Podskórny implant antykoncepcyjny – co to, jak działa, na ile się zakłada, skuteczność

Najważniejsze informacje

• Implant antykoncepcyjny to mały, elastyczny pręcik o długości 4 cm, który jest zakładany pod skórę na ramieniu. Jego głównym celem jest zapobieganie ciąży poprzez stopniowe uwalnianie hormonu etonogestrelu przez okres do 3 lat.
• Jest to jedna z najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych, ze wskaźnikiem Pearla wynoszącym od 0,01 do 0,06.
• Implant działa długoterminowo i nie wymaga codziennego przyjmowania, jak w przypadku tabletek, co zwiększa jego skuteczność. Jest też dyskretny i nie wpływa na codzienne aktywności.
• Implant nie jest odpowiedni dla kobiet w ciąży, z chorobami zakrzepowymi, czy poważnymi problemami z wątrobą, a także w przypadku uczulenia na składniki hormonu.

Wiele kobiet, które chcą wybrać idealny moment na powiększenie rodziny, poszukuje sposobów na kontrolowanie swojej płodności i uniknięcie nieplanowanej ciąży. W tym celu sięgają po antykoncepcję hormonalną, która oferuje różne metody ochrony przed ciążą. Jedną z nich jest implant antykoncepcyjny – wygodna, długoterminowa opcja, która nie wymaga codziennego pamiętania o przyjmowaniu leków. Co sprawia, że ta metoda zdobywa coraz większą popularność i jakie niesie za sobą ograniczenia?

Czym jest implant antykoncepcyjny?

Implant antykoncepcyjny to metoda antykoncepcji długoterminowej, która stała się popularną alternatywą dla tradycyjnych preparatów hormonalnych, takich jak tabletki antykoncepcyjne. Przyjmuje formę niewielkich rozmiarów pręcika o długości około 4 cm i średnicy 2 mm, wykonanego z giętkiego, biozgodnego tworzywa. Implant zakładany jest pod skórą na wewnętrznej stronie ramienia (zwykle niedominującej ręki), gdzie stopniowo uwalnia substancję czynną – etonogestrel, czyli syntetyczny hormon płciowy z grupy progestagenów.

Głównym celem implantu podskórnego jest zapobieganie ciąży. Jest to bardzo skuteczna metoda antykoncepcyjna, która może chronić przed ciążą przez okres do 3 lat. Implant jest szczególnie zalecany kobietom, które chcą uniknąć regularnego przyjmowania tabletek lub innych form antykoncepcji, jak plastry czy zastrzyki hormonalne. Ponadto może być wskazany u kobiet, które nie tolerują estrogenów, takich jak te zawarte w tradycyjnych tabletkach antykoncepcyjnych.

Jak działa implant antykoncepcyjny?

Implant antykoncepcyjny działa na kilku poziomach, zapewniając tym samym wysoką skuteczność antykoncepcyjną. Główny składnik aktywny, etonogestrel, wpływa na różne aspekty układu rozrodczego, w tym:

• hamowanie owulacji – etonogestrel blokuje wydzielanie hormonów luteinizującego (LH) i folikulotropowego (FSH) przez przysadkę mózgową. Hormony te są niezbędne do dojrzewania pęcherzyka jajnikowego i uwalniania komórki jajowej (owulacja). Bez owulacji nie może dojść do zapłodnienia;
• zmiany w śluzie szyjkowym – implant powoduje zagęszczenie śluzu szyjkowego, co utrudnia plemnikom przedostanie się do macicy, a tym samym do jajowodów, gdzie mogłoby dojść do zapłodnienia komórki jajowej;
• zmiany w błonie śluzowej macicy (endometrium) – etonogestrel prowadzi do zmiany struktury i funkcji endometrium, sprawiając, że jest mniej podatne na przyjęcie zapłodnionego jajeczka;
• zahamowanie perystaltyki jajowodów – hormon może również ograniczać motorykę jajowodów, co utrudnia przemieszczanie się zapłodnionej komórki jajowej w kierunku macicy.

