Najważniejsze informacje:

• Atopowe zapalenie skóry i łojotokowe zapalenie skóry to dwie najczęściej występujące choroby skórne, które wynikają z nadmiernego pobudzenia układu immunologicznego.
• AZS i ŁZS łączy szereg podobnych objawów, takich jak rumieniąca się skóra z tendencją do złuszczania i zaczerwienienie skóry po wysiłku. W obu przypadkach objawy choroby mogą dotknąć zarówno dzieci, jak i osób dorosłych.
• Atopowe zapalenie skóry i łojotokowe zapalenie skóry obejmuje głównie skórę głowy, jak i skórę twarzy oraz karku.
• Postawienie właściwej diagnozy jest kluczowe, ponieważ ŁZS i AZS to choroby leczone w inny sposób.

Atopowe i łojotokowe zapalenie skóry to powszechnie znane rodzaje egzemy, czyli choroby skórnej o podłożu alergicznym i genetycznym. Choroby te mają wiele wspólnych cech, jednak ich właściwe rozpoznanie jest niezbędne do tego, by wdrożyć odpowiednie leczenie. Dowiedz się, jak rozpoznać AZS i ŁZS, co łączy te choroby i jakie są różnice między nimi.

ŁZS – co to znaczy?

Wyprysk łojotokowy (ŁZS) to choroba, która często dotyka osoby dorosłe, manifestując się przez zmiany skórne, które łuszczą się i wyglądają jak żółtawe, tłuste łuski. Schorzenie to najczęściej obserwuje się u niemowląt, zwykle w pierwszych tygodniach ich życia (przeważnie między 2. a 10. tygodniem) i przyjmuje formę tzw. ciemieniuchy. Łojotokowe zapalenie skóry może pojawić się też w wieku dojrzewania, a nawet u osób po 50. roku życia. Szacunki wskazują, że łojotokowe zapalenie skóry może dotykać 3-5% ogólnej populacji na całym świecie. W skrajnych przypadkach choroba może przejść w bardziej poważną formę, prowadząc do rozwoju erytrodemii, czyli uogólnionego stanu zapalnego skóry.

ŁZS – przyczyny łojotokowego zapalenia skóry

Łojotokowe zapalenie skóry rozwija się wskutek zwiększonej produkcji sebum przez gruczoły łojowe. Dotychczas nie udało się jednak jednoznacznie określić przyczyn tego zjawiska. Istnieje hipoteza, że na rozwój tej choroby znaczący wpływ mogą mieć zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego oraz zaburzenia hormonalne. Inni eksperci podkreślają, że źródłem problemu może być również przewlekły stres oraz stany depresyjne. Wśród czynników, które mogą prowokować łojotokowe zapalenie skóry, wymienia się też:

• infekcje wywołane przez drożdżaki Pityrosporum ovale;
• nadmierne zmęczenie;
• obniżoną odporność;
• zakażenie wirusem HIV;
• silny stres;
• występowanie trądziku;
• nadwagę;
• nieodpowiednią dietę;
• nadmierne spożycie alkoholu;
• choroby o podłożu neurologiczny, takie jak choroba Parkinsona lub porażenie nerwu twarzowego.

ŁZS – objawy u dorosłych i dzieci

Łojotokowe zapalenie skóry obserwuje się głównie w tych obszarach, gdzie znajdują się gruczoły łojowe. Początkowo charakterystyczne zmiany pojawiają się na skórze głowy, ale mogą rozprzestrzeniać się na inne obszary, takie jak czoło, okolice uszu, policzki, szyję, a nawet tułów i kończyny. W przypadku fałdów skórnych może dochodzić do wyciekania płynu i powstawania szczelin. 

Objawy łojotokowego zapalenia skóry to przede wszystkim zmiany skórne w formie oleistych, szaro-żółtych łusek oraz strupów przylegających do skóry. Często towarzyszy im zaczerwienienie i wydzielina. Proces zapalny oraz wydzielina mogą sprzyjać wtórnym infekcjom bakteryjnym i grzybiczym. Świąd związany z wypryskiem jest zazwyczaj niewielki. Zmiany skórne zwykle ustępują samoistnie po kilku tygodniach, czasem miesiącach, nie pozostawiając po sobie żadnych śladów.

ŁZS a AZS – różnice

Łojotokowe zapalenie skóry często mylone jest z atopowym zapaleniem skóry, co w rezultacie skutkuje stawianiem błędnej diagnozy i nieprawidłowym podejściem do leczenia. Dzieje się po części dlatego, że osoby z łojotokowym zapaleniem skóry często wykazują także skłonność do atopii. Niektóre badania wskazują nawet, że u połowy niemowląt łojotokowe zapalenie skóry może w przyszłości doprowadzić do rozwoju atopowego zapalenia skóry.

Łojotokowe zapalenie skóry jest schorzeniem, które często można zaobserwować u noworodków, zwłaszcza na owłosionej skórze głowy, co znane jest jako ciemieniucha. Objawy tego stanu są widoczne również w innych miejscach, takich jak za uszami, na twarzy (łojotokowe zapalenie skóry twarzy), szyi oraz w fałdach skórnych. Niektóre z tych zmian mogą występować wokół pępka oraz w rejonie noszenia pieluszki.

