Opryszczka u niemowlaka – jak wygląda, jak leczyć

Najważniejsze informacje:

• Opryszczka u niemowlaka to wirusowa infekcja skóry i błon śluzowych, wywołana przez wirus HSV (Herpes Simplex Virus).
• U niemowląt zakażenie może wystąpić podczas porodu, jeśli matka ma aktywną infekcję opryszczką narządów płciowych. Zakażenie może być przenoszone również przez pocałunki i w trakcie codziennych czynności opiekuńczych.
• Infekcja objawia się pojawieniem się zmian opryszczkowych – małych, bolesnych pęcherzyków w okolicach ust, nosa lub oczu niemowlaka, co powoduje drażliwość i brak apetytu. Często przebiega wraz z wysoką gorączką.
• Wirus może powodować groźne dla zdrowia i życia komplikacje u niemowląt, zwłaszcza u noworodków, z uwagi na niedojrzałość ich układu odpornościowego. 
• Leczenie opryszczki u niemowlaka opiera się głównie na łagodzeniu objawów za pomocą miejscowych leków odkażających i wysuszających oraz syropów przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. 
• W ciężkich przypadkach konieczna jest hospitalizacja i dożylne podanie leków przeciwwirusowych. 

W przypadku opryszczki u niemowląt i noworodków za wystąpienie infekcji odpowiadają te same wirusy, które wywołują ją u osób dorosłych. Zakażenie HSV może mieć ciężki i długi przebieg u najmłodszych, niekiedy prowadząc do groźnych powikłań. Sprawdź, jak rozpoznać opryszczkę u niemowlaka oraz jak leczyć infekcję wirusową.

Wirus opryszczki u niemowlaka – infekcja HSV

Wirusy Herpes Simplex (HSV) są przyczyną występowania opryszczki, która może przybierać różne formy. HSV-1 jest odpowiedzialny za pojawianie się opryszczki w okolicach ust, często określanej mianem zimna lub opryszczką wargową, z kolei HSV-2 jest związany z opryszczką narządów płciowych, określaną mianem genitalnej. 

Po zainfekowaniu organizmu, wirusy te pozostają w nim na stałe (w stanie uśpienia), czyniąc osoby zakażone trwałymi nosicielami wirusa opryszczki. Wirus może reaktywować się w określonych sytuacjach, zwykle w związku z obniżoną odpornością, prowadząc do pojawienia się bolesnych pęcherzyków wypełnionych płynem, które po pewnym czasie pękają i goją się. Następnie wirus ponownie staje się nieaktywny. 

Wywołana przez wirus opryszczki choroba cechuje się dużą zaraźliwością, a zakażonych HSV-1 jest ponad 80% populacji. Nie ma przy tym znaczenia wiek – zakażenie opryszczkowe wirusem typu HSV-1 lub HSV-2 atakuje zarówno dorosłych, jak i dzieci, również w wieku niemowlęcym. 

Zakażenie opryszczką u niemowląt

W przypadku noworodków, zakażenie może nastąpić na dwa sposoby. Pierwszy z nich to transmisja wirusa HSV-2 od matki do dziecka w trakcie porodu, co w przypadku aktywnej infekcji może skutkować koniecznością wykonania cesarskiego cięcia. 

Drugi sposób to zakażenie HSV-1, które może mieć miejsce podczas codziennych czynności opiekuńczych, takich jak karmienie czy przewijanie. Nawet zwykły pocałunek lub dotyk od osoby z aktywną opryszczką może powodować przeniesienie wirusa.

W części przypadków zakażenie wirusem opryszczki nie daje żadnych objawów, a sam wirus przechodzi w stan uśpienia, trwający niekiedy przez długie lata. Wystąpienie sprzyjających czynników (stres, infekcja, przegrzanie lub wyziębienie, niedożywienie) może doprowadzić do reaktywacji wirusa. 

Chociaż u dorosłych zmiany opryszczkowe są jedynie problemem estetycznym, dla noworodków i niemowląt mogą stanowić poważne zagrożenie życia.

Jak wygląda opryszczka u niemowlaka? Objawy infekcji wirusowej

Wyróżnia się trzy postacie kliniczne zakażenia wirusem opryszczki u noworodków i niemowląt:

• postać rozsianą,
• postać z zajęciem ośrodkowego układu nerwowego,
• postać skórno-śluzówkowo-spojówkową.

Pierwsze objawy opryszczki u niemowlaka pojawiają się ok. tydzień od zakażenia. Ilość i stopień nasilenia symptomów są zależne od indywidualnej odporności malucha. 

Najczęściej opryszczka u niemowląt objawia się:

• wysoką gorączką – sięgającą nawet do 40°C,
• zwiększonym wydzielaniem śliny,
• ostrym zapaleniem dziąseł,
• nieprzyjemnym zapachem z buzi,
• bólem jamy ustnej,
• niechęcią do jedzenia i picia wywołaną bólem,
• rozdrażnieniem i płaczliwością.

