Opryszczka – objawy, jak wygląda, rodzaje

Najważniejsze informacje:

• Opryszczka to jedna z najczęstszych chorób wirusowych skóry, którą wywołuje Herpes Simplex Virus (HSV).
• Jest to choroba wysoce zakaźna, zakażenia powodują dwa typy wirusa opryszczki pospolitej: typ 1 (HSV-1) i typ 2 (HSV-2). 
• Istnieje kilka rodzajów opryszczki, z których najczęstsze to opryszczka wargowa (wywoływana przez wirus HSV-1) i opryszczka narządów płciowych (HSV-2).
• Schorzenie charakteryzuje się występowaniem bolesnych pęcherzyków, które uwidaczniają się głównie na ustach lub w okolicy narządów płciowych.
• Po wniknięciu do organizmu (infekcja pierwotna) wirus pozostaje w nim na zawsze w postaci utajonej, co w sprzyjających warunkach może powodować jego reaktywację (nawracająca opryszczka).
• Przebieg choroby różni się wśród pacjentów. Niektórzy nie doświadczają żadnych objawów opryszczki, podczas gdy inni mogą cierpieć na częste nawroty. 

Opryszczka jest powszechnym wirusowym zakażeniem skóry, które może objawiać się na różne sposoby, w zależności od rodzaju zakażenia i miejsca, w którym ono występuje. Choć istnieje kilka rodzajów opryszczki, wszystkie są wywoływane przez wirusa opryszczki pospolitej – HSV. Jak wygląda opryszczka i jakie są jej najczęstsze przyczyny? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule! Wyjaśniamy w nim również, jakie są rodzaje opryszczki i drogi zakażenia wirusem opryszczki pospolitej.

Przyczyna opryszczki. Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej (Herpes Simplex Virus)

Opryszczka to częsta choroba zakaźna o podłożu wirusowym, którą wywołuje wirus opryszczki zwykłej (HSV – Herpes Simplex Virus). Do zakażenia wirusem HSV dochodzi najczęściej przez bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi (skórą lub błonami śluzowymi). W przypadku HSV-2 główną drogą zakażenia są stosunki seksualne. 

Do przeniesienia wirusa opryszczki doprowadzić może również współdzielenie przedmiotów osobistych, takich jak łyżki, kubki, szklanki czy ręczniki lub maszynki do golenia. Możliwe jest też przeniesienie zakażenia z kobiety ciężarnej na płód lub na noworodka. Jedynym rezerwuarem wirusa Herpes Simplex jest człowiek. 

Zmiany opryszczkowe mogą występować w różnych miejscach ciała – najczęściej na ustach i narządach płciowych, niezależnie od płci (chociaż opryszczka częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn) oraz w każdym wieku. Często obserwowana jest opryszczka u dzieci i niemowląt, u kobiet w ciąży oraz u osób starszych.

Cykl zakażenia wirusem opryszczki pospolitej (zwykłej)

Opryszczka charakteryzuje się cyklicznym przebiegiem zakażenia. Po pierwszym zainfekowaniu organizmu, wirus Herpes Simplex pozostaje w nim w stanie uśpienia na stałe. W zależności od typu, wirus opryszczki osiedlają się w zwojach nerwowych – HSV-1 w zwoju nerwu trójdzielnego, a HSV-2 w zwoju lędźwiowo-krzyżowym.

Możliwa jest reaktywacja wirusa, która może nastąpić pod wpływem różnorodnych czynników, prowadząc do zapalenia skóry i błon śluzowych lub innych narządów.

Do reaktywacji wirusa i nawrotu opryszczki prowadzi osłabienie organizmu, do którego przyczyniać mogą się:

• ekspozycja na silne światło słoneczne,
• chroniczne zmęczenie, 
• przewlekły stres,
• zakażenia górnych dróg oddechowych,
• gorączka,
• niedożywienie,
• wychłodzenie organizmu,
• urazy,
• zabiegi stomatologiczne,
• miesiączka,
• stosowanie glikokortykosteroidów,
• operacje chirurgiczne.

Jak wygląda opryszczka? Objawy opryszczki

Zakażenie wirusem HSV może mieć przebieg objawowy lub bezobjawowy. Pierwotne objawy infekcji pojawiają się jedynie w około 10% przypadków. Sam okres wylęgania choroby może trwać od 1 do 26 dni (zwykle ok. tygodnia). 

Typowe objawy opryszczki (ICD 10 – B00 – Zakażenia wywołane przez wirus opryszczki) obejmują pojawienie się małych, bolesnych pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym na skórze ust i wokół nich lub na narządach płciowych i okolicy odbytu (w zależności od rodzaju zakażenia). 

Często zmianom skórnym towarzyszą objawy prodromalne (pierwsze objawy opryszczki) – uczucie świądu, pieczenia i mrowienia w obszarze, w którym pojawi się opryszczka. Po kilku dniach pęcherzyki pękają, tworząc nadżerki i strupy. Możliwe jest ich nadkażenie bakteryjne. Opryszczka może również powodować obrzęk i zaczerwienienie skóry wokół obszaru zakażenia.

