Atopowe zapalenie skóry (AZS) na twarzy – objawy, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Atopowe zapalenie skóry (AZS), znane również jako egzema atopowa, to przewlekła choroba zapalna skóry, będąca wynikiem złożonej interakcji czynników genetycznych, immunologicznych i środowiskowych. 
• Choć AZS może dotykać różnych części ciała, szczególnie uciążliwe jest jego występowanie na twarzy. U niemowląt i małych dzieci objawy AZS często manifestują się na na policzkach. 
• Młodzież i dorośli również mogą doświadczać AZS na twarzy – zmiany skórne mogą pojawiać się na różnych częściach twarzy, w tym na czole, policzkach, powiekach i jako atopowe zapalenie skóry wokół ust.
• U chorych występuje tzw. cera atopowa, która charakteryzuje się swędzeniem, suchością skóry i występowaniem zmian wypryskowych. 
• W leczeniu AZS twarzy stosuje się inhibitory kalcyneuryny, kortykosteroidy miejscowe oraz emolienty, które działają nawilżająco. 
• Istotna jest właściwa pielęgnacja skóry atopowej – stosowanie łagodnych środków myjących pomaga w utrzymaniu zdrowej bariery skórnej. 

Każdy z nas pragnie cieszyć się piękną, gładką i zdrowo wyglądającą skórą. Tymczasem objawy atopowego zapalenia skóry mogą pojawić się na twarzy u osób w każdym wieku. Jak wygląda atopowe zapalenie skóry na twarzy? Czym smarować cerę przy AZS na twarzy? Co na cerę atopową może przepisać choremu lekarz? W tym artykule omówimy przyczyny i objawy atopowego zapalenia skóry twarzy, a także wyjaśnimy, jak leczyć AZS na twarzy – za pomocą leków i domowymi sposobami. 

Atopowe zapalenie skóry na twarzy (AZS) – czym jest skóra atopowa?

Atopowe zapalenie skóry, inaczej AZS, to choroba, która zalicza się do grupy schorzeń cywilizacyjnych i dotyka coraz większą liczbę osób. Jak często występuje atopowe zapalenie skóry? Zmagają się z nim zarówno dorośli, gdzie odsetek wynosi około 1,5%, jak i dzieci, wśród których co dziesiąte może wykazywać objawy. 

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą o podłożu alergicznym, która charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem i skłonnością do nawrotów. Oznacza to, że choć można złagodzić jej objawy (w tym świąd skóry), to całkowite wyleczenie jest niemożliwe.

Przebieg AZS obejmuje okresy zaostrzenia, kiedy to objawy są bardziej nasilone i okresy remisji, kiedy to dolegliwości ustępują. AZS na twarzy jest schorzeniem, które może dotyczyć osób w każdym wieku.

Szczególnie uciążliwa jest forma tego schorzenia, która dotyka twarz, mogąca prowadzić do poważnych konsekwencji psychicznych, takich obniżenie samooceny, wycofanie z życia społecznego czy depresja. 

Atopowe zapalenie skóry na twarzy jest wyzwaniem zarówno dla pacjentów, jak i dla lekarzy. Kompleksowe podejście, obejmujące leczenie ogólne, odpowiednią pielęgnację skóry i zmiany stylu życia, może znacząco poprawić jakość życia osób cierpiących na AZS. 

AZS na twarzy (cera atopowa) – jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry na policzkach?

Atopowe zapalenie skóry na twarzy to choroba o złożonym podłożu. Przede wszystkim mutacje w genach odpowiedzialnych za produkcję filagryny, białka kluczowego dla bariery skórnej, są związane z występowaniem cery atopowej. Podobnie uszkodzenie bariery skórnej prowadzi do zwiększonej przepuszczalności skóry dla alergenów i patogenów. 

AZS na twarzy, podobnie jak w innych częściach ciała, jest ściśle powiązane z nadwrażliwością organizmu na różnego rodzaju alergeny. Układ odpornościowy osób cierpiących na atopowe zapalenie skóry może błędnie identyfikować niektóre, zazwyczaj nieszkodliwe substancje jako zagrożenie, co prowadzi do reakcji zapalnych. 

W AZS dochodzi do nadprodukcji cytokin prozapalnych, takich jak interleukina-4 (IL-4) i interleukina-13 (IL-13). Nadreaktywność układu immunologicznego powoduje przewlekłe zapalenie skóry. 

Do czynników wywołujących reakcję alergiczną i atopowe zapalenie skóry należą między innymi alergeny wziewne – pyłki roślin, roztocza kurzu domowego i sierść zwierząt, alergeny pokarmowe, zanieczyszczenie środowiska, a także kontakt z substancjami drażniącymi, znajdującymi się w kosmetykach i środkach piorących.

