Owulacja – co to jest, objawy, kiedy występuje, ile trwa

Najważniejsze informacje:

• Owulacja to moment cyklu miesiączkowego, w którym dochodzi do uwolnienia dojrzałej komórki jajowej do dróg rodnych.
• Owulacja zachodzi najczęściej w połowie cyklu menstruacyjnego, czyli ok. 14 dni od pierwszego dnia miesiączki (przy 28-dniowym cyklu).
• Dni płodne obejmują kilka dni przed dniem owulacji, dzień owulacji oraz jeden dzień po owulacji.
• Charakterystyczne objawy owulacji to m.in. ból podbrzusza, ból i tkliwość piersi, zmiana konsystencji śluzu szyjkowego na bardziej wodnistą i niewielki wzrost temperatury ciała.
• Po odstawieniu antykoncepcji owulacja powraca zazwyczaj w ciągu 2-6 tygodni.

Owulacja to kluczowy moment cyklu menstruacyjnego, w szczególności dla kobiet starających się o dziecko. Jest czasem szczytu płodności i optymalnym okresem na podjęcie próby zajścia w ciążę. Podczas owulacji w organizmie kobiety zachodzą gwałtowne zmiany hormonalne, które znajdują odzwierciedlenie w konkretnych objawach. Sprawdź, jakie są objawy owulacji i z czego wynikają.

Owulacja – co to jest?

Owulacja (inaczej jajeczkowanie) to proces uwalniania komórki jajowej z jajnika do jajowodu. Jest jednym z elementów cyklu menstruacyjnego, pozostającym pod ścisłą kontrolą hormonów nazywanych gonadotropinami. Należą do nich hormon luteinizujący (LH) oraz hormon folikulotropowy (FSH) wydzielane przez przysadkę mózgową.

Odgrywają one rolę zarówno w przygotowaniu jajnika do owulacji w fazie pęcherzykowej, jak i podczas samej owulacji:

• Na początku cyklu pod wpływem FSH dochodzi do wzrostu ok. 20 pęcherzyków jajnikowych pierwotnych, z których tylko jeden dojrzewa do owulacji.
• W mechanizmie owulacji kluczowe znaczenie ma nagły wzrost stężenia hormonu luteinizującego LH, do którego dochodzi na 36-48 godzin przed owulacją.
• Pod wpływem LH dochodzi do zwiększonego wytwarzania estradiolu, progesteronu i prostaglandyn, które aktywują enzymy powodujące pękanie ściany pęcherzyka.
• Zwiększa się również poziom FSH, który przyczynia się do obrzęku i przekrwienia pęcherzyka.

Kiedy jest owulacja? Kalendarz dni płodnych

Znajomość własnego cyklu miesiączkowego jest niezwykle ważna. Dla wielu kobiet kluczowym momentem cyklu są dni płodne, czyli okres, kiedy szanse na zajście w ciążę są największe. Najprostszą metodą obliczania dni płodnych jest korzystanie z kalendarza dni płodnych opierającego się na obliczaniu dnia owulacji.

W którym dniu cyklu jest owulacja?

W przypadku cyklu miesiączkowego trwającego 28 dni, owulacja przypada zazwyczaj około 14. dnia cyklu. W przypadku cykli dłuższych lub krótszych, dzień owulacji można obliczyć poprzez odjęcie liczby 14 od długości cyklu. Cykl miesiączkowy to odstęp pomiędzy pierwszymi dniami kolejnych miesiączek.

Na przykład, w cyklu 32-dniowym owulacja występuje około 18. dnia, natomiast w cyklu 24-dniowym około 10. dnia. Jeśli cykle są nieregularne, ta metoda obliczania dnia owulacji może okazać się niedokładna.

Ile dni po okresie jest owulacja?

Dzień owulacji oblicza się względem pierwszego dnia miesiączki, tak jak wyjaśniliśmy to powyżej. Jest to początek nowego cyklu menstruacyjnego. Odstęp pomiędzy końcem miesiączki a dniem owulacji jest zależny od długości miesiączki, regularności miesiączek i długości samego cyklu.

