Obniża poziom glukozy we krwi poprzez umożliwienie wnikania glukozy do komórek.
  • Pobudza komórki mięśniowe, wątrobowe i tłuszczowe do wychwytu glukozy.
  • Hamuje produkcję glukozy w wątrobie (glukoneogenezę).
• Magazynowanie energii
  • W wątrobie i mięśniach: przekształca nadmiar glukozy w glikogen (forma „zapasowa” glukozy).
  • W tkance tłuszczowej: ułatwia przekształcanie nadmiaru cukrów w tłuszcze i ich magazynowanie.
• Regulacja metabolizmu tłuszczów
  • Hamuje lipolizę (rozpad tłuszczów), co zapobiega nadmiernemu uwalnianiu kwasów tłuszczowych do krwi.
  • Sprzyja magazynowaniu tłuszczu w adipocytach (komórkach tłuszczowych).
• Regulacja metabolizmu białek
  • Pobudza syntezę białek w mięśniach, co wspomaga wzrost i regenerację tkanek.
  • Hamuje rozpad białek (proteolizę), zapobiegając utracie masy mięśniowej.

Kiedy jest wydzielana i jak działa insulina? 

Insulina jest produkowana w organizmie po spożyciu posiłku. Czynnikiem stymulującym wydzielanie tego hormonu jest przede wszystkim glukoza, a także aminokwasy i komórki tkanki tłuszczowej znajdujące się w posiłku, a także pewne hormony jelitowe. Insulina odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu cukru we krwi, gdyż ułatwia transport glukozy do komórek, co prowadzi do obniżenia jej stężenia w krwiobiegu. Szczególnie aktywna jest ona w godzinach porannych, podczas gdy jej poziom w nocy jest znacznie niższy.

Wydzielanie insuliny obejmuje:

• fazę I (wczesna faza wydzielania insuliny) – charakteryzuje się szybkim wzrostem poziomu insuliny, który następuje już po 2 minutach od zauważalnego wzrostu glukozy we krwi;
• fazę II – dłuższy etap, w trakcie którego wydzielanie insuliny odbywa się wolniej i utrzymuje się na równomiernym poziomie tak długo, jak długo utrzymuje się podwyższony poziom cukru we krwi. Produkcja insuliny odbywa się pod wpływem hormonów jelitowych i pokarmu.

Jakie zaburzenia w wydzielaniu insuliny są związane z cukrzycą typu 2?

• Zanik fazy I – w przypadku cukrzycy typu 2, w początkowych stadiach choroby, pierwsza faza wydzielania insuliny (szybka reakcja) zanika lub jest opóźniona, co oznacza, że organizm nie reaguje wystarczająco szybko na wzrost poziomu glukozy po posiłku.
• Opóźnienie fazy II – także druga faza wydzielania insuliny jest zaburzona. Poziom insuliny nie utrzymuje się na odpowiednio wysokim poziomie przez dłuższy czas, co utrudnia skuteczne obniżenie poziomu glukozy we krwi.

Powyższe zmiany są związane z insulinoopornością, czyli zmniejszoną wrażliwością komórek na działanie insuliny, co sprawia, że organizm nie jest w stanie skutecznie zarządzać poziomem glukozy we krwi i, w konsekwencji, pozostaje on podwyższony.

Insulina i glukagon – hormony o antagonistycznym działaniu

Insulina i glukagon to dwa główne hormony trzustkowe, które regulują poziom glukozy we krwi w sposób przeciwny (antagonistyczny). Ich wspólne działanie utrzymuje równowagę metaboliczną organizmu, zapobiegając zarówno hiperglikemii (zbyt wysoki poziom glukozy we krwi), jak i hipoglikemii (zbyt niski poziom glukozy we krwi).

• Po posiłku insulina obniża poziom glukozy we krwi i magazynuje energię.
• Na czczo lub w przypadku głodu (niski poziom glukozy) glukagon uwalnia glukozę do krwi.

Dzięki homeostazie (zdolności organizmu do utrzymywania stabilnych warunków wewnętrznych) poziom glukozy we krwi pozostaje stabilny.

Insulina – badanie

Badanie poziomu insuliny to test laboratoryjny, które umożliwia ocenę stężenia insuliny we krwi. Jest wykorzystywane do diagnozowania zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca, insulinooporność czy guzy trzustki.

Kiedy lekarz zleca badanie poziomu insuliny? 

• Podejrzenie cukrzycy typu 2 – pomaga ocenić, czy organizm produkuje wystarczającą ilość insuliny.
• Diagnostyka insulinooporności – kluczowe w ocenie wrażliwości tkanek na insulinę.
• Hipoglikemia (niedocukrzenie) – jeśli pacjent doświadcza nawracających epizodów niskiego poziomu cukru we krwi.
• Podejrzenie insulinomy – guza trzustki, który powoduje nadmierne wydzielanie insuliny.
• Ocena funkcji trzustki – np. po operacjach lub w chorobach autoimmunologicznych.

Jak przygotować się do badania i jak przebiega procedura?

• W większości przypadków konieczne jest pobranie krwi na czczo (8–12 godzin bez jedzenia).
• Nie należy spożywać słodkich napojów przed badaniem.
• Warto poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre mogą wpływać na poziom insuliny.
• Pobranie krwi żylnej w laboratorium.
• Czas oczekiwania na wynik wynosi zazwyczaj 1–2 dni robocze.

Badanie poziomu insuliny jest ważnym narzędziem diagnostycznym w ocenie cukrzycy, insulinooporności i funkcji trzustki. Wyniki należy zawsze konsultować z lekarzem, który może zalecić dodatkowe testy lub odpowiednie leczenie.

Insulina – normy

Normy insuliny mogą się różnić w zależności od laboratorium, metod pomiarowych oraz jednostek, w których podawane są wyniki. Standardowo poziom insuliny oznacza się w mikrojednostkach na mililitr (µU/ml) lub pikomolach na litr (pmol/l).

Insulina na czczo – norma 

Poziom insuliny na czczo jest ważnym wskaźnikiem funkcjonowania gospodarki węglowodanowej i może pomóc w diagnostyce insulinooporności, cukrzycy oraz innych zaburzeń metabolicznych.

Prawidłowe wartości insuliny na czczo:

• 2–25 µU/ml (mikrojednostek na mililitr),
• 14–174 pmol/l (pikomoli na litr – jednostka stosowana w niektórych laboratoriach).

Optymalny poziom insuliny na czczo u osób zdrowych wynosi zwykle około 5–10 µU/ml.

Co oznaczają odchylenia od normy?

• Podwyższona lub wysoka insulina na czczo (>25 µU/ml) może wskazywać na:
  • insulinooporność – tkanki organizmu nie reagują prawidłowo na insulinę, co prowadzi do jej nadmiernego wydzielania;
  • cukrzycę typu 2 (we wczesnym stadium) – początkowo organizm produkuje więcej insuliny, aby zrekompensować insulinooporność;
  • otyłość – nadmiar tkanki tłuszczowej zwiększa zapotrzebowanie na insulinę;
  • zespół policystycznych jajników (PCOS) – częste zaburzenie hormonalne u kobiet, powiązane z insulinoopornością;
  • insulinomę – rzadki guz trzustki, który powoduje nadmierne wydzielanie insuliny.
• Obniżony lub niski poziom insuliny na czczo (
• cukrzycy typu 1 – trzustka nie produkuje wystarczającej ilości insuliny;
• ciężkim uszkodzeniu trzustki – np. w wyniku przewlekłego zapalenia narządu;
• niedożywieniu lub długotrwałym głodzeniu – organizm ogranicza produkcję insuliny. 

Jeśli poziom insuliny na czczo odbiega od normy, lekarz może zlecić dodatkowe badania, np.:

• krzywą insulinową – test obciążenia glukozą z pomiarem poziomu insuliny;
• wskaźnik HOMA-IR – obliczany na podstawie insuliny i glukozy na czczo, służy do oceny insulinooporności.

Nieprawidłowy poziom insuliny wymaga dalszej diagnostyki i często zmian w stylu życia, takich jak odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.

Insulina po obciążeniu – normy

Badanie insuliny po obciążeniu glukozą (tzw. krzywa insulinowa) pomaga ocenić, jak organizm reaguje na spożycie glukozy i czy u pacjenta występują zaburzenia gospodarki węglowodanowej, np. insulinooporność.

Jak przebiega badanie krzywej insulinowej?

