Krążki antykoncepcyjne – jak działają, jak założyć, czy są skuteczne

Najważniejsze informacje

• Krążek dopochwowy to metoda antykoncepcji hormonalnej o bardzo wysokiej skuteczności (91-99%). Uwalnia dwa żeńskie hormony płciowe, które hamują owulację i zagęszczają śluz szyjkowy.
• Krążek umieszcza się samodzielnie w pochwie i utrzymuje przez 3 tygodnie. Po tym czasie następuje tygodniowa przerwa. Pełna ochrona rozpoczyna się natychmiast, o ile krążek zostanie założony pierwszego dnia cyklu.
• Krążki antykoncepcyjne są dostępne wyłącznie na receptę. Można ją uzyskać m.in. podczas wizyty u ginekologa, lekarza POZ oraz podczas konsultacji online.

Krążki dopochwowe to jedna z nowocześniejszych metod antykoncepcji hormonalnej. Aplikuje się je raz w miesiącu, co może zmniejszać ryzyko pomyłek i poprawiać wygodę użytkowania. Łączą wysoką skuteczność z niską dawką hormonów i dyskretną formą stosowania. Dowiedz się, jak działa krążek antykoncepcyjny, jak stosować tę metodę i czy jest ona bezpieczna.

Czym są hormonalne krążki antykoncepcyjne?

Krążki antykoncepcyjne (inaczej ringi) to elastyczne, przezroczyste pierścienie umieszczane w pochwie. Zawierają hormonalne substancje czynne, które są systematycznie uwalniane bezpośrednio do śluzówki pochwy. Taki mechanizm działania zapewnia skuteczną antykoncepcję bez konieczności codziennego podawania dawki. Pierścień zakłada się na trzy tygodnie, a po tygodniowej przerwie aplikuje się nowy.

Krążki antykoncepcyjne – dla kogo?

Większość krążków antykoncepcyjnych jest przeznaczona dla dorosłych kobiet w wieku rozrodczym, które dobrze tolerują estrogeny i nie mają przeciwwskazań do stosowania hormonalnej antykoncepcji dwuskładnikowej. Ta metoda może być szczególnie korzystna dla pacjentek szukających wygodnej alternatywy dla tabletek oraz dla tych, które mają problem z codziennym przyjmowaniem dawek leków. 

Jaką mają skuteczność krążki antykoncepcyjne?

Skuteczność krążków dopochwowych jest oceniana na bardzo wysoką. Przy idealnym stosowaniu wskaźnik Pearla wynosi około 0,3–0,9. Oznacza to, że w ciągu roku mniej niż 1 kobieta na 100 stosujących tę metodę zachodzi w ciążę. W rzeczywistości, biorąc pod uwagę m.in. nieprawidłowe stosowanie lub zbyt długie przerwy między kolejnymi cyklami, wartość ta spada do ok. 7-9, dając skuteczność na poziomie 91-93%. Dla porównania, prezerwatywa ma wskaźnik Pearla na poziomie 3-14. Dla zachowania pełnej ochrony antykoncepcyjnej kluczowa jest prawidłowa aplikacja krążka i przestrzeganie trzytygodniowego schematu stosowania.

Plastry, krążki czy tabletki antykoncepcyjne – czy różnią się skutecznością?

Pod względem skuteczności, wszystkie trzy metody – tabletki dwuskładnikowe, plastry oraz krążki dopochwowe – są porównywalne przy prawidłowym stosowaniu. Różnice dotyczą głównie wygody i prawdopodobieństwa popełnienia błędu podczas użytkowania. Krążek wymaga zmiany raz na miesiąc, plastry antykoncepcyjne zmienia się co tydzień, a tabletki trzeba przyjmować codziennie, co może zwiększać prawdopodobieństwo pominięcia dawki. Wybór metody oprócz uwarunkowań zdrowotnych powinien uwzględniać preferencje pacjentki oraz jej gotowość do systematycznego stosowania danej formy antykoncepcji.

Jak działa krążek antykoncepcyjny?

Krążek antykoncepcyjny po umieszczeniu w pochwie systematycznie uwalnia niewielkie ilości hormonów, które przenikają przez śluzówkę do krwiobiegu. Główny mechanizm działania polega na hamowaniu owulacji, czyli blokowaniu procesu dojrzewania i uwalniania komórki jajowej z jajnika. Dochodzi również do zagęszczenia śluzu szyjkowego, co utrudnia przedostawanie się plemników przez szyjkę macicy. Dodatkowo, hormony powodują zmianę struktury błony śluzowej macicy, która staje mniej podatna na implantację zarodka.