Jak wygląda atopowe zapalenie skóry na twarzy? Objawy AZS 

W kontekście objawów AZS zasadniczą rolę pełnią zaburzenia w funkcjonowaniu keratynocytów, czyli komórek skóry. Ich przyspieszony rozwój od warstwy podstawnej do rogowej prowadzi do nadmiernego łuszczenia się skóry i jej podrażnienia. Również zaburzona praca gruczołów łojowych i potowych przyczynia się do problemów. 

Dodatkowo, nieprawidłowa struktura ceramidów, które są elementami ochronnego płaszcza hydrolipidowego skóry, sprawia, że bariera ochronna jest osłabiona, a skóra staje się bardziej podatna na działanie alergenów i jednocześnie wolniej się regeneruje. 

Cera atopowa staje się szorstka i łuszcząca się. Na skórze pojawiają się wypryski, krosty i grudki, które są bolesne i swędzące. Może występować też rumień (zaczerwienienie).

Nadmierna suchość skóry jest jednym z charakterystycznych objawów cery atopowej, wynikającym z obniżonej produkcji lipidów. Wzmożone uwalnianie histaminy (zarówno z pożywienia, jak i na skutek kontaktu z alergenami wziewnymi) prowadzi do uporczywego świądu, który powoduje silną potrzebę drapania. To z kolei może prowadzić do wtórnych infekcji skóry – w wyniku drapania skóra może pękać, co prowadzi do powstawania ran i nadkażeń bakteryjnych, np. gronkowcami.

Związany ze świądem dyskomfort może wywoływać trudności ze snem, co z kolei wpływa na jakość życia pacjentów, u których stwierdzono atopowe zapalenie skóry twarzy.

AZS na twarzy u dorosłych i u dzieci – jaki jest przebieg choroby?

Objawy atopowego zapalenia skóry różnią się w zależności od wieku pacjenta i obejmują różne części ciała. AZS najczęściej pojawia się w dzieciństwie, zwykle przed ukończeniem 5. roku życia. 

U dzieci do 2. roku życia zmiany skórne najczęściej występują na twarzy, ale mogą również pojawiać się na tułowiu, ramionach i nogach. Z kolei dzieci w wieku od 3 do 11 lat zazwyczaj doświadczają objawów na nadgarstkach, łokciach i kolanach. U osób powyżej 11. roku życia atopowe zapalenie skóry najczęściej występuje na twarzy, wierzchu dłoni oraz górnej części ramion i pleców.

Atopowe zapalenie skóry jest częściej obserwowane u dzieci z powodu ich rozwijającego się układu immunologicznego oraz genetycznych predyspozycji. Niedojrzała bariera skórna sprawia, że skóra maluchów jest bardziej podatna na podrażnienia i utratę wilgoci, co może prowadzić do rozwoju AZS. Dzieci z rodzinną historią atopii (alergie, astma, katar sienny) mają większe ryzyko wystąpienia AZS.

Choć atopowe zapalenie skóry najczęściej zaczyna się w dzieciństwie, objawy mogą utrzymywać się również w wieku dorosłym lub pojawiać się po raz pierwszy u dorosłych. Dorośli z AZS mogą mieć zaostrzenia związane z różnymi czynnikami, takimi jak stres, zmiany hormonalne czy kontakt z alergenami (np. w pracy). 

Jak wygląda diagnoza AZS na twarzy?

Diagnostyka AZS polega na wywiadzie klinicznym i badaniu fizykalnym. Dermatolog zbiera informacje na temat historii choroby, obserwuje objawy AZS – np. mocno przesuszona skóra i uczucie swędzenia, pyta o czynniki zaostrzające oraz występowanie AZS w rodzinie.

Następnie ocenia zmiany skórne pod kątem ich lokalizacji i nasilenia. 

Diagnoza AZS opiera się na spełnieniu co najmniej trzech z czterech kryteriów określonych przez Hanifina i Rajkę, które obejmują: 

• występowanie atopii w rodzinie, 
• silny świąd skóry, 
• przewlekły i nawrotowy przebieg choroby,
• charakterystyczne lokalizacje zmian skórnych – na twarzy (poliki, powieki, okolice ust), a poza nią zgięcia łokci i kolan, grzbiet dłoni czy szyja.

W niektórych przypadkach wykonuje się testy skórne lub badania krwi w celu wykrycia alergenów, które mogą zaostrzać objawy AZS. Specjalista może również zlecić dodatkowe badania, aby wykluczyć inne schorzenia. Rzadko, ale czasami konieczna jest biopsja skóry w celu wyeliminowania podobnych chorób skóry.

AZS na twarzy a inne dermatozy – jakie choroby dają podobne objawy?

