Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna) – objawy, leczenie, dieta

Najważniejsze informacje:

• Cukrzyca typu 2 jest chorobą przewlekłą, w której komórki organizmu stają się oporne na działanie insuliny, hormonu odpowiedzialnego za regulację poziomu cukru we krwi. 
• W rezultacie poziom glukozy we krwi rośnie, co może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, takich jak przewlekła choroba nerek, uszkodzenie wzroku czy problemy z sercem.
• Do głównych objawów cukrzycy typu 2 należą: częste oddawanie moczu, nadmierne pragnienie, uczucie ciągłego głodu, zmęczenie, problemy z widzeniem oraz trudność z gojeniem się ran. 
• Leczenie farmakologiczne obejmuje leki na insulinooporność (najczęściej metforminę) i preparaty zmniejszające ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. 
• W leczeniu cukrzycy typu 2 kluczową rolę odgrywa odpowiednia dieta i aktywność fizyczna (mające na celu utrzymanie prawidłowej masy ciała), które powinny być dostosowane indywidualnie do potrzeb chorego.

Cukrzyca typu 2, nazywana również cukrzycą insulinoniezależną, jest jednym z najczęstszych problemów metabolicznych. To choroba wywołana problemami w efektywnym wykorzystaniu insuliny przez organizm, co prowadzi do zwiększonego poziomu glukozy we krwi. Przedstawiamy kompletne informacje o cukrzycy typu 2 – jej przyczyny, pierwsze objawy i leczenie choroby.

Cukrzyca typu 2 (cukrzyca insulinoniezależna) – co to jest za choroba?

Cukrzyca typu 2 (cukrzyca drugiego stopnia, nazywana też cukrzycą typu II) jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, znanym jako hiperglikemia. 

Ta forma cukrzycy, określana jako cukrzyca insulinoniezależna, stanowi znaczną większość przypadków tej choroby – jest najczęściej występującym typem cukrzycy, obejmującym od 90 do 95% wszystkich diagnoz. Najczęściej dotyka osób w wieku dorosłym, zwłaszcza po przekroczeniu 30. roku życia.

Choć dawniej cukrzyca typ 2 (ICD-10: E11) głównie dotyczyła dorosłych, obecnie coraz częściej diagnozuje się ją także u dzieci i młodzieży, co jest wynikiem zmian w stylu życia i dietetycznych nawykach.

Występowanie cukrzycy typu 2 często wiąże się z nadwagą lub otyłością, co dotyczy ok. 80% osób zmagających się z tą chorobą. Ze względu na swoją powszechność, cukrzyca typu 2 jest uznawana za jedno z głównych wyzwań zdrowotnych współczesnych społeczeństw.

Wczesne rozpoznanie i efektywne kontrolowanie choroby mogą istotnie obniżyć ryzyko powikłań i znacząco poprawić jakość życia diabetyków (potocznie cukrzyków).

Przyczyny cukrzycy typu 2 – co powoduje cukrzycę insulinoniezależną?

Istnieje szereg czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju cukrzycy typu 2. 

Do najważniejszych przyczyn cukrzycy typu 2 należą: 

• nadwaga lub otyłość, zdefiniowana jako BMI równy lub większy niż 25 kg/m² lub obwód talii przekraczający 80 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn,
• historia cukrzycy w rodzinie,
• przebyta cukrzyca ciążowa,
• rozpoznany wcześniej stan przedcukrzycowy,
• urodzenie dziecka o masie powyżej 4000 g,
• niska aktywność fizyczna,
• nadciśnienie tętnicze,
• zaburzenia gospodarki lipidowej, takie jak niski poziom HDL poniżej 40 mg/dl lub wysoki poziom trójglicerydów powyżej 150 mg/dl,
• choroby sercowo-naczyniowe,
• zespół policystycznych jajników (PCOS).

Jakie są objawy cukrzycy typu 2?

Pierwsze, wczesne objawy cukrzycy typu 2 mogą pozostać niezauważone przez długi czas, ponieważ często pojawiają się dopiero przy znacznym wzroście poziomu glukozy we krwi. 

Niektóre osoby mogą nie wykazywać żadnych objawów lub doświadczać jedynie łagodnych dolegliwości, dlatego ważna jest regularna kontrola poziomu cukru we krwi u osób zwiększonego ryzyka.

Do częstych objawów cukrzycy insulinoniezależnej zaliczane są: 

• wzmożone pragnienie (polidypsja), 
• częste oddawanie moczu (poliuria), 
• infekcje i stany zapalne narządów moczowo-płciowych, 
• ogólne złe samopoczucie, 
• osłabienie, zmęczenie i senność,
• zaburzenia widzenia,
• suchość skóry, zmniejszenie jej elastyczności, pękanie, świąd, ropne zmiany skórne oraz problemy z gojeniem się ran.

Objawy tej choroby metabolicznej, do której przyczyniać może się m.in. nadwaga i nadciśnienie tętnicze, są różnorodne, dlatego ważne jest, aby osoby dorosłe (nie tylko z grup ryzyka) regularnie kontrolowały poziom cukru we krwi (przynajmniej raz do roku).

Diagnostyka cukrzycy typu 2 – stężenie glukozy

Rozpoznanie cukrzycy typu 2 opiera się na pomiarach poziomu cukru we krwi. Badanie to może być przeprowadzone na czczo lub po spożyciu posiłku. 

Cukrzyca 2 stopnia jest diagnozowana na podstawie glikemii przekraczającej normę w badaniu poziomu cukru we krwi na czczo lub w teście doustnego obciążenia glukozą. 