Dzieci są szczególnie podatne na opryszczkę, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały. Objawy opryszczki u dzieci mogą obejmować zmiany skórne, gorączkę, brak apetytu, rozdrażenienie i niepokój. 

Pierwotne zakażenie wirusem opryszczki ma zwykle cięższy przebieg, z takimi objawami towarzyszącymi, jak gorączka, bóle głowy i bóle mięśni. Zakażenia nawrotowe cechuje łagodny przebieg (skąpoobjawowy) i krótszy czas trwania. Bardzo często kolejna opryszczka przebiega bezobjawowo, a do ponownej aktywacji wirusa dochodzi tylko w momentach osłabienia organizmu.

Rodzaje opryszczki – nie tylko zimno na ustach i zmiany okolic intymnych

Opryszczka wargowa (zimno, opryszczka na ustach)

Najczęściej spotykaną formą opryszczki jest pojawiająca się na ustach i w ich okolicy opryszczka wargowa, potocznie nazywana zimnem. Zwykle wywołuje ją wirus opryszczki pospolitej HSV-1. Charakteryzuje się świądem i wystąpieniem pęcherzyków na wargach lub wokół nich. Po kilku dniach pęcherze pękają i tworzą strupki, które z czasem znikają, nie pozostawiając po sobie blizn.

Opryszczka narządów płciowych

Ten rodzaj opryszczki dotyczy obszaru narządów płciowych i jest zazwyczaj spowodowany przez wirusa Herpes Simplex Virus typu 2. Opryszczkę narządów płciowych cechują bolesne pęcherze na wargach sromowych, kroczu lub prąciu. 

Opryszczka oczna

Opryszczka oczna to odmiana opryszczki wywoływana przez wirus opryszczki pospolitej HSV-1. Może powodować infekcje oka i być źródłem stanów zapalnych rogówki. Towarzyszy jej ból, zaczerwienienie oczu i światłowstręt. Wykwity na spojówce lub nawet na rogówce mogą prowadzić nawet do utraty wzroku.

Opryszczka dłoni i stóp

Tzw. zanokcica opryszczkowa to rzadki rodzaj opryszczki, który objawia się pęcherzykami na dłoniach (rzadziej stopach) i wokół paznokci. Do jej objawów zaliczane są świąd i pieczenie skóry, bolesność okolicy wykwitów oraz obrzęk. Choroba może być wywołana zarówno wirusem opryszczki typu wirusem HSV-1, jak i HSV-2. 

Opryszczka wewnątrzustna

Objawia się na błonach śluzowych jamy ustnej, powodując bolesne owrzodzenia – na podniebieniu, migdałkach i w gardle. 

Opryszczka u noworodków

Jest wynikiem zakażenia noworodka podczas porodu przez matkę z aktywną opryszczką narządów płciowych. Może być bardzo niebezpieczna dla zdrowia dziecka. Istnieje ryzyko opryszczkowego zapalenia mózgu, a nawet przedwczesnej śmierci dziecka.

Opryszczka zapaśników

Kontaktowy charakter sportu może sprzyjać rozwojowi opryszczki. W jej przypadku zmiany skórne rozwijają się na rękach, dłoniach, uszach i klatce piersiowej.

Ile trwa opryszczka? 

Wykwity skórne przy opryszczce (opryszczka wargowa lub w przypadku opryszczki narządów płciowych) utrzymują się na skórze zwykle przez 7 do 10 dni, ale mogą też pozostawać na skórze przez kilka tygodni. Objawy ogólne opryszczki trwają dłużej przy zakażeniu pierwotnym (pierwsze zakażenie HSV).

Czy opryszczka jest zaraźliwa? 

Opryszczka jest chorobą zakaźną, szczególnie w fazie objawowej. Najczęściej zakażenie następuje w efekcie bezpośredniego kontaktu ze zmianami skórnymi lub wydzielinami osoby zakażonej (łzami, śliną, wydzielinami z pochwy, szyjki macicy, cewki moczowej, nasieniem lub moczem). Możliwe jest zakażenie podczas kontaktów seksualnych. Chociaż stosowanie prezerwatyw zmniejsza ryzyko zakażenia, to nie eliminuje go całkowicie.

Ryzyko zakażenia maleje, gdy zmiany pokryją się strupem. Wirus może być wydalany nawet w okresie bezobjawowym, dlatego osoby zakażone mogą przenosić wirusa nawet wtedy, gdy nie mają widocznych zmian skórnych.

Z powodu łatwego przenoszenia się wirusa, w przypadku opryszczki wargowej lub narządów płciowych kluczowe jest kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, które polega na stosowaniu leków przeciwwirusowych.

Czy opryszczka jest niebezpieczna? Możliwe powikłania

Nieleczona opryszczka może przyczyniać się do wystąpienia groźnych dla zdrowia powikłań. Do najczęstszych schorzeń powstałych w efekcie rozwoju opryszczki należą:

• wtórne zakażenia bakteryjne i grzybicze miejsc, które zostały zmienione chorobowo,
• zapalenie wątroby,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie siatkówki i rogówki,
• trwałe uszkodzenie wzroku lub ślepota,
• zapalenie rdzenia kręgowego,
• zakażenia płodu w przypadku ciąży – istnieje ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego.