Czego nie wolno robić przy zakrzepicy?

Najważniejsze informacje

• Zakrzepica jest podstępną i niebezpieczną chorobą, ponieważ tworzące się skrzepy mogą prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zatorowość płucna, która zagraża życiu. Nieleczona choroba może również powodować przewlekły zespół pozakrzepowy, objawiający się obrzękiem i bólem kończyn.
• Długotrwałe siedzenie lub stanie w jednej pozycji sprzyja zastojowi krwi w żyłach kończyn dolnych, co zwiększa ryzyko powstania zakrzepów.
• Przy zakrzepicy nie wolno samodzielnie przerywać leczenia lekami przeciwzakrzepowymi ani lekceważyć zaleceń dotyczących diety i aktywności.
• Zmiana stylu życia jest podstawą skutecznej profilaktyki zakrzepicy. Regularna aktywność fizyczna, zdrowa, zbilansowana dieta, unikanie palenia tytoniu oraz kontrola masy ciała i chorób to niezbędne elementy długoterminowej troski o zdrowie naczyń krwionośnych.

Zakrzepica to poważne schorzenie układu krążenia, które może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy stylu życia. Jej przebieg bywa podstępny, dlatego ważne jest, aby świadomie dbać o zdrowie i stosować odpowiednie środki zapobiegawcze. Dowiedz się, jak zachować zdrowe krążenie i na co uważać w przypadku zakrzepicy.

Dlaczego zakrzepica wymaga szczególnej ostrożności?

Zakrzepica to stan, w którym w żyłach – najczęściej kończyn dolnych – tworzą się skrzepy krwi. Mogą one zablokować przepływ, powodując obrzęk, ból kończyny i zaczerwienienie. Najpoważniejsze zagrożenie stanowi jednak ryzyko przemieszczenia się zakrzepu do płuc i wywołania zatorowości płucnej, czyli stanu bezpośrednio zagrażającego życiu. Z tego powodu zakrzepica wymaga szczególnej ostrożności i odpowiedniego leczenia, ponieważ nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet śmierci.

Leczenie zwykle opiera się na stosowaniu leków przeciwzakrzepowych. Ich niewłaściwe użycie lub samodzielne odstawienie zwiększa ryzyko powikłań, takich jak krwawienia czy nawrót choroby. Z tego względu pacjent powinien ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich i wiedzieć, czego nie wolno robić przy zakrzepicy.

Potencjalne powikłania zakrzepicy

Najgroźniejszym powikłaniem zakrzepicy jest zatorowość płucna, czyli stan powstający, gdy fragment skrzepu krwi (zakrzep) odrywa się od ściany naczynia żylnego i wraz z krwią przemieszcza się do tętnicy płucnej. Tam może zablokować przepływ krwi do części płuc, prowadząc do nagłej i poważnej niewydolności oddechowej, zaburzeń krążenia, a w ciężkich przypadkach – nagłego zgonu. Zatorowość płucna często rozwija się bez ostrzeżeń, dlatego tak istotne jest wczesne rozpoznanie zakrzepicy i przestrzeganie zaleceń terapeutycznych. Objawy, które mogą wskazywać na zatorowość, to: nagła duszność, ból w klatce piersiowej (często nasilający się przy oddychaniu), kaszel (czasem z krwią), a także zasłabnięcie lub omdlenie.

Inne możliwe i równie istotne powikłania zakrzepicy żył to:

• przewlekły zespół pozakrzepowy (PZP) – może pojawić się miesiące lub lata po epizodzie zakrzepicy żył głębokich. PZP jest wynikiem trwałego uszkodzenia zastawek żylnych i zaburzenia odpływu krwi z kończyn dolnych. Objawia się przewlekłym obrzękiem nóg, uczuciem ciężkości i napięcia, bólem nasilającym się przy dłuższym staniu lub chodzeniu, przebarwieniami i zmianami skórnymi oraz owrzodzeniami żylnymi (w zaawansowanych przypadkach);
• zapalenie żył (zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych) – stan zapalny ściany naczynia, który może dotyczyć zarówno żył powierzchownych, jak i głębokich. Objawy obejmują: miejscowy ból, zaczerwienienie, stwardnienie i tkliwość skóry wzdłuż przebiegu żyły oraz podwyższoną temperaturę skóry. Choć zapalenie żył powierzchownych jest zazwyczaj mniej groźne niż zakrzepica żył głębokich, może ją poprzedzać lub współwystępować, dlatego nie należy go bagatelizować;
• nawrót zakrzepicy – ryzyko zakrzepów pojawiających się po raz kolejny wzrasta u pacjentów, którzy przedwcześnie odstawiają leki przeciwzakrzepowe, nie stosują się do zaleceń dotyczących aktywności fizycznej i diety, nie kontrolują czynników ryzyka (np. otyłości, nadciśnienia, chorób przewlekłych), a także podróżują na długie dystanse bez odpowiednich środków ostrożności. Każdy kolejny epizod zakrzepicy zwiększa ryzyko trwałych uszkodzeń żył i powikłań wtórnych, a także zatorowości płucnej. W niektórych przypadkach konieczne może być długoterminowe, a nawet dożywotnie leczenie przeciwzakrzepowe.

