Depresja to choroba wyjątkowo podstępna. Jej leczenie wymaga czasu, a nawet całkowite wyeliminowanie objawów nie jest gwarancją trwałego powrotu do zdrowia. Niestety, zaburzenia depresyjne mogą nawracać i problem ten dotyczy nawet połowy chorych. Na szczęście istnieją sposoby, aby zapobiec nawrotom choroby lub złagodzić ich przebieg. W jaki sposób?

Czy nawrotu depresji da się uniknąć?

Depresja to choroba nawracająca. Wyłącznie część pacjentów przechodzi tylko jeden epizod depresji w całym swoim życiu. Największe ryzyko nawrotu występuje w okresie bezpośrednio w okresie ustąpienia objawów choroby. 

Co ważne, z każdym kolejnym epizodem choroba może dawać silniejsze objawy – wynika to z faktu, że do jej wywołania wystarczy coraz słabszy bodziec. Natomiast im dłużej u pacjenta obserwuje się brak objawów depresji, tym niższe są szanse na wystąpienie nawrotu w przyszłości.

Do kluczowych czynników zwiększających prawdopodobieństwo nawrotu depresji należą:

• współistnienie innych schorzeń psychicznych,
• obecność innych chorób somatycznych,
• długi czas trwania poprzedniego epizodu depresyjnego,
• niepełne ustąpienie objawów choroby podczas remisji,
• przewlekły stres psychospołeczny,
• zaawansowany wiek chorego,
• stresujące wydarzenie w życiu.

Profilaktyka nawrotów depresji – jak zapobiegać kolejnym epizodom depresyjnym?

Depresja jest zaburzeniem wymagający podejścia krótko- i długotrwałego. Wyjście z jednego epizodu depresyjnego, z pomocą leków i/lub psychoterapii, nie oznacza jeszcze całkowitego pożegnania z chorobą, która może wrócić w przyszłości. Czy i jak jesteśmy w stanie zapobiegać nawrotom depresji?

1. Lecz depresję zgodnie z zaleceniami lekarza

Do nawrotów depresji bardzo często dochodzi na skutek zbyt szybkiego odstawienia leków. Wielu chorych przerywa leczenie na własną rękę w obawie przed skutkami ubocznymi farmaceutyków. Zaprzestanie przyjmowania leków bez konsultacji z lekarzem, zaraz po zaobserwowaniu pierwszych oznak poprawy zdrowia, może tymczasem prowadzić do tzw. objawów odstawiennych, a przede wszystkim do nawrotu choroby. Często obserwuje się wtedy jej nasilenie.

2. Naucz się rozpoznawać wczesne objawy depresji

Kluczową rolę w zapobieganiu nawrotom depresji odgrywa umiejętność rozpoznawania jej wczesnych objawów. Smutek może zdarzyć się każdemu z nas – od depresji odróżnia do jednak konkretna przyczyna wystąpienia i samoczynne ustępowanie po krótkim czasie. 

Depresję diagnozuje się natomiast, jeżeli obserwujemy u siebie przez minimum 2 tygodnie:

• obniżenie nastroju,
• utratę zainteresowań,
• brak energii,
• uczucie niepokoju,
• wycofanie się z życia towarzyskiego,
• bezsenność lub nadmierną senność,
• zwiększoną drażliwość,
• poczucie winy,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• wahania apetytu, mogące prowadzić do przyrostu lub utraty masy ciała,
• niewyjaśnione bóle głowy, brzucha lub mięśni.

3. Postaw na mindfulness

Nawrotom depresji zapobiegać może również psychoterapia oparta na uważności. Terapia poznawczą mindfulness (Mindfulness-Based Cognitive Therapy, MBCT) powstała z myślą o pacjentach podatnych na nawracające epizody depresyjne. Ma na celu zredukowanie liczby nawrotów choroby.

Terapia MBCT łączy narzędzia terapii poznawczej z klinicznym zastosowaniem medytacji mindfulness. Pacjenci biorący udział w terapii uczą się rozpoznawania negatywnych wzorców myślenia, poznają mechanizmy rozwoju depresji, zgłębiają skuteczne techniki radzenia sobie z ponownym obniżeniem nastroju i praktykują pozytywne nawyki, które zapobiegają nawrotom depresji.