Charakterystyczne dla tego schorzenia są zmiany skórne, które przypominają rumień i wykazują skłonność do łuszczenia, podobnie jak w przypadku dzieci cierpiących na atopowe zapalenie skóry (AZS). Jednakże, w przeciwieństwie do AZS, świąd związany z łojotokowym zapaleniem skóry jest mniej intensywny, a samo zapalenie nie ma tak wyraźnego charakteru wypryskowego.

AZS jest z kolei przewlekłą chorobą dermatologiczną o podłożu alergicznym. Skóra atopowa jest wyraźnie sucha i swędząca, dlatego u pacjentów często pojawia się silna potrzeba drapania. Łojotokowe zapalenie skóry głowy ma z kolei związek z zachwianą gospodarką hormonalną i nie powoduje świądu.

Warto też zaznaczyć, że łojotokowe zapalenie skóry najczęściej dotyka obszarów bogatych w gruczoły łojowe, takich jak nos, górna część pleców czy skalp. To właśnie w tych rejonach skóry najczęściej dochodzi do manifestacji objawów tego schorzenia, które jednak nie wywołuje rozdrażnienia u dziecka i nie wpływa na jego sen. Co ważne, zmiany skórne typowe dla ŁZS są dobrze odgraniczone i samoustępujące, natomiast w AZS pacjenci często zmagają się z przewlekłymi zmianami wypryskowymi, które mogą przybierać cechy lichenifikacji.

Łojotokowe zapalenie skóry głowy – diagnoza

Tym, co odróżnia ŁZS od AZS, jest również moment wystąpienia pierwszych objawów. Łojotokowe zapalenie skóry głowy pojawia się wcześniej w historii życia dziecka niż AZS. Niestety, mimo to często to właśnie atopowe zapalenie skóry jest diagnozowane u niemowląt. Lekarz jest w stanie zdiagnozować łojotokowe zapalenie skóry głowy już na podstawie wywiadu z pacjentem. Chcąc jednak upewnić się, że nie są to objawy innej choroby skóry głowy, warto wykonać bardziej szczegółowe badania trychologiczne, umożliwiające obserwację skóry głowy w powiększeniu. Warto podkreślić, że właściwe leczenie łojotokowe zapalenie skóry pozwala nie tylko na kontrolowanie przebiegu choroby, ale też zredukowanie jej objawów.

ŁZS – jak leczyć łojotokowe zapalenie skóry?

W przypadku pojawienia się pierwszych, niezbyt intensywnych zmian na skórze głowy u dziecka, zaleca się delikatne usuwanie łusek przy użyciu miękkiej szczoteczki. Regularne oczyszczanie skóry jest kluczowym elementem terapii ciemieniuchy. Dzieci cierpiące na łojotokowe zapalenie skóry potrzebują specjalnej troski i odpowiednio dobranych produktów pielęgnacyjnych. W tym celu można zastosować preparaty zawierające takie składniki jak kwas salicylowy, mocznik, pirytionian cynku czy siarczek selenu. Dostępne są różne formy tych produktów, w tym szampony i oliwki przeznaczone specjalnie dla najmłodszych.

W sytuacji, gdy choroba przybiera na sile, lekarz może zdecydować o zastosowaniu kremu lub szamponu z 2% zawartością ketokonazolu. Jeżeli natomiast zmiany są rozległe i powodują zaczerwienienie oraz świąd, w terapii mogą zostać uwzględnione preparaty zawierające niewielkie stężenia glikokortykosteroidów.

Domowe sposoby na łojotokowe zapalenie skóry

W terapii łojotokowego zapalenia skóry niezwykle ważne jest podejście terapeutyczne. Aby wspomóc proces leczenia, zaleca się stosowanie odpowiedniej diety oraz odpowiednie nawodnienie organizmu. Szczególnie korzystne są produkty bogate w witaminy z grupy B oraz cynk, takie jak nasiona, pestki, kasza gryczana, mięso drobiowe, jagnięce, wołowe oraz ryby. Osoby cierpiące na łojotokowe zapalenie skóry powinny ograniczyć spożycie cukru, unikać alkoholu, pikantnych potraw oraz serów pleśniowych. Takie produkty mogą sprzyjać nadmiernemu rozwojowi drożdży i stymulować wydzielanie sebum.

W codziennej pielęgnacji skóry głowy istotne jest, aby stosować kosmetyki, które wykazują łagodne działanie przeciwzapalne i nie będą podrażniać skóry. Wybierając kosmetyki, należy unikać tych zawierających alkohol, środki spieniające takie jak SLS, parabeny czy silikony. Substancje te mogą pogłębiać problem, nie przynosząc rzeczywistej ulgi w pielęgnacji skóry głowy. Zamiast tego warto sięgać po kosmetyki bogate w oleje roślinne i substancje przeciwgrzybicze, dzięki którym właściwa pielęgnacja skóry głowy jest znacznie łatwiejsza.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące łojotokowego zapalenia skóry.