Implant jest jednoskładnikową metodą antykoncepcji, ponieważ zawiera wyłącznie progestagen (etonogestrel). Dzięki temu jest odpowiedni dla kobiet, które nie mogą lub nie chcą stosować estrogenów (np. w przypadku kobiet karmiących piersią lub dodatkowymi przeciwwskazaniami, takimi jak podejrzenie nowotworów złośliwych zależnych od estrogenów).

Jak długo działa podskórny implant antykoncepcyjny?

Implant działa skutecznie przez okres do 3 lat od momentu założenia. Po tym czasie należy go usunąć i (jeśli kobieta chce kontynuować stosowanie tej metody) wymienić na nowy. Warto jednak zauważyć, że u kobiet z nadwagą lub otyłością lekarz może zalecić wcześniejszą wymianę implantu, ponieważ stężenie hormonu w ich organizmach może szybciej maleć, co może wpłynąć na skuteczność metody.

Jak szybko wraca płodność po usunięciu implantu antykoncepcyjnego?

Po usunięciu implantu płodność kobiety zwykle wraca szybko, w ciągu kilku tygodni, a u niektórych kobiet może to nastąpić w bardzo krótkim czasie. Warto również dobrać optymalny termin założenia implantu. Jeśli zostanie założony w pierwszych 5 dniach cyklu menstruacyjnego, zapewnia natychmiastową ochronę przed ciążą. W innych przypadkach zaleca się stosowanie dodatkowych środków antykoncepcyjnych przez pierwsze 7 dni.

Jak wygląda zabieg założenia implantu?

Zakładanie implantu antykoncepcyjnego jest prostym, szybkim i mało inwazyjnym zabiegiem, który wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych. Ważne jest jednak przestrzeganie kilku etapów.

Przygotowanie do zabiegu

Zanim implant zostanie założony, konieczna jest konsultacja lekarska. Lekarz ginekolog przeprowadza szczegółowy wywiad kwalifikacyjny, który obejmuje ocenę stanu zdrowia pacjentki, wykluczenie ciąży oraz rozważenie ewentualnych przeciwwskazań do stosowania tej metody (np. choroby przewlekłe, stosowanie niektórych leków). Ważne jest również, aby pacjentka była świadoma możliwych skutków ubocznych oraz działania implantu.

Przebieg zabiegu

Założenie implantu podskórnego trwa zaledwie kilka minut. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, zwykle przy użyciu lignokainy. Lekarz wykonuje niewielkie nacięcie o długości około 2 mm na wewnętrznej stronie ramienia, około 8-10 cm od stawu łokciowego. Następnie wprowadza plastikowy pręcik przy użyciu specjalnego aplikatora, co pozwala na stopniowe uwalnianie substancji czynnej.

Zalecenia po zabiegu

Po zabiegu pacjentka może odczuwać lekką bolesność, opuchliznę lub zaczerwienienie w miejscu zakładania implantu. Z tego powodu lekarz zwykle zakłada opatrunek uciskowy w miejscu wprowadzenia implantu, który może wspomóc proces gojenia. Przez kilka dni po zabiegu należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego, nie moczyć rany oraz nie uciskać obszaru, w którym implant został umieszczony.

Należy także uważnie obserwować miejsce założenia implantu pod kątem zakażenia – zaczerwienienia, obrzęku lub wydzieliny, a w razie niepokojących objawów skonsultować się z lekarzem. W przypadku krwawienia z dróg rodnych o nieznanej przyczynie lub innych niepokojących objawów również warto zgłosić się do lekarza prowadzącego.

Czy po założeniu implantu pozostaje blizna?

Blizna po założeniu implantu antykoncepcyjnego jest zazwyczaj minimalna. Implant zakładany jest pod skórą, a w miejscu nacięcia pozostaje tylko mały, ledwo widoczny ślad. Dzięki niewielkim rozmiarom i umiejscowieniu w tkance podskórnej implant nie jest widoczny na powierzchni skóry, co sprawia, że jest to metoda o wysokiej skuteczności i komforcie noszenia.

