Opryszczka a pryszcze na ustach, zajady, afty – jak odróżnić?

Najważniejsze informacje:

• Opryszczka wargowa to powszechna infekcja wirusowa, wywoływana przez Herpes Simplex Virus typu 1 (HSV-1), która objawia się bolesnymi pęcherzykami na ustach.
• Poza opryszczką, na wargach mogą pojawiać się także inne zmiany skórne, takie jak pryszcze, zajady i afty, które różnią się zarówno przyczynami powstawania, jak i objawami. 
• Pryszcze na ustach wynikają z zablokowania gruczołów łojowych, zajady są efektem infekcji bakteryjnych lub grzybiczych, a afty to bolesne owrzodzenia na błonie śluzowej jamy ustnej. 
• Aby skutecznie leczyć te dolegliwości, kluczowe jest prawidłowe rozpoznanie poszczególnych zmian w okolicy ust. 

Osoby, które obserwują u siebie zmiany skórne na ustach, często mylą najczęstsze związane z nimi schorzenia, jednak prawidłowe ich rozpoznanie umożliwia odpowiednie leczenie objawowe i przyczynowe. Opryszczka a pryszcz, zajady lub afty – jakie są między nimi podobieństwa i różnice? W artykule poniżej przedstawiamy, jak odróżnić opryszczkę od pryszczy, zajadów i aft.

Opryszczka – jak diagnozować i jak leczyć infekcję wirusową?

Opryszczka na ustach jest wywoływana przez wirus HSV-1 (wirus opryszczki). Jest to wysoce zakaźne schorzenie, które przenosi się poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub z zakażonym przedmiotem.

Zmiany związane z opryszczką wargową zaczynają się od uczucia mrowienia, swędzenia lub pieczenia w miejscu, gdzie pojawi się opryszczka. W momencie, kiedy rozwija się stan zapalny, powstają małe, bolesne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które z czasem pękają, tworząc bolesne nadżerki pokryte strupami. Możliwe jest też wystąpienie nadkażenia bakteryjnego. Pęcherzyki typowe dla opryszczki wargowej najczęściej pojawiają się na granicy wargi i skóry.

W zwalczaniu wirusa i leczeniu opryszczki stosuje się leki antywirusowe w formie maści lub kremu (np. z acyklowirem) dostępne bez recepty. W cięższych przypadkach lekarz może przepisać wydawane na receptę leki doustne – należy przyjmować je zgodnie z zaleceniami lekarza. 

Ważna jest profilaktyka opryszczki wargowej, która obejmuje unikanie czynników ją wywołujących, takich jak stres, przemęczenie, nadmierne nasłonecznienie oraz dbanie o zdrowy styl życia (zwłaszcza zbilansowana dieta bogata w składniki odżywcze). Konieczne jest również unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami z aktywną infekcją. Regularne mycie rąk oraz unikanie dzielenia się przedmiotami osobistymi (np. kubki czy szminki) pomaga zmniejszyć ryzyko zakażenia.

Pryszcze na ustach – skąd się biorą? Powody i sposoby na pryszcza na wardze

Pryszcze na ustach, podobnie jak te na innych częściach twarzy, są wynikiem zablokowania gruczołów łojowych przez nadmiar sebum, martwe komórki skóry i bakterie. Na ustach pryszcze pojawiają się najczęściej na granicy warg, gdzie skóra jest szczególnie wrażliwa na zanieczyszczenia i podrażnienia. Widoczne jest zaczerwienienie skóry w miejscu wystąpienia pryszcza.

Pryszcze na wardze objawiają się jako bolesne, czerwone grudki (lub jako czerwony guzek), które mogą mieć biały lub żółty ropień w środku. 

Ich występowanie może być związane z:

• nieodpowiednią higieną, 
• używaniem kosmetyków komedogennych (blokujących ujście gruczołów łojowych),
• dotykaniem ust brudnymi rękami. 

W przypadku pryszczy na ustach duże znaczenie ma stosowanie punktowych preparatów na pryszcze, zawierających nadtlenek benzoilu lub kwas salicylowy. Niezbędne jest również utrzymywanie higieny i regularne mycie twarzy.

Zajady – czym są? Przyczyny i leczenie zajadów w kącikach ust

Zajady to stany zapalne kącików ust, które mogą mieć podłoże bakteryjne lub grzybicze. Początkowo skóra wysycha i pęka, tworząc drobne bąbelki, które następnie pękają i przekształcają się w trudno gojące się ranki. Typowe dla zajadów są popękane kąciki ust. Niektóre osoby są bardziej podatne na powstawanie zajadów, podczas gdy inne mogą ich nie doświadczać wcale. Nieprawidłowe leczenie zajadów może pogorszyć stan i wydłużyć proces gojenia.

Przyczyną zajadów mogą być:

• antybiotykoterapia,
• niedobór witamin i żelaza,
• cukrzyca typu 1,
• brak higieny jamy ustnej,
• noszenie aparatów ortodontycznych,
• spadek odporności,
• kuracja izotretynoiną,
• brak odpowiedniej pielęgnacji ust.