Na przykład, kobieta miesiączkująca w regularnych cyklach trwających 28-dni, u której miesiączka trwa 5 dni, powinna mieć owulację 9 dni po zakończeniu krwawienia (czyli w 14. dniu cyklu).

Dni płodne a owulacja. Kiedy jest najlepszy moment na zapłodnienie?

Zazwyczaj przyjmuje się, że dni płodne obejmują 2-3 dni przed owulacją, dzień owulacji i jeden dzień po owulacji. Największe szanse na zapłodnienie daje stosunek płciowy w dniu owulacji lub w dwóch poprzedzających dniach. Wynika to z czasu przeżycia komórki jajowej i plemnika w drogach rodnych kobiety.

• Komórka jajowa żyje około 24 godziny po uwolnieniu z jajnika. Jeśli nie zostanie zapłodniona, umiera. Już po 12 godzinach zmniejsza się jej zdolność do przyjęcia plemnika.
• Plemnik jest w stanie przetrwać w drogach rodnych kobiety do 72 godzin. Z tego powodu szczyt płodności trwa 3 dni.

Testy owulacyjne – jak działają? Kiedy warto zrobić?

Testy owulacyjne służą do śledzenia tzw. piku LH, czyli gwałtownego wzrostu stężenia hormonu luteinizującego świadczącego o nadchodzącej owulacji. Tego rodzaju monitoring owulacji jest bardzo prostą metodą, do samodzielnego zastosowania w domu.

Test owulacyjny ma najczęściej postać testu paskowego. Aby go wykonać, należy oddać mocz do pojemniczka i na kilka sekund zanurzyć w nim pasek. Po około 5 minutach można odczytać wynik. Jeśli na pasku widnieją dwa prążki (w strefie kontrolnej C i testowej T), wynik jest dodatni, gdyż poziom LH przekracza wartość referencyjną dla piku (30 mlU/ml). Oznacza to, że zbliża się moment owulacji i podjęcie aktywności seksualnej może prowadzić do zajścia w ciążę.

Owulacja – objawy fizyczne. Jak rozpoznać jajeczkowanie?

W rozpoznaniu zbliżającej się owulacji może pomóc również uważna obserwacja swojego ciała. W zależności od fazy cyklu kobieta może odczuwać zmiany:

• wyglądu śluzu szyjkowego – w dni płodne jest bardziej wodnisty i ciągliwy,
• wielkości piersi – przed owulacją stają się tkliwe i obrzmiałe,
• temperatury ciała – jest wyższa przy owulacji,
• zainteresowania seksem – przed owulacją występuje wzrost libido,
• nastroju – zwykle jest lepszy w pierwszej połowie cyklu i obniża się wraz ze zbliżaniem się kolejnej miesiączki,
• wrażliwości na bodźce – niektóre kobiety silniej odczuwają zapachy w trakcie owulacji.

Ponadto w poszczególnych fazach cyklu mogą występować dolegliwości bólowe, nudności i bóle głowy.

Jak wygląda owulacja – wygląd śluzu

Przed owulacją zmieniają się właściwości śluzu szyjkowego. Śluz płodny jest bardziej wodnisty, przezroczysty i ciągliwy (średnio na 8-12 cm). Za te zmiany odpowiada podwyższony poziom estrogenów. Taka konsystencja śluzu ułatwia plemnikom przenikanie do macicy i połączenie z uwolnioną z jajnika komórką jajową. Z kolei w fazie lutealnej, kiedy poziom progesteronu wzrasta, śluz staje się mętny, gęsty i nieprzepuszczalny dla plemników. Jest to czas, kiedy fizjologicznie błona śluzowa macicy przygotowuje się na zagnieżdżenie zarodka.

