Refluks stresowy – objawy, przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Refluks stresowy to zespół dolegliwości związanych z cofaniem się treści żołądkowej do przełyku. Wynika głównie z przewlekłego stresu, depresji i zaburzeń lękowych.
• Objawy refluksu żołądka wywołanego stresem to m.in. zgaga, przewlekły kaszel, ból brzucha, pieczenie w klatce piersiowej, niestrawność, nudności i wymioty.
• Leczenie refluksu stresowego łączy kilka elementów: zmianę stylu życia, leczenie farmakologiczne, a niekiedy również leczenie chirurgiczne.

Stres stanowi nieodłączny element codziennego funkcjonowania każdego z nas. Jeśli jednak stres staje się przewlekły, może wywołać różnorodne problemy zdrowotne, w tym m.in. refluks stresowy. Objawy takiego stanu obejmują m.in. zaburzenia połykania, uczucie pieczenia w gardle, ból w klatce piersiowej oraz nudności. Do czego może doprowadzić nieleczona choroba refluksowa przełyku i na czym polega jej leczenie?

Co to jest refluks ze stresu?

Podczas normalnego funkcjonowania układu pokarmowego połykane pokarmy przemieszczają się z jamy ustnej do żołądka, przechodząc przez gardło i przełyk. Przełyk działa jak rodzaj tunelu z trzema zwężeniami, w tym z dolnym zwieraczem, który w stanie spoczynku utrzymuje się w napięciu, a rozluźnia się tylko w momencie przechodzenia pokarmu.

Zaburzenia w funkcjonowaniu dolnego zwieracza przełyku, manifestujące się obniżeniem jego napięcia, prowadzą do utraty jego podstawowej funkcji. Skutkuje to refluksem, czyli cofaniem się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, co w zaawansowanym stadium może przeobrazić się w chorobę refluksową przełyku (GERD). GERD jest uznawana za jedną z częściej występujących chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, dotykającą osób w różnym wieku i obu płci.

Często przyczyną refluksu żołądkowo-przełykowego jest przewlekły stres, co doprowadziło do określenia tego typu choroby mianem refluksu stresowego. Choroba ta wynika z negatywnego wpływu czynników stresogennych na funkcjonowanie układu pokarmowego. Co ważne, choroba refluksowa przełyku występuje z podobną częstotliwością u kobiet i mężczyzn, chociaż jej powikłania dotyczą głównie panów.

Refluks a stres – jak powstaje refluks na tle nerwowym?

Nie jest do końca wyjaśnione, dlaczego dochodzi do objawów refluksu nerwowego, jednakże obserwuje się, że jego występowanie często wiąże się z długotrwałym stresem, nadmiernym obciążeniem psychicznym oraz przeżywanymi negatywnymi emocjami. Istnieje szereg czynników, które mogą sprzyjać rozwijaniu się tej dolegliwości, w tym:

• pośpieszne spożywanie posiłków,
• brak regularnej aktywności fizycznej,
• uboga, mało zróżnicowana dieta,
• palenie papierosów,
• nadużywanie alkoholu,
• spożywanie pikantnych potraw,
• otyłość,
• choroby przewlekłe (np. astma, cukrzyca),
• przepuklina rozworu przełykowego,
• długotrwałe stosowanie niektórych leków.

Refluks stresowy – objawy

Osoby cierpiące na refluks stresowy mogą doświadczać podobnych objawów choroby do tych, które daje klasyczna choroba refluksowa przełyku. W tym przypadku jednak sytuacje stresowe mogą spowodować nasilenie objawów refluksu. U różnych pacjentów mogą pojawić się nieco inne objawy refluksu stresowego, zróżnicowane zarówno pod względem rodzaju, jak i intensywności.

Typowe objawy choroby refluksowej przełyku obejmują jednak:

• uczucie pieczenia w przełyku,
• ból w górnej części brzucha, spowodowany wielokrotnym zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, co prowadzi do stanu zapalnego i uszkodzenia błony śluzowej przełyku,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• nieprzyjemny posmak w tylnej części jamy ustnej,
• zgagę,
• cofanie się treści żołądkowej do przełyku,
• przewlekły kaszel, który może wynikać z drażnienia dolnej części przełyku,
• trudności w połykaniu,
• częste odbijanie,
• nudności,
• ból w klatce piersiowej.

Dodatkowo w przypadku refluksu stresowego mogą pojawić się takie objawy jak: duszności, nadmierna potliwość oraz drżenie rąk, co jest związane z reakcją organizmu na stres.

Jak rozpoznać refluks ze stresu?

Właściwe leczenie refluksu stresowego wymaga postawienia dokładnej diagnozy. Jest to zadanie dla doświadczonego gastrologa, który powinien potwierdzić obecność tej dolegliwości. Proces diagnostyczny zazwyczaj obejmuje przeprowadzenie kompleksowych badań, takich jak:

• endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, która pozwala na bezpośrednią ocenę stanu przełyku, żołądka i dwunastnicy;
• pH-metria, czyli badanie poziomu kwasu żołądkowego w przełyku, co pomoże określić, jak często dochodzi do refluksu;
• manometria przełyku, która może pomóc w ocenie funkcji motorycznych przełyku, a także wykluczeniu innych chorób przewodu pokarmowego, które mogą dawać podobne objawy.