Jakie hormony zawierają ringi antykoncepcyjne?

Krążki dopochwowe dostępne w Polsce są oparte na działaniu tej samej kombinacji substancji czynnych. Jest to połączenie etynyloestradiolu będącego syntetycznym odpowiednikiem estrogenu, oraz etonogestrelu, czyli pochodnej progestagenu. Etynyloestradiol stabilizuje cykl miesiączkowy, współdziała z progestagenem w hamowaniu owulacji i zwiększa produkcję globuliny wiążącej hormony płciowe. Etonogestrel to z kolei główny czynnik hamujący owulację. Dzięki podaniu dopochwowemu, możliwe jest stosowanie niższych dawek substancji czynnych niż w przypadku antykoncepcji doustnej, co może ograniczać niektóre działania niepożądane (np. z zakresu przewodu pokarmowego).

Jakie dopochwowe krążki antykoncepcyjne są dostępne w Polsce?

Krążki dopochwowe są dostępne na polskim rynku pod kilkoma nazwami handlowymi:

• PolaRing,
• NuvaRing,
• Adaring,
• Ginoring,
• Mirgi.

Wszystkie uwalniają taką samą ilość substancji czynnych na dobę – 0,12 mg etynyloestradiolu i 0,015 mg etonogestrelu.

Po jakim czasie od założenia działa krążek antykoncepcyjny?

Jeśli krążek zostanie założony w pierwszym dniu miesiączki, ochrona antykoncepcyjna rozpoczyna się natychmiast i nie ma potrzeby stosowania dodatkowych zabezpieczeń. W przypadku późniejszej aplikacji ringu lub przejścia z innej hormonalnej metody antykoncepcyjnej, może być konieczne stosowanie dodatkowej metody barierowej, np. prezerwatywy.

Krążki antykoncepcyjne – jak stosować?

Krążek antykoncepcyjny umieszcza się w pochwie na okres 3 tygodni, po czym usuwa się go i robi 7-dniową przerwę. W tym czasie zwykle występuje krwawienie z odstawienia, które może mieć różne nasilenie – od lekkiego plamienia po bardziej obfitą miesiączkę. Po upływie tygodnia aplikuje się nowy krążek, nawet jeśli krwawienie jeszcze się nie zakończyło. Schemat stosowania powtarza się co 4 tygodnie. Należy ustalić stałą porę zakładania i usuwania krążka (dzień i godzinę), ponieważ opóźnienie przekraczające 3 godziny może obniżyć skuteczność antykoncepcyjną systemu.

Kiedy założyć krążek antykoncepcyjny? Jak zacząć stosować?

Najlepszym momentem na rozpoczęcie stosowania krążka jest pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego – wówczas ochrona antykoncepcyjna zaczyna się natychmiast. Krążek można też założyć między 2. a 5. dniem cyklu, jednak wtedy konieczne jest stosowanie dodatkowego zabezpieczenia (np. prezerwatywy) przez pierwsze 7 dni. W przypadku zmiany metody antykoncepcji (np. z tabletek dwuskładnikowych) – krążek powinno się założyć najpóźniej w dniu przypadającym na rozpoczęcie nowego opakowania. Warto każdorazowo omówić schemat rozpoczęcia terapii z lekarzem, szczególnie w przypadku przejścia z innych metod lub przerwy w stosowaniu hormonalnej antykoncepcji.

Jak założyć krążek dopochwowy? Czy potrzebny jest aplikator?

Krążek można założyć samodzielnie, bez użycia aplikatora. Wystarczy ścisnąć go palcami wzdłuż i wprowadzić do pochwy podobnie jak tampon. Można robić to w pozycji stojącej z jedną nogą uniesioną, leżącej lub kucznej. Po umieszczeniu w pochwie ring sam przybiera kształt okręgu i nie wymaga układania. Należy włożyć go na tyle głęboko, by nie powodował dyskomfortu.

Co zrobić w przypadku wypadnięcia krążka antykoncepcyjnego?