Czego nie wolno robić przy zakrzepicy?

Zakrzepica wymaga szczególnej uwagi nie tylko ze względu na leczenie farmakologiczne, ale również przez konieczność unikania sytuacji, które mogą pogorszyć stan zdrowia.

Długotrwały brak ruchu

Długotrwałe siedzenie, szczególnie podczas pracy biurowej lub podróży, znacząco zwiększa ryzyko powstawania zakrzepów. Zastój krwi w żyłach kończyn dolnych sprzyja tworzeniu się skrzepów, które mogą doprowadzić do groźnej zakrzepicy. Szczególnie niebezpieczny jest długi lot samolotem. Zakrzepica po locie samolotem to znany problem medyczny, szczególnie u osób z predyspozycjami (np. otyłość, wiek, wcześniejsze epizody zakrzepicy).

Objawy zakrzepicy po locie samolotem to przede wszystkim:

• ból i obrzęk jednej nogi,
• napięcie skóry,
• zaczerwienienie,
• uczucie ciepła.

Jeśli pojawią się powyższe symptomy, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.

Aby zapobiec zakrzepicy podczas długiego lotu lub długotrwałego siedzenia:

• regularnie ruszaj stopami i wykonuj ćwiczenia mięśni łydek co godzinę;
• noś podkolanówki uciskowe, które wspomagają krążenie i zmniejszają ryzyko zakrzepicy;
• unikaj alkoholu, który odwadnia organizm i zagęszcza krew, zwiększając ryzyko powstania skrzepów;
• pij dużo wody, aby utrzymać odpowiednie nawodnienie.

W przypadku podwyższonego ryzyka powstawania zakrzepów (np. wcześniejsza zakrzepica) skonsultuj się z lekarzem przed podróżą w sprawie ewentualnej farmakoterapii profilaktycznej.

Samodzielne przerywanie stosowania leków przeciwzakrzepowych

Leki przeciwzakrzepowe to fundament leczenia zakrzepicy. Farmakoterapia przyczynia się do rozrzedzenia krwi, przez co zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów. Samodzielne odstawienie tych leków jest bardzo niebezpieczne i może skutkować:

• nawrotem zakrzepicy, zagrażającym życiu;
• rozwojem zatorowości płucnej, gdy oderwany skrzep dostanie się do tętnicy płucnej;
• groźnymi krwawieniami, szczególnie gdy odstawienie leków nastąpi bez kontroli medycznej.

Czego nie wolno jeść i pić przy zakrzepicy?

Dieta przy zakrzepicy jest ważnym elementem terapii przeciwzakrzepowej i powinna wspierać działanie leków przeciwzakrzepowych. Warto zwrócić uwagę na:

• unikanie nadmiaru witaminy K, która jest obecna w zielonych warzywach liściastych, takich jak jarmuż, szpinak czy brokuły. Witamina K odgrywa istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi i może osłabiać działanie niektórych leków, dlatego jej spożycie należy kontrolować;
• ograniczenie spożycia tłustych i przetworzonych produktów, które mogą prowadzić do zwiększenia poziomu cholesterolu i pogarszać stan naczyń krwionośnych, sprzyjając dalszym problemom z krążeniem;
• umiarkowanie w spożyciu owoców bogatych w cukry, zwłaszcza suszonych owoców, które zawierają dużo fruktozy. Nadmiar cukru może przyczyniać się do stanu zapalnego i zwiększać ryzyko zakrzepicy;
• ostrożność w spożyciu produktów bogatych w potas i magnez, które, choć wspierają układ krążenia, mogą wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi. Ich ilość warto konsultować z lekarzem, by nie zaburzyć równowagi metabolicznej;
• unikanie nadmiaru kofeiny, która występuje m.in. w kawie i niektórych napojach energetycznych. Kofeina w dużych ilościach może wpływać na krzepliwość krwi, dlatego przy zakrzepicy zaleca się umiarkowane spożycie tych napojów;
• ograniczenie lub unikanie alkoholu, ponieważ alkohol może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych, zwiększając ryzyko krwawień, a także prowadzić do odwodnienia, które z kolei sprzyja powstawaniu zakrzepów.

Zbilansowana dieta przeciw zakrzepicy powinna bazować na produktach zapewniających prawidłowy przepływ krwi, takich jak pełnoziarniste płatki owsiane, owoce bogate w antyoksydanty (np. jagody, cytrusy, jabłka), zdrowe tłuszcze roślinne oraz warzywa o umiarkowanej zawartości witaminy K.