Ból piersi a owulacja

U nawet 60% kobiet występuje cykliczny ból piersi związany z wahaniami hormonów płciowych (cykliczna mastalgia). Tkanka gruczołowa piersi posiada liczne receptory dla hormonów, dlatego jest bardzo wrażliwa na zmiany ich stężenia. Ból piersi najczęściej pojawia się po owulacji w związku ze spadkiem poziomu progesteronu i wzrostem poziomu estrogenów, ale może wystąpić również przed owulacją. Inną przyczyną może być zwiększone stężenie prolaktyny. Nasilenie dolegliwości może być różne – od łagodnego dyskomfortu po bardzo silny ból. Cykliczna mastalgia występuje zazwyczaj w obu piersiach.

Owulacja a ból brzucha

Ból brzucha podczas owulacji jest częstym objawem. Typowo jest jednostronny i lokalizuje się w podbrzuszu. Jedną z przyczyn bólu okołoowulacyjnego jest rozciąganie ściany jajnika przez powiększający się pęcherzyk Graafa (końcową formę pęcherzyka jajnikowego). Bolesne może być również samo pękanie pęcherzyka, które umożliwia uwolnienie komórki jajowej. Krew i płyn wydostające się z pękniętego pęcherzyka mogą dodatkowo podrażniać otrzewną i wywoływać ból. Ponadto po owulacji wzmagają się skurcze jajowodów, które mają na celu sprawne przemieszczenie komórki jajowej do jamy macicy. Inną przyczyną bólu podczas owulacji jest nadmierne napięcie mięśni i więzadeł miednicy.

Owulacja a zmiana temperatury

Charakterystycznym objawem owulacji jest wzrost podstawowej temperatury ciała o 0,2-0,5 stopnia Celsjusza w ciągu 24 godzin po uwolnieniu komórki jajowej. Ta zmiana wynika z przekształcenia pęcherzyka jajnikowego w ciałko żółte, które wydziela progesteron. Jeśli chcemy na tej podstawie przewidzieć czas występowania owulacji, musimy dokonywać pomiarów temperatury ciała codziennie rano tuż po przebudzeniu, w pochwie lub jamie ustnej.

Ile dni trwa owulacja (jajeczkowanie)?

Owulacja to bardzo krótki proces, który obejmuje wyłącznie uwolnienie komórki jajowej z pęcherzyka Graffa. Trwa zazwyczaj około 24 godzin, a maksymalnie 48 godzin. Należy odróżniać owulację od dni płodnych. Te obejmują kilka dni przed owulacją, dzień owulacji i dzień po owulacji.

Owulacja po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych

U większości kobiet owulacja powraca w ciągu 1-3 miesięcy po odstawieniu antykoncepcji. Poczęcie dziecka bywa możliwe krótko po przerwaniu stosowania tabletek. Pierwsze krwawienie jest zazwyczaj krwawieniem z odstawienia, a właściwa miesiączka występuje dopiero w kolejnym cyklu. Niektóre kobiety mogą potrzebować więcej czasu na wyrównanie gospodarki hormonalnej. Jeśli miesiączka nie powróci w ciągu 3-4 miesięcy, warto skonsultować się z lekarzem.

Bolesna owulacja – co oznacza?

Dolegliwości bólowe są bardzo częstym objawem owulacji. Zazwyczaj są zupełnie niegroźne i ustępują w ciągu kilku-kilkunastu godzin. Mogą wymagać zastosowania leków przeciwbólowych czy rozkurczowych. Jeśli jednak ból jajników utrzymuje się dłużej lub nasila się, konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu wykluczenia innych niż owulacja przyczyn, np. zapalenia wyrostka robaczkowego, zespołu policystycznych jajników, endometriozy czy zakażeń dróg rodnych.

Bolesna owulacja a zajście w ciążę

Ból podczas owulacji może oznaczać, że z jajnika została uwolniona komórka jajowa, a zatem istnieją szanse na poczęcie dziecka. Dolegliwości bólowe, które występują po owulacji, mogą świadczyć o zajściu w ciążę, choć w żadnym wypadku nie jest to wiarygodny objaw ciąży. Należy też zachować ostrożność – silny i przedłużający się ból w rzucie jajników może oznaczać zapalenie przydatków lub ciążę pozamaciczną. Są to stany wymagające pilnej pomocy medycznej.

FAQ