Wypadnięcie krążka zdarza się rzadko. Może do niego dojść na przykład przy usuwaniu tamponu lub podczas intensywnej aktywności fizycznej. Jeśli pierścień pozostawał poza pochwą krócej niż 3 godziny, można go przepłukać zimną lub letnią wodą i ponownie założyć. W takiej sytuacji ochrona zostaje zachowana. W przypadku dłuższego braku kontaktu z błoną śluzową pochwy (powyżej 3 godzin), konieczne jest zastosowanie dodatkowego zabezpieczenia przez kolejne 7 dni. W razie wątpliwości należy zgłosić się do lekarza.

Krążek antykoncepcyjny a okres – kiedy się pojawi?

Krwawienie z odstawienia zwykle pojawia się w ciągu kilku dni po usunięciu krążka, zazwyczaj między 2. a 4. dniem przerwy. Jest to odpowiedź organizmu na gwałtowne obniżenie poziomu hormonów i przypomina miesiączkę, choć może być krótsze i mniej obfite niż naturalna menstruacja. W przypadku braku krwawienia w dwóch kolejnych cyklach zaleca się wykonanie testu ciążowego i konsultację z lekarzem.

Krążek dopochwowy a współżycie – czy ring jest odczuwalny podczas stosunku?

Prawidłowo założony krążek jest na ogół niewyczuwalny zarówno dla kobiety, jak i dla partnera podczas współżycia. Jeśli jednak ring powoduje dyskomfort, można go ostrożnie przesunąć palcem głębiej lub wyjąć na czas stosunku (jednak na nie dłużej niż 3 godziny).

Czy krążki antykoncepcyjne są bezpieczne?

Krążki dopochwowe należą do nowoczesnych i dobrze przebadanych metod hormonalnej antykoncepcji. Przy prawidłowej kwalifikacji pacjentki, ich stosowanie jest bezpieczne i dobrze tolerowane. Zawarte w nich hormony działają systemowo, co oznacza, że podobnie jak w przypadku tabletek czy plastrów, mogą mieć wpływ na układ krążenia, metabolizm czy gospodarkę hormonalną. Przed rozpoczęciem stosowania niezbędna jest ocena indywidualnych przeciwwskazań – w tym skłonności do zakrzepicy, obecności chorób wątroby czy migreny z aurą. Ostateczną decyzję o wdrożeniu tej metody należy podjąć wspólnie z lekarzem, który przeprowadzi odpowiedni wywiad i ewentualnie wykona niezbędne badania.

Dopochwowe krążki antykoncepcyjne – możliwe skutki uboczne

Krążki dopochwowe mogą powodować szereg działań niepożądanych o różnym charakterze, szczególnie w początkowym okresie stosowania. Do najczęstszych skutków ubocznych należą:

• świąd narządów płciowych,
• bóle głowy (w tym migrenowe),
• bóle brzucha,
• bóle piersi,
• bóle miednicy,
• depresyjny nastrój,
• wzrost masy ciała,
• bolesne miesiączki,
• zakażenia pochwy przez drożdżaki,
• nudności,
• trądzik,
• spadek popędu płciowego,
• upławy.

W rzadkich przypadkach mogą wystąpić poważniejsze powikłania, takie jak zatorowość płucna, zakrzepica żył głębokich, udar mózgu, zawał serca czy reakcje alergiczne.

Przeciwwskazania do stosowania krążków hormonalnych

Krążki dopochwowe nie mogą być stosowane u kobiet, u których stwierdza się któreś z poniższych przeciwwskazań:

• zakrzepica żył głębokich, zatorowość płucna lub zatory w innych narządach obecnie lub w przeszłości,
• zaburzenia wpływające na krzepliwość krwi (np. niedobór białka C, niedobór białka S, niedobór antytrombiny III, czynnik V Leiden, przeciwciała antyfosfolipidowe),
• planowany zabieg chirurgiczny lub długotrwałe unieruchomienie,
• przebyty zawał serca lub udar,
• dławica piersiowa obecnie lub w przeszłości,
• przebyty przemijający napad niedokrwienny,
• ciężka cukrzyca z uszkodzeniem naczyń krwionośnych,
• bardzo wysokie ciśnienie tętnicze,
• bardzo wysoki poziom cholesterolu lub trójglicerydów,
• hiperhomocysteinemia,
• migrena z aurą obecnie lub w przeszłości,
• choroba wątroby obecnie lub w przeszłości i utrzymujące się nieprawidłowe wyniki parametrów wątrobowych,
• niewydolność nerek,
• nowotwór wątroby obecnie lub w przeszłości,
• nowotwór piersi lub narządów płciowych obecnie lub w przeszłości (lub podejrzenie),
• niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych,
• wirusowe zapalenie wątroby typu C i przyjmowanie niektórych leków przeciwko HCV,
• uczulenie na etonogestrel, etynyloestradiol lub inny składnik leku.

