Najważniejsze informacje:

• Zapalenie ucha u dziecka może obejmować ucho zewnętrzne lub wewnętrzne.
• Objawy zależą od umiejscowienia stanu zapalnego. Główną dolegliwością jest ból. W przypadku niemowląt i małych dzieci należy zwrócić uwagę na niepokój, rozdrażnienie, dotykanie chorego ucha.
• Leczenie zapalenia ucha u dziecka trzeba prowadzić pod okiem lekarza. Wsparciem terapii mogą być domowe sposoby.

Zapalenie ucha to najczęstsza dolegliwość wieku dziecięcego. Infekcja może obejmować ucho wewnętrzne lub zewnętrzne. Od przyczyny i umiejscowienia stanu zapalnego zależą objawy choroby. Rodzice powinni zachować czujność, ponieważ u niemowląt i małych dzieci dolegliwości są niespecyficzne. Dowiedz się, jak rozpoznać i leczyć zapalenie ucha u dziecka.

Zapalenie ucha środkowego u dziecka

Zapalenie ucha środkowego u dziecka to stan zapalny obejmujący wyściółkę ucha środkowego. To powszechna choroba wieku dziecięcego, występująca szczególnie często u maluchów między 6. a 24. miesiącem życia. Wyróżnia się:

• ropne zapalenie ucha środkowego,
• nieropne zapalenie ucha środkowego,
• wysiękowe zapalenie ucha środkowego.

Choroba może mieć ostry lub przewlekły przebieg. Wyróżnia się także nawracające zapalenie ucha środkowego u dziecka. Jest to sytuacja, w której występuje 3 lub więcej zachorowań w ciągu 6 miesięcy lub ponad 4 zachorowania w roku.

Przyczyną zapalenia ucha środkowego u dziecka jest infekcja bakteryjna (wywołana przez m.in. Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis, Haemophilus influenzae) lub wirusowa (spowodowana m.in. enterowirusami, adenowirusami). Patogeny dostają się do jamy bębenkowej przez trąbkę słuchową z gardła lub nosogardła.

Zapalenie ucha zewnętrznego u dziecka

Zapalenie ucha zewnętrznego u dziecka to stan zapalny obejmujący małżowinę uszną, przewód słuchowy zewnętrzny i/lub błonę bębenkową. Przyczyną jest infekcja:

• bakteryjna (m.in. pałeczką ropy błękitnej, gronkowcem złocistym),
• wirusowa (m.in. wirusem opryszczki, wirusem ospy wietrznej i półpaśca),
• grzybicza (m.in. Candida, Aspergillus),
• mieszana (głównie bakteryjno-grzybicza).

Zakażeniu sprzyja maceracja naskórka spowodowana obecnością wody w przewodzie słuchowym wewnętrznym oraz uszkodzenia mechaniczne. Zapalenie ucha zewnętrznego może być ograniczone lub rozlane.

Zapalenie ucha u dziecka – objawy

Objawy zapalenia ucha u dziecka zależą od umiejscowienia stanu zapalnego i przyczyny infekcji. Wspólną cechą jest ból ucha, który przyjmuje nasilenie od łagodnego do silnego.

Przy zapaleniu ucha środkowego obecne są:

• jednostronny ból ucha nasilający się w pozycji leżącej,
• pogorszenie słuchu,
• podwyższona temperatura ciała,
• ogólnie złe samopoczucie,
• uczucie pełności w uchu.

Jeżeli dojdzie do perforacji błony bębenkowej, pojawia się wydzielina z ucha. Często objawy zapalenia ucha środkowego poprzedzone są infekcją górnych dróg oddechowych.

Zapalenie ucha zewnętrznego może objawiać się:

• bólem ucha,
• tkliwością małżowiny usznej,
• swędzeniem i pieczeniem ucha,
• zaczerwienieniem i obrzękiem zewnętrznego przewodu słuchowego,
• wydzieliną z ucha,
• zmianami skórnymi w obrębie małżowiny usznej i przewodu słuchowego.

Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy zapalenia ucha u niemowlaka lub małego dziecka, które z racji wieku nie może zakomunikować i precyzyjnie określić dolegliwości. W takich przypadkach na stan zapalny mogą wskazywać:

• wybudzanie się z płaczem,
• niepokój,
• rozdrażnienie,
• brak apetytu,
• niechęć do ssania,
• płacz,
• zaburzenia snu,
• pocieranie lub dotykanie chorego ucha.