W dalszym przebiegu choroby wywołanej przez wirus opryszczki pospolitej na skórze w okolicy ust, nosa lub oczu pojawiają się charakterystyczne zmiany pęcherzykowe. Jeśli niemowlę ssie kciuk, zmiany opryszczkowe mogą wystąpić również na palcach. Powiększone stają się podżuchwowe węzły chłonne. 

Ostry etap choroby trwa zwykle od kilku do kilkunastu dni. W tym okresie rodzice powinni szczególnie uważać, aby dziecko nie dotykało zmian skórnych i nie drapało okolic oczu, co może prowadzić do poważnych infekcji oczu, takich jak zakażenia rogówki i spojówki.

Opryszczka u matki a noworodek i jego karmienie piersią

Karmienie piersią jest najlepszym pokarmem dla noworodków, dostarczającym składników odżywczych i przeciwciał. Jednak przy aktywnej opryszczce na brodawce sutkowej, matka powinna powstrzymać się od karmienia piersią. Zalecane jest przejście na mleko modyfikowane. 

Jeśli zmiany zlokalizowane są tylko na jednej piersi, można karmić drugą piersią, z zachowaniem szczególnej ostrożności. Nie zaleca się odciągania pokarmu z piersi dotkniętej opryszczką z uwagi na możliwe jego nadkażenie.

W przypadku opryszczki wargowej, matka powinna zakryć zmiany i nie całować dziecka do czasu zagojenia się wykwitów.

Co na opryszczkę u niemowlaka? Leczenie opryszczki 

W przypadku podejrzenia zakażenia opryszczką u niemowlęcia, konieczna jest natychmiastowa konsultacja lekarska. 

Jak wygląda leczenie opryszczki? W przypadku łagodniejszych form opryszczki u niemowląt, lekarz może przepisać leki miejscowe o działaniu odkażającym i wysuszającym. W terapii nie stosuje się antybiotyków (o ile nie doszło do nadkażenia bakteryjnego). 

W celu obniżenia gorączki podaje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe bezpieczne dla niemowląt. 

Szczególnie niebezpieczna jest opryszczka wargowa u noworodków, która wymaga szybkiej interwencji medycznej. Konieczna bywa hospitalizacja, podczas której noworodki otrzymują leki przeciwwirusowe podawane dożylnie. 

Hospitalizacja ma na celu zapobieganie odwodnieniu oraz rozprzestrzenianiu się zmian chorobowych, szczególnie gdy zmiany w jamie ustnej powodują ból utrudniający ssanie i połykanie. 

Czy opryszczka u niemowląt jest niebezpieczna? Możliwe powikłania

Do najcięższych komplikacji infekcji wirusowej w przypadku nienarodzonych dzieci należą nieprawidłowy rozwój płodu, poronienie oraz przedwczesny poród.

Opryszczka u dzieci (a zwłaszcza noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia) może być niebezpieczna, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest w pełni rozwinięty. Wirus może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych i być powodem trwałych uszkodzeń układu nerwowego. 

Infekcja może rozprzestrzenić się na całe ciało, atakując inne narządy, w tym płuca (śródmiąższowe zapalenie płuc) oraz wątrobę i śledzionę, powodując ich powiększenie. 

W skrajnych przypadkach nieleczona opryszczka u noworodków i niemowląt może skutkować powikłaniami. Wirus niesie poważniejsze konsekwencje związane z zaćmą, ślepotą, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Może wywoływać rzadkie opryszczkowe zapalenie mózgu (i typowe dla niego napady padaczkowe), a nawet śmierć. Śmiertelność u noworodków w przypadku nieleczenia opryszczki jest bardzo wysoka (blisko 80%). 

U starszych niemowląt zakażenie opryszczką ma zwykle łagodniejszy przebieg, a czasem bezobjawowy lub skąpoobjawowy. Objawy zakażenia łagodzą przeciwciała otrzymane przez łożysko od matki.

Jak uchronić niemowlaka lub noworodka przed opryszczką? 

Aby chronić niemowlęta przed zakażeniem, niezbędne jest zachowanie podstawowych zasad higieny. Należy myć ręce przed każdym kontaktem z dzieckiem, aby zapobiec przeniesieniu wirusa za ich pośrednictwem. Należy też unikać wspólnego używania sztućców, kubków, smoczków i zabawek. 

Osoby z aktywnymi zmianami opryszczkowymi powinny ograniczyć kontakt z noworodkiem, w tym przytulanie i całowanie. Przyschnięte zmiany wywołane wirusem opryszczki uznaje się za niegroźne. 

Rodzice chorujący na opryszczkę bezwzględnie powinni podjąć jej leczenie za pomocą leków, co pozwoli skrócić czas choroby.

FAQ

Najczęstsze pytania dotyczące opryszczki u niemowlaka.