Zapalenie ucha zewnętrznego – objawy, ile trwa, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Zapalenie ucha zewnętrznego obejmuje małżowinę uszną, przewód słuchowy zewnętrzny i/lub błonę bębenkową.
• Przyczyną choroby jest infekcja bakteryjna, wirusowa lub grzybicza.
• Objawy zapalenia ucha zewnętrznego to m.in. ból, obrzęk, zaczerwienienie, świąd, wydzielina z ucha, tkliwość małżowiny usznej i pogorszenie słuchu.
• Stan zapalny ucha zewnętrznego wymaga leczenia pod okiem lekarza. W terapii stosuje się leki dopasowane do przyczyny infekcji i metody niefarmakologiczne.

Zapalenie ucha zewnętrznego to stan zapalny, który może obejmować małżowinę uszną, przewód słuchowy zewnętrzny lub błonę bębenkową. Chorobę powoduje infekcja wirusowa, bakteryjna lub grzybicza. Zakażenie przyjmuje różne postacie, dlatego nie należy bagatelizować żadnych objawów – a w szczególności bólu, obrzęku, świądu, pieczenia i pogorszenia słuchu. Dowiedz się, jak rozpoznać i leczyć zapalenie ucha zewnętrznego.

Zapalenie ucha zewnętrznego – przyczyny

Ze względu na przyczynę zapalenie ucha zewnętrznego dzieli się na:

• bakteryjne,
• grzybicze,
• wirusowe,
• mieszane.

Najczęstszą przyczyną zapalenia ucha zewnętrznego są infekcje bakteryjne. Głównymi patogenami są pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) i gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus). Drugim czynnikiem etiologicznym pod względem częstości są zakażenia grzybicze (głównie Candida i Aspergillus). W wielu przypadkach grzyby i bakterie współwystępują ze sobą. Wirusowe zapalenie ucha zewnętrznego jest spowodowane w głównej mierze wirusem ospy wietrznej i półpaśca (Varicella Zoster Virus) lub wirusem opryszczki.

Do zakażenia ucha zewnętrznego może dojść na skutek:

• uszkodzenia mechanicznego (np. przez ciała obce lub podczas czyszczenia ucha patyczkiem kosmetycznym),
• stosowania aparatów słuchowych,
• maceracji naskórka w wyniku obecności wody w przewodzie słuchowym.

Infekcji sprzyjają również schorzenia ogólnoustrojowe, takie jak m.in. cukrzyca, zaburzenia odporności, alergie, łuszczyca.

Jakie są objawy zapalenia ucha zewnętrznego?

Objawy zapalenia ucha zewnętrznego zależą od przyczyny choroby. Infekcja może przyjmować różne formy i obejmować całe ucho zewnętrzne lub tylko jego część.

Ostre zapalenie ucha zewnętrznego spowodowane przez bakterie charakteryzuje się występowaniem:

• silnego bólu ucha,
• upośledzenia słuchu,
• wycieku ropnego z ucha,
• podwyższonej temperatury ciała.

Przy wirusowym zapaleniu ucha zewnętrznego w większości przypadków obecne są zmiany skórne w obrębie małżowiny usznej i przewodu słuchowego. Mają one postać pęcherzyków. Ich pojawienie się jest poprzedzone silnym bólem ucha. Infekcji towarzyszą: porażenie nerwu twarzowego, zawroty głowy, pogorszenie słuchu.

Natomiast grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego objawia się:

• świądem i pieczeniem,
• nieprzyjemnym zapachem z ucha,
• gęstą wydzieliną z ucha,
• uczuciem pełności w uchu.

Przewlekłe zapalenie ucha zewnętrznego to stan, w którym objawy utrzymują się powyżej 3 miesięcy. Dolegliwości zwykle są mniej nasilone niż w przebiegu ostrej infekcji. Nie towarzyszy im silny ból i podwyższona temperatura ciała. Najczęściej obserwowane symptomy to: świąd, rumień, złuszczanie naskórka.

Ograniczone i rozlane zapalenie ucha zewnętrznego

Objawy zapalenia ucha zewnętrznego mogą różnić się również ze względu na rozległość procesu zapalnego. Wyróżnia się:

• ograniczone zapalenie ucha zewnętrznego,
• rozlane zapalenie ucha zewnętrznego.

W przypadku zapalenia ograniczonego dochodzi do powstania czyraka. Objawy to:

• rwący ból (często promieniujący do głowy),
• tkliwość skrawka ucha i małżowiny usznej,
• podwyższona temperatura ciała,
• obrzęk,
• guzkowate uwypuklenie,
• niedrożność przewodu słuchowego

Rozlane zapalenie ucha zewnętrznego sięga głębszych warstw naskórka. Niekiedy może obejmować też chrzęstną i kostną część przewodu słuchowego. Do objawów infekcji zalicza się:

• zaczerwienienie i obrzęk przewodu słuchowego,
• ból ucha,
• wydzielinę z ucha (charakter zależy od patogenu, który wywołał zakażenie),
• zwężenie przewodu słuchowego,
• powiększenie okolicznych węzłów chłonnych,
• zaczerwienienie błony bębenkowej,
• uczucie pełności w uchu,
• tkliwość małżowiny usznej.

Objawy pojawiają się nagle i mogą nasilać się podczas żucia.

Zapalenie ucha zewnętrznego – ile trwa?

W większości przypadków objawy zapalenia ucha zewnętrznego utrzymują się do 7 dni. Należy pamiętać, że czas trwania infekcji zależy od rodzaju patogenu, który wywołał chorobę oraz tego, czy zostało podjęte odpowiednie leczenie. Zdarza się, że choroba trwa nawet 2–3 tygodnie.

W przypadku przewlekłego zapalenia ucha zewnętrznego nieprzyjemne dolegliwości nie ustępują w ciągu kilku tygodni. Zgodnie z przyjętymi kryteriami rozpoznaje się je, gdy objawy utrzymują się przez minimum 3 miesiące.

Jak leczyć zapalenie ucha zewnętrznego?

Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego dopasowywane jest do przyczyny i objawów infekcji. Przed wdrożeniem terapii lekarz przeprowadza wywiad lekarski i wykonuje badanie otoskopowe, a w razie potrzeby zleca dodatkowe testy (np. badanie słuchu, wymaz z ucha).

Leki na zapalenie ucha zewnętrznego

Antybiotyk na zapalenie ucha zewnętrznego stosuje się przy infekcji bakteryjnej. Najczęściej leki mają postać kropli, które wprowadza się do przewodu słuchowego kilka razy dziennie. Preparaty mogą zawierać m.in. neomycynę, cyprofloksacynę, polimyksynę B. Niekiedy konieczne jest zastosowanie doustnej antybiotykoterapii. Decyzję podejmuje lekarz po zapoznaniu się z indywidualnym przypadkiem.

Leczenie wirusowego zapalenia ucha zewnętrznego opiera się na przyjmowaniu leków przeciwwirusowych. Dodatkowo stosuje się środki łagodzące towarzyszące dolegliwości (np. leki przeciwbólowe i przeciwzapalne). Porażenie nerwu twarzowego wymaga rehabilitacji.

Leki na zapalenie ucha zewnętrznego wywołanego grzybami to preparaty przeciwgrzybicze. Stosuje się je miejscowo. Przy ciężkich infekcjach konieczne jest wdrożenie leczenia ogólnego.

Zapalenie ucha zewnętrznego – domowe sposoby

Domowe sposoby na zapalenia ucha zewnętrznego można zastosować w celu złagodzenia dolegliwości bólowych. Metody te wspierają terapię zaleconą przez lekarza. Nie usuwają przyczyny infekcji, dlatego nie można opierać się tylko na nich.

Domowe sposoby na zapalenie ucha zewnętrznego to:

• ciepłe okłady,
• smarowanie skóry wokół ucha olejkiem kamforowym.

Ciepło rozszerza naczynia krwionośne i usprawnia przepływ krwi przez tkanki. Ma też działanie rozluźniające i kojące.

Przy zapaleniu ucha zewnętrznego bardzo ważna jest ochrona przewodu słuchowego przed dostaniem się do niego wody. Podczas kąpieli należy zabezpieczyć go wacikiem.

Złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego

Szczególną postacią choroby jest złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego. Jest to schorzenie, które charakteryzuje się ciężkim przebiegiem, a często stanowi zagrożenie życia. W większości przypadków przyczyną jest pałeczka ropy błękitnej. Złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego rozwija się u osób:

• z zaburzeniami odporności,
• poddawanych leczeniu onkologicznemu (radioterapia, chemioterapia),
• w stanie immunosupresji,
• po ciężkich zabiegach chirurgicznych,
• chorujących na cukrzycę.

Objawy złośliwego zapalenia ucha zewnętrznego to:

• przeszywający i promieniujący ból ucha,
• ropna wydzielina z ucha,
• ziarnina w przewodzie słuchowym,
• porażenie nerwu twarzowego,
• porażenie nerwów czaszkowych.

W efekcie szerzenia się stanu zapalnego poza tkanki zewnętrznego przewodu słuchowego może dojść do sepsy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zakrzepowego zapalenia zatok żylnych. Powikłania mogą prowadzić do zgonu.
Leczenie złośliwego zapalenia ucha zewnętrznego jest złożone. Konieczna jest hospitalizacja pacjenta. Terapia obejmuje intensywną antybiotykoterapię i systematyczne oczyszczanie przewodu słuchowego. W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia ucha zewnętrznego.