Zdarza się, że zapaleniu ucha towarzyszą nudności, wymioty, biegunka.

Zapalenie ucha u dziecka – ile trwa? 

Ostre zapalenie ucha u dziecka zazwyczaj trwa kilka dni. Objawy zaczynają ustępować w ciągu 48–72 godzin od wdrożenia leczenia. Należy pamiętać, że przebieg infekcji jest indywidualny i zależy od wielu czynników (np. patogenu, który wywołał infekcję). Dlatego w niektórych przypadkach zapalenie ucha może utrzymywać się dłużej.

Jak rozpoznać zapalenie ucha u dziecka? 

Objawy wskazujące na zapalenie ucha u dziecka należy skonsultować z lekarzem. Specjalista zbiera wywiad lekarski, wykonuje badanie otoskopowe, a w niektórych przypadkach zleca dodatkowe testy (np. wymaz z ucha). Diagnostyka pozwala ocenić stan błony bębenkowej i przewodu słuchowego, a także ustalić umiejscowienie stanu zapalnego i jego przyczynę. Na tej podstawie lekarz może wdrożyć odpowiednie leczenie zapalenia ucha u dziecka.

Co na zapalenie ucha u dziecka?

Leczenie zapalenia ucha u dziecka zależy od przyczyny i umiejscowienia stanu zapalnego. Terapia może obejmować stosowanie leków i antybiotyków doustnych lub kropli o działaniu miejscowym. Wsparcie stanowią domowe sposoby, które pomagają złagodzić nieprzyjemne dolegliwości i poprawić samopoczucie maluszka.

Zapalenie ucha u dziecka – leki

Początkowo leczenie zapalenia ucha środkowego u dziecka polega na podaniu leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Maluszek powinien być czujnie obserwowany przez rodziców. Jeżeli takie postępowanie nie przynosi poprawy, lekarz wdraża antybiotykoterapię ogólną. Antybiotyk na zapalenie ucha środkowego u dziecka jest podawany od razu, gdy:

• dziecko ma mniej niż 6 miesięcy,
• występuje wysoka gorączka,
• doszło do obustronnego zapalenia ucha środkowego,
• dziecko zmaga się z nawracającym zapaleniem ucha środkowego,
• obecne są wymioty,
• lekarz stwierdza obecność wydzieliny z ucha.

Wirusowe zapalenie ucha środkowego u dziecka leczy się bez antybiotyków. W takich przypadkach zalecane są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Przy burzliwym przebiegu choroby, nasilonych dolegliwościach lub podejrzeniu powikłań może być konieczne nacięcie błony bębenkowej.

W leczeniu zapalenia ucha zewnętrznego wywołanego przez bakterie zastosowanie mają krople do uszu z antybiotykiem. Leki przeciwgrzybicze o działaniu miejscowym stosowane są przy infekcjach grzybiczych. Jeżeli stan zapalny jest spowodowany wirusami, lekarz może wdrożyć środki przeciwwirusowe.

Bez względu na przyczynę zapalenia ucha u dziecka w celu złagodzenia objawów można stosować leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne dostępne bez recepty. Są to środki, które zawierają np. paracetamol lub ibuprofen. Należy podawać je zgodnie z zaleceniami opisanymi w ulotce dołączonej do opakowania. Dawkę i sposób podania trzeba dopasować do wieku dziecka. W razie wątpliwości konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Zapalenie ucha u dziecka – domowe sposoby

Domowe sposoby na zapalenie ucha u dziecka wspierają terapię zaleconą przez lekarza. To niefarmakologiczne metody, których celem jest złagodzenie nieprzyjemnych objawów.

Domowe sposoby na zapalenie uszu u dziecka to:

• ciepłe okłady na okolicę ucha (np. z ręcznika namoczonego w wodzie lub termoforu wypełnionego pestkami wiśni),
• smarowanie skóry wokół ucha olejkiem kamforowym.

Zarówno ciepłe okłady, jak i olejek kamforowy rozgrzewają tkanki. Ciepło poprawia krążenie oraz działa rozluźniająco i kojąco.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia ucha u dziecka.