Przed rozpoczęciem stosowania krążków pacjentka musi zgłosić się do lekarza, który dokona oceny ryzyka sercowo-naczyniowego i oszacuje prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań. Stosowanie tej metody bez nadzoru może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.

Krążki antykoncepcyjne a zakrzepica

Podobnie jak inne formy hormonalnej antykoncepcji dwuskładnikowej, krążki dopochwowe mogą zwiększać ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Największe ryzyko występuje w pierwszych miesiącach stosowania oraz u kobiet z dodatkowymi czynnikami ryzyka, takimi jak otyłość, palenie papierosów, wiek powyżej 35 lat, predyspozycje genetyczne (np. mutacja czynnika V Leiden) czy długotrwałe unieruchomienie. Choć ogólne ryzyko powikłań zakrzepowych pozostaje niewielkie, jest ono wyższe niż u kobiet niestosujących antykoncepcji hormonalnej. Z tego względu każda pacjentka powinna zostać dokładnie poinformowana o objawach zakrzepicy i regularnie monitorować swoje samopoczucie. W razie pojawienia się bólu nogi, obrzęku, duszności lub bólu w klatce piersiowej konieczna jest pilna konsultacja lekarska.

Krążki antykoncepcyjne a libido

Wpływ hormonalnych krążków dopochwowych na libido jest indywidualny. U części kobiet obserwuje się stabilizację nastroju i poprawę popędu seksualnego, szczególnie jeśli wcześniejsze cykle przebiegały z objawami napięcia przedmiesiączkowego, bolesnymi miesiączkami czy silnymi wahaniami hormonalnymi. Z kolei inne mogą odczuwać obniżenie libido, co bywa związane z działaniem estrogenów zwiększających poziom globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG), a tym samym obniżających dostępność wolnego testosteronu. Niektóre kobiety mogą również odczuwać dyskomfort związany z obecnością krążka w pochwie, choć zwykle ustępuje to po okresie adaptacyjnym.

Jak odstawić krążki antykoncepcyjne?

Krążki antykoncepcyjne można odstawić w dowolnym momencie – wystarczy nie założyć nowego krążka po zakończeniu trzeciego tygodnia cyklu. Organizm zwykle szybko reaguje na brak dostarczanych hormonów, co prowadzi do wznowienia naturalnej aktywności hormonalnej. U większości kobiet owulacja powraca w ciągu kilku tygodni, choć w niektórych przypadkach może to potrwać dłużej, zwłaszcza jeśli wcześniej występowały zaburzenia cyklu. Kobiety, które nie planują ciąży, powinny skonsultować się z lekarzem w celu dobrania innej skutecznej formy antykoncepcji.

Krążki antykoncepcyjne – zalety i wady

Krążki dopochwowe to jedna z najwygodniejszych i najskuteczniejszych form hormonalnej antykoncepcji. Mimo licznych zalet, ta metoda wiąże się z pewnymi ograniczeniami i nie stanowi uniwersalnego rozwiązania.

Czy krążki antykoncepcyjne są na receptę?

Krążki antykoncepcyjne są dostępne wyłącznie na receptę. Wynika to ze względów bezpieczeństwa – nie każda kobieta może korzystać z tej metody antykoncepcji, np. z powodu zaburzeń krzepnięcia czy przypadków zakrzepicy w rodzinie. Przed rozpoczęciem stosowania pierścienia dopochwowego pacjentka musi zgłosić się do lekarza, który zbierze niezbędne informacje i oszacuje ryzyko wystąpienia groźnych powikłań.

Czy można kupić ringi antykoncepcyjne bez recepty?

Nie, nie ma możliwości zakupu krążków antykoncepcyjnych bez ważnej recepty. Pierścienie dopochwowe muszą być stosowane pod nadzorem lekarza, który będzie regularnie kontrolował stan zdrowia pacjentki.

Jak uzyskać receptę na krążki antykoncepcyjne? Kto może przepisać?

Receptę na krążki hormonalne może wystawić każdy lekarz. W praktyce, najczęściej robią to ginekolodzy podczas wizyt kontrolnych. Istnieje również możliwość uzyskania e-recepty na ringi dopochwowe podczas konsultacji online.

FAQ