W aptekach można nabyć gotowe środki na zajady do leczenia bezpośredniego, wśród których znajdują się preparaty miejscowe z witaminami (głównie witaminy B) oraz substancjami nawilżającymi i regenerującymi, które przyspieszają gojenie. W przypadku infekcji bakteryjnych lub grzybiczych konieczne może być również stosowanie antybiotyków lub leków przeciwgrzybiczych.

Afty – co to takiego i jak je leczyć?

Afty w jamie ustnej to często spotykane ubytki w błonie śluzowej, manifestujące się jako bolesne, owalne ranki o czerwonym obrzeżu i białym lub żółtawym nalocie. Mogą one występować w różnych miejscach, takich jak język, dziąsła, wewnętrzna strona policzków i warg czy nawet gardło. Chociaż afty nie są zaraźliwe, to czynnik genetyczny może odgrywać rolę w ich częstotliwości występowania. 

Afty mogą być na tyle duże, że utrudniają jedzenie czy mówienie, dlatego ważne jest, aby zapobiegać ich nadkażeniu bakteryjnemu lub grzybicznemu.

Przyczyny pojawiania się aft mogą być różnorodne, a najczęstsze z nich to:

• mechaniczne urazy jamy ustnej, 
• zmiany hormonalne, 
• obniżona odporność – osłabiony organizm jest bardziej podatny na różne problemy skórne,
• zakażenia bakterią Helicobacter pylori, 
• niedobory składników odżywczych – takich jak żelazo, cynk czy witamina B12,
• nadwrażliwość na niektóre pokarmy – np. ostre przyprawy, jajka, czekoladę czy orzechy.

Stosowanie żeli lub płukanek znieczulających pozwala usunąć zmiany w postaci aft. Należy unikać również pikantnych i kwaśnych potraw, które mogą podrażniać zmiany.

W przypadku częstych aft warto skonsultować się z lekarzem w celu wykluczenia poważniejszych schorzeń.

Opryszczka wargowa a inne choroby ust 

Prawidłowe rozpoznanie opryszczki i innych zmian skórnych, które mogą pojawiać się w okolicy ust, nie jest tak trudne, jak może się wydawać. Odróżnienie opryszczki, pryszczy na ustach, zajadów i aft jest kluczowe dla odpowiedniego leczenia.

Opryszczka a pryszcz – czym się różnią?

Opryszczka i pryszcz to dwa odmienne rodzaje zmian skórnych, mimo że ich nazwy sugerują podobieństwo między nimi. Pryszcze charakteryzują się obecnością białej treści i często pojawiają się na różnych obszarach twarzy, takich jak policzki, czoło czy okolice nosa. Natomiast pęcherze opryszczkowe wypełnione są klarownym płynem i zazwyczaj układają się w skupiska. Typowym miejscem ich występowania są okolice ust, a rzadziej można je zauważyć na innych częściach twarzy.

W początkowej fazie rozwoju, objawy opryszczki mogą wydawać się podobne do tych, które towarzyszą pojawieniu się pryszcza. Jednak różnice między nimi są zauważalne już na wczesnym etapie. Miejsce, w którym rozwija się opryszczka, jest zwykle bolesne i delikatne w dotyku, w przeciwieństwie do pryszcza, który jest twardy i nie powoduje bólu. Próba wyciśnięcia opryszczki może przynieść znacznie więcej bólu niż w przypadku pryszcza.

Zajady a opryszczka – co je od siebie odróżnia?

Innym schorzeniem, które bywa mylone z opryszczką, są zajady. Są to pęknięcia w kącikach ust, które mogą przekształcić się w bolesne rany. Zajady wynikają z nagromadzenia bakterii i grzybów, a czasem mogą sygnalizować niedobór żelaza. W przeciwieństwie do opryszczki, która jest spowodowana infekcją wirusową, zajady nie tworzą pęcherzy z płynem. Co więcej, czas gojenia się zajadów jest zazwyczaj dłuższy niż w przypadku opryszczki, która zwykle znika po około tygodniu.

Afta a opryszczka – jakie są między nimi różnice?

Rozróżnienie opryszczki od aft również może nastręczać pewnych trudności. Afty to niewielkie, płytkie owrzodzenia pojawiające się w jamie ustnej, często na wewnętrznej stronie policzków lub warg. Chociaż opryszczka może również wystąpić w jamie ustnej, prowadząc do opryszczkowego zapalenia jamy ustnej, to jednak istnieją pewne cechy, które pozwalają je odróżnić. Co dla nich charakterystyczne, afty po 1-2 dniach pokrywają się białym, żółtym lub szarym nalotem, podczas gdy pęcherze opryszczki są wypełnione przezroczystym płynem. Ważną różnicą jest również to, że afty nie są zakaźne, w przeciwieństwie do opryszczki.

FAQ

Najczęstsze pytania o opryszczkę i jej odróżnienie od pryszczy, zajadów i aft na ustach.