• W dniu badania pacjent powinien być na czczo (8–12 godzin bez jedzenia).
• Pobiera się pierwszą próbkę krwi, aby oznaczyć poziom insuliny i glukozy na czczo.
•  Pacjent wypija roztwór 75 g glukozy.
•  Następnie pobiera się kolejne próbki krwi po 1 godzinie i 2 godzinach.
• W niektórych przypadkach lekarz może zlecić dodatkowe pomiary (np. po 30, 90 czy 180 minutach).

Prawidłowe wartości insuliny po obciążeniu glukozą:

• na czczo: 2–25 µU/ml;
• po godzinie: 25–250 µU/ml;
• po 2 godzinach: 15–60 µU/ml.

Normy mogą się różnić w zależności od laboratorium. Ważniejsza jest jednak interpretacja kształtu krzywej insulinowej niż pojedyncze wartości.

Co oznaczają odchylenia od normy?

• Zbyt wysoki poziom insuliny po godzinie i 2 godzinach:
  • może wskazywać na insulinooporność – organizm produkuje dużo insuliny, ale tkanki nie reagują na nią prawidłowo;
  • występuje często u osób z otyłością, zespołem policystycznych jajników (PCOS) i cukrzycą typu 2;
  • może sugerować ryzyko hipoglikemii reaktywnej – gwałtowny spadek cukru po nadmiernym wyrzucie insuliny.
• Zbyt niski poziom insuliny po obciążeniu:
  • może wskazywać na cukrzycę typu 1 lub zaawansowaną cukrzycę typu 2, gdy trzustka nie produkuje wystarczająco insuliny;
  • występuje także przy uszkodzeniu trzustki (np. w wyniku przewlekłego zapalenia trzustki).

Jeśli wyniki odbiegają od normy, warto skonsultować się z lekarzem, który może zalecić:

• dalsze badania – np. wskaźnik HOMA-IR, badanie C-peptydu;
• zmiany w diecie i stylu życia – dieta o niskim indeksie glikemicznym, aktywność fizyczna;
• leczenie farmakologiczne – np. metforminę w przypadku insulinooporności.

Rodzaje insulin

Insulina, hormon niezbędny w terapii cukrzycy, występuje w kilku formach, które różnią się m.in. źródłem pochodzenia i czasem działania. 

Podział insulin ze względu na pochodzenie

Insuliny stosowane w leczeniu cukrzycy można podzielić na kilka kategorii w zależności od ich źródła. Na przestrzeni lat sposób pozyskiwania insuliny uległ zmianom, dzięki czemu obecnie stosowane preparaty są bardziej bezpieczne i skuteczne, co znacznie poprawia jakość życia osób z cukrzycą.

• Insulina odzwierzęca – była stosowana do lat 80. XX wieku i pozyskiwana z trzustek świń oraz bydła. Insulina wieprzowa była bardziej zbliżona do ludzkiej (różniła się jednym aminokwasem), natomiast wołowa miała większe różnice strukturalne, co powodowało częstsze reakcje alergiczne. Insuliny zwierzęce zostały wycofane ze względu na wysokie ryzyko uczuleń oraz możliwość występowania zanieczyszczeń w preparatach.
• Insulina ludzka (rekombinowana, biosyntetyczna) – powstaje przy użyciu inżynierii genetycznej, gdzie bakterie Escherichia coli lub drożdże zostały zmodyfikowane genetycznie, aby produkować insulinę identyczną ze strukturą insuliny ludzkiej. Jest lepiej tolerowana niż insulina zwierzęca, rzadziej wywołuje reakcje immunologiczne i pozwala na lepszą kontrolę glikemii. Stosowana od lat 80., choć obecnie w dużej mierze zastąpiona przez analogi insuliny.
• Analogi insuliny (modyfikowane genetycznie) – to nowoczesne insuliny, których struktura została celowo zmieniona w celu poprawy właściwości farmakologicznych. Dzięki modyfikacjom mogą działać szybciej, dłużej lub bardziej stabilnie, co pozwala na lepszą kontrolę cukrzycy i zmniejsza ryzyko hipoglikemii. Wyróżniamy m.in.:
  • ultraszybkie analogi (lispro, aspart, glulizynowa) – działają w kilka minut, co pozwala na lepszą kontrolę cukru po posiłkach;
  • długo działające analogi (glargine, detemir, degludec) – zapewniają stabilne stężenie insuliny we krwi, co redukuje ryzyko nocnej hipoglikemii.

