Zapalenie cewki moczowej a zapalenie pęcherza — jak odróżnić?

Najważniejsze informacje:

• Zapalenie cewki moczowej to infekcja początkowego odcinka układu moczowego związana najczęściej z obecnością drobnoustrojów przenoszonych drogą płciową.
• Wyróżnia się dwa główne rodzaje schorzenia: rzeżączkowe i nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej. W rzadkich przypadkach dolegliwość może być powikłaniem infekcji układu moczowego. 
• Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej może przebiegać bezobjawowo. W przypadku zakażenia dwoinką rzeżączki objawy są zwykle charakterystyczne i pozwalają odróżnić przypadłość od bakteryjnego zakażenia pęcherza moczowego.
• Większość przypadków zapalenia cewki moczowej ma podłoże bakteryjne, dlatego skuteczne leczenie polega na zastosowaniu antybiotyków. 

Zapalenie cewki moczowej to infekcja wywołana najczęściej przez patogeny przenoszone drogą płciową. Najczęstszą przyczyną zapalenia cewki moczowej jest dwoinka rzeżączki oraz chlamydia. Niektóre objawy mogą przypominać zapalenie pęcherza moczowego, ale przy zapaleniu cewki często obserwuje się wysięk, który stanowi podstawę do wstępnego rozpoznania dolegliwości. Jakie badania pozwalają na zdiagnozowanie przypadłości i czy możliwe jest niebakteryjne zapalenie cewki moczowej? 

Infekcje cewki moczowej

Zapalenie cewki moczowej, inaczej uretritis, to stan zapalny cewki moczowej, związany zazwyczaj z aktywnością seksualną. Jest to jedno z najczęstszych schorzeń przenoszonych drogą płciową. Wśród patogenów odpowiedzialnych za rozwój infekcji wyróżnia się przede wszystkim: dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae), chlamydię (Chlamydia trachomatis), ureaplasmę (Ureaplasma urealyticum), rzadziej mykoplasmę (Mycoplasma genitalium/hominis) lub rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis).

Ze względu na zróżnicowane przyczyny zapalenie cewki moczowej dzieli się na rzeżączkowe i nierzeżączkowe. Dolegliwość rzadko wynika z innych przyczyn, takich jak powikłanie infekcji pęcherza moczowego, częstego cewnikowania lub obecności ciała obcego. 

Zapalenie cewki moczowej dotyczy obu płci w jednakowym stopniu. W przypadku kobiet bardzo często ma charakter bezobjawowy, co w przypadku licznych kontaktów seksualnych często przyczynia się do rozprzestrzeniania się infekcji.

Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej

Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej jest infekcją niezwiązaną z obecnością dwoinki rzeżączki. Zazwyczaj przyczyną zakażenia jest chlamydia, a w niektórych przypadkach ureaplasma, mykoplazma lub rzęsistek pochwowy.

Wiele przypadków nierzeżączkowego zapalenia cewki moczowej przebiega bezobjawowo, szczególnie u kobiet (ok. 70%). Objawy (występują u około połowy mężczyzn) mogą obejmować pieczenie cewki, szczególnie w czasie oddawania moczu, co mogłoby wskazywać na zapalenie pęcherza, ale zazwyczaj w zakażeniu chlamydią dochodzi również wysięk z cewki, a u kobiet często również upławy z dróg rodnych.

Dodatkowo u mężczyzn może występować również uczucie ciężkości i bólu w jądrach. 

Rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej

Rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej to stan zapalny błony śluzowej cewki moczowej, którego przyczyną jest zakażenie dwoinką rzeżączki (bakterią Neisseria gonorrhoeae). To jedna z najczęściej spotykanych chorób przenoszonych drogą płciową.

Charakterystycznymi objawami rzeżączkowego zapalenia cewki moczowej są ból i pieczenie cewki, szczególnie podczas oddawania moczu, a czasami również świąd. Charakterystyczny jest również wyciek z cewki moczowej o różnej barwie i konsystencji. Kolor wydzieliny może być białawy, żółtawy, zielonawy lub brązowawy. Zaschnięte plamy na bieliźnie mogą być pierwszymi oznakami dolegliwości. Rzeżączkowe zapalenie cewki u kobiet może wiązać się z występowaniem upławów, a nawet krwawień międzymiesiączkowych. Mężczyźni skarżą się często na ból i ciężkość jąder.

Jak odróżnić zapalenie cewki moczowej od zapalenia pęcherza?

Zapalenie cewki moczowej i zapalenie pęcherza moczowego to dwa różne problemy zdrowotne, które mogą wywoływać podobne dolegliwości. W obu przypadkach pacjenci skarżą się najczęściej na ból i pieczenie podczas oddawania moczu, możliwe są również bóle brzucha.

Cechą charakterystyczną wyłącznie dla zapalenia cewki moczowej jest obecność wycieku z cewki. Śluzowy, wodnisty lub śluzowo-ropny wyciek jest zwykle bardziej zauważalny w przypadku zapalenia cewki moczowej u mężczyzn. Objawy często obejmują również ból i wrażenie ciężkości w jądrach, co nie występuje przy zapaleniu pęcherza moczowego.

Zapalenie cewki moczowej u kobiet może powodować upławy, ale jest to mało specyficzny objaw, dlatego u kobiet dolegliwość może być długo nierozpoznana. 

Najskuteczniejszą metodą odróżnienia zapalenia cewki moczowej od zapalenia pęcherza jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych. Największe znaczenie diagnostyczne ma posiew moczu i posiew z cewki moczowej. W przypadku zapalenia pęcherza moczowego zwykle wykrywa się bakterię E. coli, natomiast przy zapaleniu cewki moczowej dwoinkę rzeżączki lub chlamydię.

Ryzyko zapalenia cewki moczowej u dziecka jest minimalne, dlatego pojawienie się objawów, takich jak ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, świadczy zwykle o zapaleniu pęcherza moczowego.

Zapalenie cewki moczowej — przyczyny

Zapalenie cewki moczowej jest zazwyczaj wynikiem zakażenia drobnoustrojami przenoszonymi drogą płciową. Najczęściej dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) oraz chlamydii (Chlamydia trachomatis), rzadziej ureaplasmą (Ureaplasma urealyticum), mykoplasmą (Mycoplasma genitalium/hominis) oraz rzęsistkiem pochwowym (Trichomonas vaginalis). Patogeny przenoszą się drogą płciową w wyniku kontaktu z wydzieliną błon śluzowych, dlatego używanie prezerwatywy (również przy kontaktach oralnych, ponieważ bakterie rzeżączki mogą znajdować się na błonach śluzowych jamy ustnej) znacząco ogranicza ryzyko zakażenia. 

Sporadycznie zapalenie cewki moczowej bywa powikłaniem po zapaleniu pęcherza lub cewnikowaniu, wówczas w cewce wykrywa się obecność E. coli, (rzadziej Pseudomonas, Enterococcus lub Staphylococcus).

W niektórych przypadkach zapalenie cewki moczowej może być również spowodowane nieinfekcyjnym drażnieniem, na przykład składnikami kosmetyków, prezerwatyw lub obecnością ciała obcego. 

Zapalenie cewki moczowej — objawy

Objawy zapalenia cewki moczowej mogą się różnić w zależności od bezpośredniej przyczyny zakażenia. W wielu przypadkach, szczególnie u kobiet, dochodzi do bezobjawowego, lub skąpoobjawowego przebiegu zakażenia, co opóźnia rozpoznanie i może doprowadzić do groźnych powikłań.

U mężczyzn pojawiają się stosunkowo szybko i mają zwykle bardziej ostry charakter. W przypadku dwoinki rzeżączki jest to 4-7 dni od stosunku z osobą zakażoną, przy nierzeżączkowej infekcji do dwóch tygodni. Głównym objawem zapalenia cewki moczowej u mężczyzn jest zazwyczaj dyskomfort, pieczenie i ból podczas oddawania moczu. Często obserwuje się również wyciek z cewki moczowej. Śluzowo-ropna wydzielina może mieć różne kolory (biały, żółty, zielonkawy), może się również pojawić domieszka krwi. Ponadto mężczyźni mogą doświadczać świądu zewnętrznego ujścia cewki moczowej oraz bólu jąder. 

W przebiegu objawowego zapalenia cewki moczowej u kobiet mogą pojawić się upławy, ból w dole brzucha, wysięk z cewki, ból i pieczenie podczas oddawania moczu, a także zaburzenia cyklu miesiączkowego. 