Refluks stresowy – leczenie. Jakie leki?

Aby wyleczyć refluks, należy przede wszystkim podjąć działania umożliwiające redukcję stresu. Warto rozważyć konsultację z lekarzem, który dobierze odpowiednie leczenie. W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy stres wynika z innych problemów zdrowotnych, pomocne może okazać się stosowanie określonych leków. Często również skutecznym rozwiązaniem jest zmiana stylu życia lub podjęcie terapii psychologicznej.

Warto zaznaczyć, że choć nie istnieją leki przeznaczone bezpośrednio do walki ze stresem, dostępne są preparaty, które mogą łagodzić jego skutki. Lekarz może zalecić np. leki nasenne lub środki uspokajające, które ułatwią zasypianie w przypadku problemów ze snem. Ponadto w walce ze stresem pomocne mogą okazać się leki przeciwdepresyjne, które zmniejszają reakcję organizmu na stres i często stanowią pierwszy wybór w leczeniu zaburzeń lękowych.

W leczeniu samych objawów refluksu żołądka stosuje się różne rodzaje leków, w tym:

• leki zobojętniające sok żołądkowy;
• inhibitory pompy protonowej (PPI), które hamują wydzielanie kwasu żołądkowego i są najbardziej efektywne, gdy zażywa się je przed posiłkiem. Chociaż ich działanie nie jest natychmiastowe, to efekty są długotrwałe. Warto jednak pamiętać o możliwych skutkach ubocznych inhibitorów pompy protonowej i konieczności konsultacji lekarskiej, jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie;
• blokery receptora H-2, które, choć nie działają tak szybko jak leki zobojętniające, to ich efekt utrzymuje się do 12 godzin, co może być korzystne w długoterminowym leczeniu farmakologicznym refluksu stresowego.

Wraz z rozpoczęciem leczenia farmakologicznego warto równocześnie zacząć wprowadzać zmiany w codziennym stylu życia oraz rozpocząć terapię, który wskaże sposoby radzenia sobie ze stresem i pomoże w opracowaniu zdrowych mechanizmów zachowań w sytuacjach stresowych.

Refluks na tle nerwowym – jak zapobiegać?

Aby uchronić się przed objawami refluksu stresowego, warto wdrożyć takie działania jak:

• zwiększenie aktywności fizycznej – regularne ćwiczenia fizyczne nie tylko wspomagają utrzymanie zdrowej masy ciała, ale również przyczyniają się do poprawy samopoczucia dzięki wydzielaniu endorfin, znanych jako hormony szczęścia;
• zapewnienie sobie odpowiedniej ilości snu – sen jest naturalnym mechanizmem redukującym poziom stresu, dlatego jego odpowiednia ilość jest kluczowa dla zachowania równowagi psychicznej;
• zastosowanie technik relaksacyjnych – praktyki, takie jak medytacja czy uważność, mogą znacząco obniżyć poziom stresu. Dodatkowo takie techniki jak tai-chi czy joga mogą przyczynić się do harmonii między ciałem a umysłem, co również ma pozytywny wpływ na redukcję stresu;
• spędzanie czasu ze zwierzętami domowymi – interakcje ze zwierzętami, takie jak przytulanie się z nimi czy wspólne spacery, mogą pomóc w odprężeniu i zniwelowaniu napięcia;
• unikanie pokarmów, które mogą nasilać objawy refluksu – ostre przyprawy, tłuste jedzenie, czekolada, produkty zawierające kofeinę, soki cytrusowe oraz pomidory mogą zwiększać wrażliwość organizmu i pogarszać objawy refluksu żołądka;
• regularne posiłki w mniejszych ilościach – jedzenie mniejszych porcji częściej w ciągu dnia pomaga zmniejszyć obciążenie żołądka, co może zapobiegać cofaniu się kwasu do przełyku;
• utrzymywanie prawidłowej postawy ciała – unikanie pochylania się zaraz po posiłkach oraz dbanie o postawę ciała, szczególnie przy siedzeniu, może pomóc w zmniejszeniu ryzyka refluksu;
• właściwa kontrola wagi ciała – nadmierna waga, szczególnie w okolicach brzucha, zwiększa nacisk na żołądek, co może sprzyjać refluksowi. Dbanie o zdrową masę ciała może pomóc w zapobieganiu dolegliwościom;
• redukcja używek – ograniczenie palenia papierosów oraz alkoholu może pomóc w zmniejszeniu ryzyka refluksu, ponieważ te substancje mogą osłabiać dolny zwieracz przełyku, umożliwiając cofanie się kwasu żołądkowego;
• stosowanie ziół wspomagających trawienie – napary z rumianku, imbiru czy mięty mogą wspomóc proces trawienia i zmniejszyć ryzyko refluksu, jednak zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed ich stosowaniem.

Wdrożenie tych prostych nawyków w codziennym życiu może znacząco wpłynąć na zmniejszenie ryzyka wystąpienia refluksu stresowego, poprawiając ogólne samopoczucie i jakość życia.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące refluksu stresowego.