Podział insulin ze względu na czas działania

Wymienione niżej rodzaje insulin różnią się pod względem tempa działania oraz długości efektu, co umożliwia dopasowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.

• Insuliny krótko działające (insulina regularna)
  • Zaczynają działać około 30 minut po podaniu, co sprawia, że są idealne do stosowania przed posiłkiem, aby kontrolować wzrost poziomu cukru po jedzeniu.
  • Ich maksymalna aktywność przypada na okres od 1 do 3 godzin po podaniu, a całkowity czas działania wynosi 6–8 godzin.
• Insuliny o pośrednim czasie działania (insulina izofanowa, NPH)
  • Rozpoczynają swoje działanie w ciągu 30 do 90 minut od podania, a ich efekt utrzymuje się od 4 do 12 godzin, co sprawia, że mogą być stosowane raz dziennie.
  • Pełne działanie może trwać nawet do 18–20 godzin, co pozwala na kontrolowanie poziomu cukru przez dłuższy czas, szczególnie w ciągu nocy.
• Analogi insuliny szybko działające (insulina lispro, insulina aspart, insulina glulizynowa)
  • Charakteryzują się szybkim początkiem działania (w ciągu kilku minut od podania), co pozwala na ich stosowanie bezpośrednio przed posiłkiem. Dzięki temu insulinoterapia jest bardziej precyzyjna, a ryzyko hipoglikemii po posiłkach jest zmniejszone.
  • Działają krótko, ok. 3–5 godzin, z maksymalnym szczytem działania w ciągu pierwszej godziny.
• Insuliny długo działające (insulina glargine, insulina detemir, insulina degludec)
  • Należą do tzw. analogów bezszczytowych. Mają stabilne i równomierne uwalnianie insuliny, co powoduje długotrwałe, jednak mniej intensywne działanie. Są stosowane w celu utrzymania stałego poziomu insuliny we krwi przez całą dobę, co jest idealne jako insulina bazowa.
  • Działają przez 20–24 godziny, zapewniając równomierną kontrolę poziomu cukru, szczególnie w nocy.

Dawkowanie – o czym trzeba pamiętać przy insulinoterapii?

Dawkowanie insuliny jest kluczowym elementem skutecznej terapii cukrzycy i musi być dostosowane indywidualnie do potrzeb pacjenta. Jakie są najważniejsze zasady insulinoterapii? 

• Indywidualne dostosowanie – dawka insuliny powinna być dobrana przez lekarza, który weźmie pod uwagę rodzaj cukrzycy, styl życia, dietę i poziom glukozy we krwi konkretnego pacjenta.
• Monitorowanie poziomu glukozy – regularne sprawdzanie poziomu glukozy we krwi jest konieczne, aby odpowiednio dostosowywać dawki insuliny i unikać powikłań w postaci hipo- lub hiperglikemii (zbyt niskiego lub podwyższonego poziomu glukozy we krwi).
• Zmiany w dawkowaniu – diabetyk powinien dobierać dawki insuliny na bieżąco, w zależności od aktywności fizycznej, diety, stresu czy chorób.
• Unikanie hipoglikemii – czasami pacjentom z cukrzycą zdarza się podać zbyt dużą dawkę insuliny, co prowadzi do objawów hipoglikemii, dlatego tak ważne jest, aby diabetycy mieli zawsze przy sobie glukozę lub sok owocowy. 
• Zmiana miejsc wstrzyknięć – pozwoli zapobiec lipohipertrofii (nadmierny rozwój tkanki tłuszczowej w miejscu wielokrotnych wstrzyknięć, co prowadzi do zgrubień i stwardnień skóry, utrudniając wchłanianie insuliny i powodując wahania poziomu glukozy) oraz lipodystrofii ubytkowej (utrata tkanki tłuszczowej w wyniku niewłaściwego stosowania insuliny, co powoduje wklęsłe miejsca na skórze, utrudniając efektywne wchłanianie leku). 
• Dostosowanie do diety – dawka insuliny jest uzależniona od ilości węglowodanów, białek i tłuszczów w przyjmowanym posiłku.
• Współpraca z diabetologiem – regularne wizyty u lekarza są konieczne w celu odpowiedniego zarządzania insulinoterapią i osiągania jak najlepszych efektów terapeutycznych. 