Prawidłowe stężenie glukozy we krwi wynosi 70-99 mg/dl. W przypadku, gdy u badanego diagnostyka wykaże podwyższony poziom glukozy, czyli 126 mg/dL lub powyżej, to badanie należy powtórzyć po kilku dniach.

Cukrzyca drugiego stopnia – możliwe ostre i przewlekłe powikłania cukrzycy

W przypadku cukrzycy 2 stopnia możemy wyróżnić powikłania o charakterze ostrym i przewlekłym, które mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet zagrażać życiu. Prowadzić do nich może nieleczona cukrzyca typu drugiego.

Do ostrych powikłań należy kwasica i śpiączka ketonowa, które mogą prowadzić do wstrząsu i śpiączki, a ich objawy to między innymi zaburzenia świadomości, wymioty, ból brzucha czy charakterystyczny zapach acetonu z ust. 

Stan hiperglikemiczno-hipermolalny, często dotykający starszych pacjentów, charakteryzuje się znacznym odwodnieniem organizmu i zaburzeniami świadomości. 

Hipoglikemia polekowa, choć rzadsza w cukrzycy typu 2, występuje, gdy poziom cukru we krwi spadnie poniżej 70 mg/dl, powodując między innymi nerwowość, problemy z koncentracją czy kołatanie serca. 

Kwasica mleczanowa, również mniej powszechna, jest poważnym powikłaniem z wysoką śmiertelnością. Nie ma ona typowych objawów – u chorych występują nudności, wymioty, bóle brzucha i biegunka.

Wśród przewlekłych powikłań cukrzycy typu 2 znajdują się mikroangiopatie, takie jak retinopatia cukrzycowa, nefropatia cukrzycowa czy neuropatia cukrzycowa, które dotyczą drobnych naczyń krwionośnych i nerwów. Makroangiopatie, czyli uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych, mogą prowadzić do zawału serca, udaru mózgu czy miażdżycy.

Brak odpowiedniego leczenia cukrzycy typu 2 może przyczyniać do różnorodnych powikłań, które znacząco obniżają jakość życia pacjentów oraz mogą skracać ich długość życia. 

Leczenie cukrzycy insulinoniezależnej – leki na cukrzycę typu 2

Powszechne zastosowanie w leczeniu cukrzycy typu 2 znajduje metformina, która zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę (co sprzyja lepszemu pobieraniu i wykorzystaniu glukozy), wspomaga funkcjonowanie insuliny oraz opóźnia absorpcję glukozy z przewodu pokarmowego. 

Metformina działa poprzez aktywację kinazy AMP (AMPK), prowadząc do hamowania produkcji glukozy w wątrobie i zwiększenia jej zużycia przez mięśnie. To sprawia, że właśnie metformina stosowana jest jako pierwsza linia leczenia wraz ze zmianami stylu życia, takimi jak dieta i regularna aktywność fizyczna.

Metformina jest standardowym lekiem na cukrzycę insulinoniezależną, a w razie jej nieskuteczności stosuje się inne doustne leki przeciwcukrzycowe lub insulinę.

Leki na cukrzycę typu 2 bez metforminy to m.in.: pochodne sulfonylomocznika stymulujące komórki beta w trzustce do wydzielania insuliny, co pomaga obniżyć stężenie glukozy we krwi oraz inhibitory alfa-glukozydazy, które działają, spowalniając rozkład węglowodanów złożonych na cukry proste w jelitach. Tym sposobem strawione węglowodany wchłaniają się wolniej i stopniowo, zapobiegać dużym skokom cukru we krwi po posiłkach.

Niezwykle istotna jest także samokontrola poziomu cukru we krwi za pomocą glukometrów domowych.

Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna) a dieta i styl życia – ogólne zalecenia dla diabetyków

Leczenie cukrzycy typu 2 wymaga kompleksowego podejścia, łączącego leczenie farmakologiczne i leczenie niefarmakologiczne. Ważne są redukcja masy ciała, zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna. Celem tych działań jest zwalczanie lub zapobieganie otyłości. W niektórych przypadkach zalecane może być leczenie bariatryczne. 

W przypadku cukrzycy 2 stopnia niezbędne jest odpowiednie rozplanowanie posiłków, które powinny być podzielone na 3 główne i 2 mniejsze przekąski. Śniadanie należy spożywać maksymalnie 1,5 godziny po przebudzeniu, natomiast kolację najlepiej zjeść 2-3 godziny przed snem. Posiłki powinny być spożywane w regularnych odstępach czasowych, najlepiej co 3-4 godziny. 

Zdrowa dieta przy cukrzycy typu 2 powinna skupiać się na wartościowych źródłach węglowodanów, takich jak warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i strączkowe. Dostarczają one błonnika, który wspiera kontrolę poziomu glukozy we krwi.

Zaleca się z kolei ograniczenie spożycia cukrów prostych, takich jak słodycze, napoje słodzone i wysoko przetworzone produkty, które mogą powodować wzrost stężenia glukozy we krwi. 

Redukcja spożycia tłuszczów nasyconych, szczególnie pochodzących z mięsa czerwonego i wysokoprzetworzonych produktów, może wspierać utrzymanie zdrowej masy ciała oraz poprawę kondycji serca.

Ważne jest również unikanie palenia tytoniu, nadmiernego spożywania alkoholu, stresu oraz dbanie o higienę snu. 

Samokontrola glikemii za pomocą glukometru oraz oznaczenia hemoglobiny glikowanej są nieodłącznymi elementami terapii. Zaangażowanie pacjenta w przestrzeganie zaleceń lekarskich znacząco wpływa na skuteczność leczenia cukrzycy typu 2.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące cukrzycy typu 2.