Atopowe zapalenie skóry twarzy wywołuje objawy, które trudno przeoczyć, jednak prawidłowa diagnoza wymaga dogłębnej analizy. Chorobę tę łatwo pomylić z łuszczycą i  łojotokowym zapaleniem skóry, ponieważ te schorzenia charakteryzują się swędzeniem, pieczeniem, zaczerwienieniem i łuszczeniem się skóry. 

Różnią się jednak metodami leczenia. W przypadku atopowego zapalenia skóry kluczowe jest regularne natłuszczanie i nawilżanie skóry.

Łojotokowe zapalenie skóry wymaga lżejszych formuł, które nie są odpowiednie dla AZS, a łuszczyca – zastosowania preparatów keratolitycznych.

Kremy do twarzy na AZS – jakie produkty stosuje się w leczeniu atopowego zapalenia skóry?

Leczenie miejscowe atopowego zapalenia skóry na twarzy wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje zarówno terapię farmakologiczną, jak i stosowanie odpowiedniej pielęgnacji i zmiany stylu życia. 

W przypadku AZS na twarzy rolę odgrywają emolienty, które nawilżają skórę i odbudowują jej barierę, a regularnie stosowane zmniejszają suchość i uporczywy świąd. 

W przypadku zaostrzeń (zwiększonej aktywności choroby) pomocne są miejscowe glikokortykosteroidy, redukujące zapalenie i świąd, które jednak należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza, aby uniknąć działań niepożądanych.

Alternatywą dla kortykosteroidów są inhibitory kalcyneuryny, szczególnie przydatne w leczeniu delikatnej skóry twarzy. Dodatkowo, leki przeciwhistaminowe są skuteczne w redukcji świądu i poprawie jakości snu.

Niefarmakologiczne postępowanie lecznicze zapalenia skóry na twarzy obejmuje unikanie czynników wyzwalających. Konieczna w przebiegu choroby jest identyfikacja i eliminacja alergenów oraz drażniących substancji, które mogą prowadzić do zaostrzenia zmian skórnych.

Ważne jest też unikanie sytuacji stresogennych, które mogą nasilać objawy choroby oraz stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety, bez potencjalnie uczulających alergenów pokarmowych. 

Pielęgnacja skóry atopowej – czym smarować cerę przy AZS na twarzy?

W pielęgnacji skóry twarzy z atopowym zapaleniem skóry kluczowe jest unikanie agresywnych środków myjących i peelingów z twardymi drobinkami, które mogą pogorszyć stan skóry.

Zamiast tego, priorytetem jest nawilżanie i natłuszczanie, które wzmacniają naturalną barierę ochronną skóry. Istotną rolę odgrywają tu emolienty, tworzące ochronny płaszcz i zapobiegające utracie wody. 

Regularne stosowanie kosmetyków nawilżających i natłuszczających łagodzi podrażnienia – może znacząco poprawić stan skóry, zmniejszając zaczerwienienia, szorstkość i świąd. Emolienty warto aplikować je kilkakrotnie w ciągu dnia, aby utrzymać komfort i zdrowy wygląd skóry.

Jako maść lub krem na AZS do twarzy zaleca się produkty zawierające ceramidy, kwasy tłuszczowe, glicerynę i masło shea, aby utrzymać odpowiednie nawilżenie skóry atopowej.

Początek pielęgnacji powinien opierać się na delikatnym oczyszczaniu, które pozwala na usunięcie bakterii mogących nasilać objawy przy atopowym zapaleniu skóry.

Co na atopowe zapalenie skóry twarzy warto stosować? Na rynku dostępne są emulsje, pianki oraz olejki przeznaczone specjalnie do mycia twarzy przy skórze atopowej.

Nie tylko skutecznie usuwają one z twarzy zanieczyszczenia, ale także zapewniają nawilżenie i natłuszczenie skóry. Dzięki temu pomagają w odbudowie uszkodzonej bariery hydrolipidowej.

Po umyciu twarzy zaleca się delikatne jej osuszenie przy użyciu miękkiego ręcznika. Należy unikać intensywnego pocierania skóry twarzy, ponieważ może to prowadzić do podrażnień i uszkodzeń skóry.

Czego nie lubi cera atopowa? AZS na twarzy wymaga eliminacji niektórych kosmetyków, zwłaszcza tych zawierających barwniki, konserwanty (np. parabeny), silne detergenty, syntetyczne zapachy dodawane do kosmetyków oraz pochodne ropy naftowej.

Należy również unikać kosmetyków zawierających wysoką zawartość alkoholu, które mogą wywołać objawy choroby – zaostrzenie objawów AZS jest skutkiem przesuszenia skóry.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące atopowego zapalenia skóry na twarzy.