Długie podróże a zakrzepica

Długie podróże, zwłaszcza loty samolotem trwające ponad 4 godziny, znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia zakrzepicy żył głębokich (DVT). Długotrwałe unieruchomienie nóg podczas podróży sprzyja zastojowi krwi w żyłach, co stwarza idealne warunki do tworzenia się skrzepów. Najczęściej dotyczy to dolnych partii nóg, gdzie pojawia się obrzęk, ból, uczucie napięcia skóry oraz zaczerwienienie. Aby zminimalizować ryzyko zakrzepicy, warto przestrzegać kilku prostych zasad:

• regularnie wykonywać proste ćwiczenia nóg co najmniej co godzinę, np. ruchy stopami i łydkami, marsz w miejscu lub rozciąganie;
• noszenie specjalistycznych podkolanówek uciskowych, które wspomagają przepływ krwi i zmniejszają ryzyko zastojów;
• unikać spożywania alkoholu, który może prowadzić do odwodnienia, oraz pić dużo wody, by utrzymać odpowiednie nawodnienie organizmu.

Leki i zioła niewskazane przy zakrzepicy

W terapii chorób układu krążenia szczególnie ważne jest, aby świadomie dobierać leki i suplementy, ponieważ niektóre z nich mogą nasilać krzepliwość krwi lub wchodzić w niebezpieczne interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi. Dlatego każdy nowy preparat, nawet naturalny, powinien być konsultowany z lekarzem:

• leki przeciwzapalne i przeciwbólowe z grupy NLPZ (np. ibuprofen, ketoprofen, naproksen) – mogą zwiększać ryzyko krwawień lub zaburzać działanie leków przeciwzakrzepowych;
• suplementy i zioła o działaniu zwiększającym krzepliwość – np. żeń-szeń, aloes, lukrecja, kozieradka, które mogą nasilać procesy krzepnięcia;
• zioła i preparaty rozrzedzające krew – takie jak czosnek, imbir, kurkuma, ginkgo biloba, które mogą nasilać efekt leków przeciwzakrzepowych i zwiększać ryzyko zakrzepicy;
• preparaty zawierające witaminę K (np. zielone warzywa liściaste) – witamina K jest antagonistą leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryny) i może osłabiać ich działanie;
• leki hormonalne, w tym antykoncepcyjne i hormonalna terapia zastępcza – mogą zwiększać ryzyko powstawania zakrzepów;
• leki stymulujące krzepnięcie lub stosowane w leczeniu anemii, takie jak erytropoetyna – mogą podnosić ryzyko zakrzepicy.

Jak żyć z zakrzepicą?

Zakrzepica to choroba, która wymaga długoterminowej świadomości i troski o własne zdrowie. Dzięki odpowiednim nawykom można skutecznie zapobiegać nawrotom i prowadzić aktywne, pełne życie. W profilaktyce zakrzepicy pomaga m.in.:

• regularna aktywność fizyczna – lekkie i umiarkowane ćwiczenia, takie jak spacery, specjalistyczne ćwiczenia nóg, joga czy jazda na rowerze stacjonarnym, pomagają poprawić krążenie i zapobiegają zastojom;

• zdrowa, zbilansowana dieta przeciwzakrzepowa – bogata w owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste (np. płatki owsiane, pełnoziarniste pieczywo) oraz produkty o obniżonej zawartości tłuszczu;
• unikanie długotrwałego siedzenia lub stania – zwłaszcza podczas pracy biurowej i podróży. Regularne przerwy na ruch pomagają utrzymać prawidłowy przepływ krwi;
• regularne kontrole lekarskie i konsekwentne stosowanie się do zaleceń terapeutycznych, zwłaszcza dotyczących leków przeciwzakrzepowych;
• ograniczenie lub unikanie alkoholu w trakcie leczenia, gdyż może on nasilać skutki uboczne leków i zwiększać ryzyko powikłań.
• utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz kontrola innych chorób współistniejących, które mogą nasilać ryzyko zakrzepicy;
• ostrożność podczas długich podróży, zwłaszcza lotów samolotem;
• nawadnianie organizmu – odpowiednia ilość płynów pomaga utrzymać prawidłową lepkość krwi i zapobiega zakrzepicy;
• unikanie palenia tytoniu – papierosy nasilają stan zapalny i zwiększają ryzyko zakrzepicy;
• kontrola ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu – nadciśnienie i hipercholesterolemia zwiększają ryzyko powikłań zakrzepowych;
• unikanie noszenia ciasnej odzieży i obuwia, które mogą utrudniać krążenie krwi, szczególnie w okolicach kończyn dolnych.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące życia z zakrzepicą.