Implant antykoncepcyjny – skuteczność

Skuteczność implantu antykoncepcyjnego jest bardzo wysoka. Wskaźnik Pearla dla tej metody wynosi od 0,01 do 0,06, co oznacza, że na 100 kobiet stosujących tę formę antykoncepcji przez rok, tylko 0,01 do 0,06 mogą zajść w ciążę. Taki wynik sprawia, że implant podskórny jest jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych dostępnych na rynku.

Implant podskórny a inne metody antykoncepcji

Skuteczność implantu antykoncepcyjnego warto porównać z innymi metodami dostępnymi na rynku.

• Tabletki hormonalne – zapewniają skuteczność na poziomie około 99%, ale wymagają regularnego przyjmowania, co może prowadzić do zmniejszenia skuteczności w przypadku zapomnienia o dawce. Warto pamiętać, że tabletki antykoncepcyjne działają na zasadzie codziennego przyjmowania hormonów, co różni się od działania implantu, który uwalnia hormon przez kilka lat bez konieczności codziennego stosowania.
• Wkładka hormonalna – oferuje podobną skuteczność do implantu, ale wymaga wprowadzenia do macicy, co może być mniej komfortowe dla niektórych kobiet. Implant jest zakładany w znieczuleniu miejscowym, co sprawia, że jest to metoda mniej inwazyjna.
• Plastry i zastrzyki hormonalne – gwarantują skuteczność porównywalna do implantu, ale również wiele zależy od regularności stosowania. W przypadku plastrów i zastrzyków ważne jest przestrzeganie terminów ich aplikacji, co może być trudniejsze w porównaniu do implantu, który zapewnia skuteczną antykoncepcję przez dłuższy czas.

Czynniki wpływające na skuteczność implantu

Skuteczność implantów antykoncepcyjnych może różnić się w zależności od kilku czynników, takich jak:

• prawidłowa aplikacja – implant zakładany przez wykwalifikowanego lekarza ginekologa gwarantuje optymalne działanie. Błąd w aplikacji implantu lub jego przesunięcie może wpłynąć na zmniejszenie skuteczności;
• interakcje leków – niektóre substancje, takie jak antybiotyki czy leki przeciwpadaczkowe, mogą przyspieszać metabolizm hormonów płciowych zawartych w implancie, co może obniżyć jego skuteczność. W przypadku stosowania takich leków warto skonsultować się z lekarzem kwalifikującym przed założeniem implantu;
• masa ciała – u kobiet z nadwagą lub otyłością może wystąpić niższe stężenie hormonu, co może wpłynąć na obniżenie skuteczności implantu. W takich przypadkach lekarz może zalecić dodatkowe badania kliniczne, takie jak USG dopochwowe, aby upewnić się, że implant działa prawidłowo;
• zakażenia układu moczowego i pochwy – choć implant antykoncepcyjny ma wpływ na śluz szyjki macicy, jego skuteczność może zostać zmniejszona, jeśli pacjentka doświadcza nawracających zakażeń dróg rodnych, takich jak zakażenia pochwy czy układu moczowego. W takim przypadku warto skonsultować się z lekarzem, aby upewnić się, że implant nie uległ uszkodzeniu.

Zalety stosowania implantu antykoncepcyjnego

Implant antykoncepcyjny to metoda, która w ostatnich latach zdobyła dużą popularność wśród kobiet, głównie ze względu na takie aspekty jak:

• długotrwała ochrona – w przeciwieństwie do innych metod, które wymagają regularnego stosowania (np. tabletki hormonalne), implant zapewnia długoterminową ochronę bez potrzeby codziennego pamiętania o dawce. Oznacza to, że kobieta może przez kilka lat cieszyć się pełną ochroną bez ryzyka pominięcia dawki, jak to ma miejsce w przypadku przyjmowania tabletek;
• wygoda – jedną z największych trudności związanych z tradycyjnymi metodami antykoncepcyjnymi jest potrzeba pamiętania o regularnym przyjmowaniu tabletek. W przypadku implantu, który jest zakładany podskórnie, problem codziennego stosowania środków antykoncepcyjnych zostaje całkowicie wyeliminowany. Kobieta nie musi się martwić tym, że zapomni o dawce, co zdecydowanie zwiększa skuteczność metody;
• dyskrecja – implant jest mały i niewidoczny, umieszczony pod skórą na wewnętrznej stronie ramienia. Dzięki temu jest to bardzo dyskretna forma antykoncepcji – nie wymaga zakładania opatrunków ani noszenia widocznych urządzeń. Ponadto nie wpływa na codzienne aktywności, co sprawia, że kobieta nie musi zmieniać swoich nawyków, aby zapewnić sobie skuteczną ochronę przed ciążą;
• odwracalność efektu po usunięciu – jeśli kobieta zdecyduje, że chce wrócić do próby zajścia w ciążę, implant można łatwo usunąć w prostym zabiegu ambulatoryjnym. Po usunięciu implantu antykoncepcyjnego płodność powraca zwykle w ciągu kilku tygodni. Daje to kobietom elastyczność i możliwość powrotu do naturalnych cykli bez długoterminowych skutków ubocznych.

Wady i możliwe skutki uboczne implantu antykoncepcyjnego

Niestety, stosowanie implantów niesie za sobą też pewne niedogodności i potencjalne skutki uboczne, które warto rozważyć przed podjęciem decyzji o jego stosowaniu.

Zmiany w krwawieniach menstruacyjnych

Jednym z najczęściej zgłaszanych skutków ubocznych związanych z używaniem implantu są zmiany w krwawieniach miesięcznych. U niektórych kobiet może wystąpić:

• nieregularne krwawienie, w tym przedłużone plamienia lub brak miesiączki;
• rzadkie krwawienie lub całkowity brak menstruacji, co może być dla wielu kobiet korzystne, ale dla innych niepokojące;
• zmiany w długości i intensywności krwawienia.

Zmiany te są zazwyczaj przejściowe, ale mogą powodować pewne niedogodności w pierwszych miesiącach stosowania implantu.

Hormonalne skutki uboczne

Podobnie jak inne metody antykoncepcji hormonalnej implant może wywołać takie dolegliwości jak:

• bóle głowy, ból brzucha i tkliwość piersi, które mogą występować w pierwszym okresie stosowania implantu antykoncepcyjnego;
• trądzik, szczególnie w przypadku kobiet, które wcześniej miały problemy z cerą;
• zmiany nastroju, chwiejność emocjonalna oraz depresja – niektóre kobiety mogą odczuwać te skutki w wyniku działania hormonów płciowych zawartych w implancie;
• bóle piersi, zmęczenie, przyrost masy ciała – to również możliwe objawy związane z hormonem progestagenowym, którym jest etonogestrel.

Ryzyko powikłań w miejscu implantacji

Podobnie jak w przypadku każdego zabiegu chirurgicznego, istnieje ryzyko powikłań przy implantacji podskórnej. Miejscowe powikłania mogą obejmować:

• ból, podrażnienie i opuchliznę w miejscu założenia implantu;
• infekcje – chociaż są rzadkie, mogą zdarzyć się w wyniku nieodpowiedniej pielęgnacji miejsca założenia implantu;
• przemieszczenie implantu w rzadkich przypadkach, co może wymagać interwencji lekarskiej.

Kto może stosować implant antykoncepcyjny?

Implant antykoncepcyjny jest odpowiednią metodą dla wielu kobiet, a w szczególności do takich grup:

• kobiety w wieku rozrodczym, które szukają długoterminowej, wygodnej i skutecznej metody antykoncepcji;
• pacjentki, które nie mogą lub nie chcą stosować estrogenów, np. z powodu problemów zdrowotnych lub przeciwwskazań do stosowania tabletek antykoncepcyjnych;
• kobiety karmiące piersią – implant jest bezpieczny dla kobiet w okresie laktacji i może być założony już po czterech tygodniach od porodu, bez wpływu na jakość pokarmu.