Metody podawania insuliny – pompy insulinowe oraz wstrzykiwacze 

Podawanie insuliny jest kluczowe w leczeniu cukrzycy, a wybór metody zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Do najpopularniejszych należy stosowanie pomp insulinowych oraz wstrzykiwaczy. 

• Pompy insulinowe – urządzenia, które zapewniają ciągłe podawanie insuliny przez cały dzień na wzór naturalnej produkcji insuliny przez trzustkę. Umożliwiają dostosowanie dawki w dwóch trybach: bazalnym, gdzie insulina jest podawana w małych i stałych ilościach przez całą dobę, oraz bolusowym, które służy do dostarczania większej dawki przed posiłkami lub w przypadku podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Pompy insulinowe oferują dużą precyzję w dawkowaniu i pozwalają na lepszą kontrolę poziomu glukozy, co jest szczególnie istotne w przypadku osób wymagających intensywnej insulinoterapii. Jedną z głównych zalet opisywanych urządzeń jest mniejsza liczby wstrzyknięć, co poprawia komfort życia pacjenta. Wadę stanowi natomiast m.in. wyższy koszt terapii. 
• Wstrzykiwacze w formie „penów” – urządzenia przypominające długopis, które zawierają wymienne wkłady z insuliną. Umożliwiają pacjentowi precyzyjne dostosowanie dawki oraz łatwą i szybką iniekcję podskórną. 
• Wstrzykiwacze w formie strzykawek – klasyczny sposób podawania leku, gdzie insulina pobierana jest ze szklanej ampułki i wstrzykiwana podskórnie. 

Szkodliwość insuliny

Insulina jest niezbędna do prawidłowej regulacji poziomu glukozy we krwi. Brak tego hormonu (cukrzyca typu 1) lub zaburzenia jego wydzielania (cukrzyca typu 2) prowadzą do hiperglikemii (wysokiego poziomu glukozy we krwi), co powoduje z kolei poważne problemy zdrowotne, np.: zaburzenie funkcji nerwów (neuropatia), uszkodzenie naczyń krwionośnych w siatkówce oka (retinopatia) czy upośledzenie pracy nerek (nefropatia).

Trzeba podkreślić, że działania niepożądane opisane poniżej są związane z niewłaściwym stosowaniem insuliny, a nie samym hormonem. Insulina nie uzależnia i nie jest szkodliwa, a dobrze zaplanowana insulinoterapia umożliwia diabetykom normalne życie oraz pozwala uniknąć groźnych powikłań związanych z chorobą. 

Jednym z najczęstszych powikłań insulinoterapii jest hipoglikemia, czyli nadmierne obniżenie glukozy cukru we krwi. Objawy to: drżenie rąk, potliwość, zawroty głowy, uczucie głodu. W skrajnych przypadkach prowadzi do utraty przytomności i śpiączki. Aby zapobiec hipoglikemii, ważne jest regularne spożywanie posiłków, monitorowanie poziomu glukozy oraz dostosowywanie dawek insuliny do bieżącej aktywności fizycznej.

Innym skutkiem ubocznym stosowania insuliny może być przyrost masy ciała, czemu można zapobiec, wdrażając regularną aktywność fizyczną i odpowiednio zbilansowaną dietę. 

W niektórych przypadkach długotrwałe stosowanie insuliny w dużych dawkach prowadzi do insulinooporności, czyli zmniejszonej wrażliwości tkanek na wspomniany hormon. Aby temu przeciwdziałać, warto pamiętać o systematycznych ćwiczeniach i utrzymywać prawidłową masę ciała.

Insulina nie jest szkodliwa i nie uzależnia, a w przypadku cukrzycy typu 1 jest konieczna do przeżycia. Działania niepożądane to wynik jej niewłaściwego stosowania. Dobrze zaplanowana insulinoterapia umożliwia diabetykom normalne życie oraz pozwala uniknąć groźnych powikłań związanych z chorobą. 

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące insuliny i jej norm w wynikach badań oraz rodzajów hormonu stosowanych w leczeniu cukrzycy.