Zapalenie ucha – objawy, rodzaje, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Zapalenie ucha może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej dotyczy małych dzieci.
• Stan zapalny może obejmować ucho zewnętrzne, środkowe lub wewnętrzne.
• Pojawienie się objawów wskazujących na zapalenie ucha wymaga niezwłocznej konsultacji z lekarzem.
• Leczenie jest dopasowane do przyczyny i rodzaju zapalenia ucha. Specjalistyczną terapię mogą wspomóc domowe sposoby.

Zapalenie ucha jest jedną z najczęściej występujących chorób narządu słuchu. Może obejmować ucho zewnętrzne, środkowe lub wewnętrzne. Dotyczy osób w każdym wieku, ale na zachorowanie szczególnie narażone są dzieci. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy zapalenia ucha oraz jak wygląda diagnostyka i leczenie.

Zapalenie ucha – rodzaje

Zapalenie ucha to szerokie pojęcie używane w odniesieniu do stanów zapalnych toczących się w narządzie słuchu. Choroba może mieć różną patogenezę i przebieg, dlatego wyróżnia się kilka rodzajów. Ze względu na zajętą strukturę anatomiczną wyodrębnia się:

• zapalenie ucha zewnętrznego – dotyczy małżowiny usznej i zewnętrznego narządu słuchowego,
• zapalenie ucha środkowego – dotyczy jamy bębenkowej,
• zapalenie ucha wewnętrznego – dotyczy przewodu słuchowego wewnętrznego i błędnika.

Przyczyną zapalenia ucha jest infekcja. Ze względu na rodzaj patogenu powodującego stan zapalny wyróżnia się:

• wirusowe zapalenie ucha – wywołane obecnością wirusów (np. adenowirusy, RSV, wirus paragrypy),
• bakteryjne zapalenie ucha – wywołane obecnością bakterii (np. Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus),
• grzybicze zapalenie ucha – wywołane grzybami chorobotwórczymi (np. Candida).

Zapalenie ucha można podzielić także ze względu na czas trwania na ostre i przewlekłe. Pierwsze z nich trwa zwykle kilka dni i ustępuje. Natomiast przewlekły przebieg oznacza tendencję do nawracania lub utrzymywanie się objawów ponad 3 miesiące.

Objawy zapalenia ucha

Objawy zapalenia ucha często są podobne, dlatego na ich podstawie niemożliwe jest samodzielne określenie rodzaju choroby. Jakiekolwiek dolegliwości ze strony narządu słuchu zawsze wymagają konsultacji z lekarzem.

Możliwe objawy zapalenia ucha to:

• ból ucha o różnym stopniu nasilenia (może promieniować np. do gardła),
• pogorszenie słuchu,
• szumy uszne,
• zaburzenia równowagi,
• bóle głowy.

Przy zapaleniu ucha zewnętrznego może dojść do obrzęku i zaczerwienienia skóry przewodu słuchowego. Pacjenci skarżą się na świąd, uczucie napięcia i tkliwość małżowiny usznej. Ponadto może występować wydzielina ropna lub surowicza.

Objawy zapalenia ucha środkowego obejmują podwyższoną temperaturę ciała, uczucie pełności w uchu, ogólnie złe samopoczucie, nudności i wymioty. Gdy dojdzie do perforacji błony bębenkowej, dolegliwości bólowe zmniejszają się i pojawia się wydzielina ropna. W postaci przewlekłej brakuje objawów wskazujących na infekcję. Obecne są natomiast: niedosłuch, ropny wyciek z ucha, zawroty głowy po dostaniu się wody do ucha.

Zapalenie ucha wewnętrznego zwykle jest powikłaniem przewlekłego zapalenia ucha środkowego. Do objawów zalicza się: zawroty głowy, zaburzenia równowagi, oczopląs, nudności i wymioty. W tej postaci choroby nie występuje gorączka. 

Czy zapalenie ucha jest zaraźliwe?

Zapalenie ucha nie jest zaraźliwe. Kontakt z osobą ze stanem zapalnym w uchu nie gwarantuje wystąpienia tej samej choroby. Mimo to należy mieć na uwadze, że zapalenie ucha środkowego bardzo często poprzedzone jest zakażeniem górnych dróg oddechowych. Patogeny przenoszą się drogą kropelkową. Można się nimi zarazić od chorego, co skutkuje infekcją.

Zapalenie ucha – co robić?

Każdy rodzaj zapalenia ucha wymaga leczenia pod okiem specjalisty. Po zaobserwowaniu niepokojących objawów, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza w celu przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki i wdrożenia indywidualnie dopasowanej terapii.

Diagnostyka zapalenia ucha obejmuje zebranie wywiadu lekarskiego i badanie otoskopowe. Lekarz ogląda zewnętrzny przewód słuchowy i błonę bębenkową przy pomocy specjalnego wziernika. Niekiedy może zdecydować o konieczności wykonania dodatkowych badań (np. badania słuchu, tomografii komputerowej, badania neurologicznego).

Zapalenie ucha u dorosłych i dzieci nigdy nie powinno być leczone na własną rękę. Nie należy stosować kropli i antybiotyków bez konsultacji z lekarzem. Dozwolone jest sięgnięcie po leki przeciwbólowe i przeciwzapalne bez recepty lub domowe sposoby w celu złagodzenia nieprzyjemnych dolegliwości bólowych.

Zapalenie ucha – leczenie

Leczenie zapalenia ucha dopasowane jest do rodzaju i przyczyny choroby. Najczęściej opiera się na farmakoterapii i domowych sposobach. W niektórych przypadkach (np. przy przewlekłym zapaleniu ucha środkowego lub zapaleniu ucha wewnętrznego) może być konieczna operacja.

Leki na zapalenie ucha

Leki na zapalenie ucha mogą mieć postać tabletek lub kropli podawanych do przewodu słuchowego. W terapii stosuje się m.in. środki przeciwzapalne, przeciwbólowe, antyseptyczne i kortykosteroidy. Dodatkowo lekarz może zlecić preparaty łagodzące objawy towarzyszące – np. leki przeciwwymiotne.

Antybiotyk na zapalenie ucha jest stosowany, gdy choroba ma podłoże bakteryjne. Wirusy nie reagują na działanie tego typu środków. Preparaty doustne to m.in. amoksycylina. Natomiast krople na zapalenie ucha mogą zawierać: neomycynę, gramidycynę, cyprofloksacynę czy polimyksynę.

Doraźnie można stosować leki przeciwbólowe na zapalenie ucha. Są to preparaty zawierające np. ibuprofen lub paracetamol, które dostępne są bez recepty. Bardzo ważne jest, aby używać ich zgodnie z zaleceniami opisanymi na ulotce dołączonej do opakowania.

Zapalenie ucha – domowe sposoby

Domowe sposoby na zapalenie ucha pomagają złagodzić nieprzyjemne i utrudniające normalne funkcjonowanie dolegliwości bólowe. Można stosować je jako wsparcie terapii zleconej przez lekarza.

Powszechnie znaną domową metodą na zapalenie ucha są ciepłe okłady. Ciepło pozwala złagodzić dolegliwości bólowe i poprawić przepływ krwi w tkankach. Kompresy można stosować kilka razy dziennie po około 10–15 minut.

Tkanki można rozgrzać również olejkiem kamforowym. Kilka kropli preparatu należy rozsmarować na skórze wokół ucha i pozostawić do samoistnego wchłonięcia.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia ucha.