Przeciwwskazaniem do stosowania implantu jest z kolei:

• ciąża lub podejrzenie ciąży – implant nie może być stosowany u kobiet, które są w ciąży;
• choroby zakrzepowo-zatorowe – kobiety z aktywnymi chorobami zakrzepowo-zatorowymi czy problemami z krzepliwością krwi nie powinny stosować tej metody;
• nadużywanie leków przeciwzakrzepowych, choroby wątroby oraz gwałtowne reakcje alergiczne na składniki implantu

W szczególnych sytuacjach, takich jak choroby przewlekłe, zaburzenia hormonalne lub inne czynniki, decyzja o stosowaniu implantu powinna być podejmowana po szczegółowym wywiadzie kwalifikacyjnym i konsultacji z lekarzem ginekologiem.

Usuwanie i wymiana implantu

Implant to rozwiązanie długoterminowe, ale po upływie czasu jego skuteczność maleje.

• Usunięcie implantu jest prostą procedurą, która trwa zaledwie kilka minut i wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym. Lekarz wykonuje małe nacięcie w miejscu założenia i usuwa implant antykoncepcyjny za pomocą specjalnego aplikatora.
• Implant należy wymienić po 3 latach stosowania, ponieważ po tym czasie przestaje efektywnie uwalniać hormon. Wymiana implantu antykoncepcyjnego jest zalecana, aby zapewnić nieprzerwaną skuteczną ochronę przed ciążą.
• Po usunięciu implantu płodność wraca zwykle bardzo szybko, najczęściej w ciągu kilku tygodni. To sprawia, że implant jest dobrym rozwiązaniem dla kobiet, które planują w przyszłości ciąże, ponieważ można go usunąć w dowolnym momencie.

Implant a inne metody antykoncepcji

Wybór metody antykoncepcyjnej zależy od wielu czynników, takich jak wygoda, skuteczność oraz preferencje osobiste

Implant vs. tabletki hormonalne

W przeciwieństwie do tabletek antykoncepcyjnych, które wymagają regularnego przyjmowania, implant oferuje wygodę, eliminując ryzyko zapomnienia o dawce. To oznacza, że kobieta nie musi codziennie pamiętać o antykoncepcji, co zwiększa skuteczność tej metody. Dodatkowo implant może działać przez 3 lata, podczas gdy tabletki wymagają codziennego stosowania przez cały czas.

Implant vs. wkładka domaciczna

W porównaniu do wkładki domacicznej, która wymaga procedury zakładającej ją w obrębie dróg rodnych, implant podskórny jest znacznie mniej inwazyjny. Nie wymaga wprowadzenia urządzenia do dróg rodnych, a sama procedura zakładania jest mniej skomplikowana. Wkładka domaciczna, choć również skuteczna, wiąże się też z wyższym ryzykiem związanym z infekcjami czy możliwymi uszkodzeniami macicy.

Implant vs. plastry antykoncepcyjne

Implant antykoncepcyjny różni się od plastrów, które również uwalniają hormony, ale są naklejane na skórę. W odróżnieniu od plastrów, które trzeba regularnie zmieniać, implant działa bez konieczności ingerencji z zewnątrz przez kilka lat. Jest również bardziej dyskretny, ponieważ nie widać go na skórze, w przeciwieństwie do plastrów, które są widoczne.

Dla kogo implant może być korzystniejszym rozwiązaniem?

Implant antykoncepcyjny jest szczególnie korzystny dla kobiet, które preferują antykoncepcję długoterminową, a także dla tych, które:

• zapominają o codziennym przyjmowaniu tabletek;
• karmią piersią i chcą stosować bezpieczną metodę antykoncepcyjną;
• nie mogą lub nie chcą stosować estrogenów z powodu chorób bądź przeciwwskazań zdrowotnych;
• potrzebują metody, która zapewnia wysoką skuteczność przez długi czas, bez konieczności ciągłych interwencji.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące podskórnych implantów antykoncepcyjnych