Objawy zapalenia cewki moczowej mogą przypominać te występujące w przebiegu chorób układu moczowego, takich jak zapalenie pęcherza. Natomiast u osób aktywnych seksualnie, szczególnie w przypadku odbycia stosunku bez zabezpieczenia, należy brać pod uwagę możliwość zakażenia patogenami przenoszonymi drogą płciową. Zarówno zapalenie cewki moczowej, jak i zapalenie pęcherza mogą prowadzić do groźnych powikłań, dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów.

Diagnostyka zapalenia cewki moczowej

Diagnostyka zapalenia cewki moczowej jest procesem składającym się z kilku etapów, które mają na celu potwierdzenie obecności infekcji oraz zidentyfikowanie patogenu.

Na początku lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem dotyczący występujących objawów oraz okoliczności ich pojawienia się. Lekarz może przeprowadzić również badanie fizykalne. Specjalista zauważa zwykle powiększone węzły chłonne, wysięk i zaczerwienione ujście cewki moczowej. U mężczyzn może dojść również do zapalenia gruczołu krokowego lub najądrzy. U kobiet mogą występować stany zapalne błony śluzowej pochwy i macicy. 

Do potwierdzenia diagnozy zapalenia cewki moczowej niezbędne są badania laboratoryjne. Zazwyczaj wykonuje się posiew moczu i posiew wykonany na podstawie wymazu z cewki. Badania pozwalają na odróżnienie zapalenia pęcherza od zapalenia cewki oraz na precyzyjne zidentyfikowanie drobnoustrojów odpowiedzialnych za rozwój infekcji. 

W niektórych przypadkach (np. jeśli objawy sugerują powikłania zapalenia cewki) mogą być konieczne dodatkowe badania, np. USG ginekologiczne, USG jąder, badanie prostaty.

Co na zapalenie cewki moczowej — leczenie dolegliwości

Leczenie zapalenia cewki moczowej wymaga zastosowania antybiotyków lub chemioterapeutyków. Próby samodzielnego uporania się z przypadłością mogą prowadzić do poważnych powikłań, m.in. niepłodności. 

Na podstawie uzyskanych wyników lekarz ustala najodpowiedniejszą metodę leczenia. W przypadku podłoża bakteryjnego konieczne jest zastosowanie antybiotyków. Jeśli dolegliwość związana jest z obecnością rzęsistka pochwowego (rzadko), stosuje się leki o działaniu przeciwpierwotniakowym.

Ponieważ przypadłość związana jest z aktywnością seksualną i przenoszona drogą płciową, leczenie zapalenia cewki moczowej wymaga zastosowania preparatów u obojga partnerów jednocześnie, co zapobiega nawrotom infekcji.

W trakcie leczenia należy unikać kontaktów seksualnych.

Leki na zapalenie cewki moczowej

Antybiotyki są podstawą leczenia zapalenia cewki moczowej. Lekarz wybiera preparat na podstawie wyników posiewu z cewki. 

Ze względu na rosnącą oporność dwoinki rzeżączki na antybiotyki, w przypadku rzeżączkowego zapalenia cewki moczowej zaleca się zastosowanie leczenia skojarzonego przy użyciu dwóch preparatów. Zwykle stosuje się ceftriakson w jednorazowej dawce domięśniowej oraz azytromycynę doustnie (np. Sumamed, Macromax). 

Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej zazwyczaj leczy się doksycykliną (np. Unidox Solutab, Doxycyklinum). W przypadku zakażenia rzęsistkiem pochwowym konieczne jest leczenie przeciwpierwotniakowe. Zwykle stosuje się metronidazol (np. Metronidazol Polpharma, Metronidazol Jelfa) lub tynidazol (np. Tinidazolum Polpharma).

Krem/maść na zapalenie cewki moczowej

Maści i kremy nie są stosowane w leczeniu zapalenia cewki moczowej, ponieważ infekcja dotyczy wewnętrznej powierzchni cewki, niedostępnej dla preparatów miejscowych. 

W przypadku dokuczliwych objawów zewnętrznych, takich jak swędzenie czy podrażnienie, można skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania opinii o odpowiednich maściach łagodzących.