Choroba refluksowa (refluks) – dieta, co jeść, czego unikać?

Najważniejsze informacje:

• Dieta przy refluksie obejmuje nie tylko wdrożenie zdrowego jadłospisu, ale także regularne spożywanie posiłków w niewielkich porcjach.
• Celem diety refluksowej jest zminimalizowanie lub całkowite pozbycie się dokuczliwych objawów choroby, a zwłaszcza zgagi. Dieta może być też wsparciem w trakcie leczenia farmakologicznego lub jedyną metodą terapii.
• Leczenie choroby refluksowej nie ogranicza się wyłącznie do utrzymywania odpowiedniej diety. Wymaga również modyfikacji stylu życia, w tym wprowadzenia umiarkowanej i systematycznej aktywności fizycznej, pozbycia się szkodliwych nałogów (np. picia alkoholu i palenia papierosów), unikania sytuacji stresowych oraz normalizacji masy ciała.
• Zalecenia przy stosowaniu diety refluksowej określają także listę produktów, które warto ograniczyć w swoim codziennym menu, w tym: warzywa cebulowe, czekoladę, mocną herbatę i kawę, a także owoce cytrusowe. Powodują one bowiem nasilenie się objawów refluksu. 

Choroba refluksowa, inaczej refluks, związana jest z zarzucaniem treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Tej przewlekłej dolegliwości często towarzyszy również uczucie zgagi (charakterystyczne pieczenie za mostkiem), ból w górnej części brzucha i częste odbijanie. Objawy choroby refluksowej nasilają się po zjedzeniu obfitego, tłustego posiłku, a także w pozycji leżącej oraz podczas schylania się. Leczenie refluksu to przede wszystkim kwestia wdrożenia nowych nawyków żywieniowych, co w połączeniu z substancjami farmakologicznymi hamującymi wydzielanie kwasu solnego przynosi zadowalające efekty. 

Dieta przy refluksie – dlaczego jest ważna?

Postępowanie z pacjentami ze zdiagnozowaną chorobą refluksową obejmuje przede wszystkim modyfikację diety, normalizację masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej, ograniczenie stresu, a także rzucenie szkodliwych nawyków, w tym zwłaszcza palenia papierosów.

Dieta przy refluksie jest kluczowa, aby móc ograniczyć jego objawy, a zwłaszcza pojawiającą się zgagę i puste odbijanie. Warto przy tym zaznaczyć, że ważna jest nie tylko jakość spożywanych posiłków, ale również wielkość porcji oraz częstotliwość ich przyjmowania. Trzeba jednak pamiętać, że niefarmakologiczne metody leczenia choroby refluksowej sprawdzają się jedynie w przypadku braku rozległego stanu zapalnego przełyku. 

Dieta refluksowa – wytyczne

Modyfikacja stylu życia, a zwłaszcza odżywiania się, stanowi jeden z najważniejszych elementów skutecznego ograniczenia symptomów refluksu przełyku. Ze względu na fakt, że choroba refluksowa to przewlekła dolegliwość, rekomenduje się, aby zdrowe nawyki towarzyszyły choremu do końca życia. 

Zalecenia w diecie refluksowej:

• utrzymanie prawidłowej masy ciała;
• spożywanie od 4 do 6 posiłków dziennie w regularnych odstępach; ostatni z nich powinien być przyjęty na kilka godzin przed snem, po to, aby nie przeciążać żołądka i nie uruchamiać procesów trawienia w trakcie nocnego odpoczynku;  
• ograniczenie tłustych pokarmów (zarówno mięs, jak i produktów mlecznych), mocnej kawy i herbaty, serów pleśniowych i dojrzewających, ostrych przypraw i napojów gazowanych (dotyczy to przede wszystkim kolacji);
• wprowadzenie codziennej aktywności fizycznej – nie musi być ona intensywna; wystarczy 30 minutowy spacer, jazda na rowerze, nordic walking, pływanie lub joga; rodzaj uprawianego sportu i jego intensywność warto dopasować do swoich możliwości i potrzeb;
• unikanie zbyt zimnych lub zbyt gorących potraw;
• stosowanie określonego sposobu obróbki termicznej posiłków, w tym gotowania na parze, pieczenia bez dodatku tłuszczów, a także duszenia w folii i rękawie;
• ograniczenie przyjmowania płynów w trakcie spożywania posiłków, ze względu na szybkie wypełnienie żołądka;
• zrezygnowanie z palenia tytoniu i spożywania alkoholu.

Dieta na refluks – co jeść?

Co można jeść przy refluksie? Lista produktów i posiłków dozwolonych jest całkiem długa i w związku z tym nie należy obawiać się o brak różnorodności na talerzu. Jeżeli podczas komponowania posiłków pojawiają się problemy, zaleca się skorzystanie z pomocy doświadczonego dietetyka klinicznego.

Przy chorobie refluksowej można jeść:

• produkty zbożowe – pszenne pieczywo, biały ryż, drobne kasze np. kasze manne, kuskus, makarony, owsiankę;
• warzywa gotowane z wyjątkiem cebulowych, kapustnych, szparagów i karczochów;
• napoje roślinne – np. migdałowe, sojowe, kokosowe;
• chude mięso w tym drób;
• jaja,
• niskotłuszczowe przetwory mleczne bez dodatku cukru – kefiry, maślanki, chudy twaróg, niesłodzone jogurty, mleko do maksymalnie 1,5 proc. zawartości tłuszczu;
• owoce (z wyjątkiem cytrusów);
• napoje bez dodatku kofeiny, słabe napary, rozcieńczone soki, niegazowaną wodę mineralną;
• oliwę i oleje roślinne (w stopniu ograniczonym);
• biszkopty i sucharki;
• łagodne przyprawy, a zwłaszcza naturalne, świeże zioła;
• ryby przygotowane bez dodatku tłuszczu.

Dieta – refluks żołądkowo–przełykowy. Czego nie jeść?

Niektóre produkty mogą przyczyniać się do nasilenia objawów refluksu przełyku. Osoby, które borykają się z problemem zgagi, pustego odbijania się i uczucia pieczenia za mostkiem, powinny w znacznym stopniu ograniczyć spożywanie niektórych potraw. Nie oznacza to, że muszą w sposób całkowity z nich zrezygnować, jednak zachować zdrowy rozsądek.

W trakcie stosowania diety refluksowej należy ograniczyć:

• czekoladę, mocną kawę i herbatę, napoje gazowane i alkohol – produkty te powodują obniżenie ciśnienia w dolnym zwieraczu przełyku; zwiększają wydzielanie kwasu żołądkowego;
• warzywa cebulowe, karczochy i szparagi – mogą przyczyniać się do spontanicznej relaksacji dolnego zwieracza przełyku;
• tłuszcze, w tym wędliny, tłuste mięso i nabiał – powodują zbytnie obciążenie żołądka i jego długotrwałe wypełnienie, co zmniejsza tempo trawienia;
• owoce cytrusowe, pomidory, ostre przyprawy – przyczyniają się do pobudzenia receptorów czuciowych w przełyku.

Czasami objawy refluksu mogą pojawić się po innych produktach spożywczych, niż wskazano powyżej i jest to kwestią bardzo indywidualną. Dlatego też każdy powinien obserwować reakcje swojego organizmu na określone substancje i dopasować do tego swoje codzienne menu. 

Co pić na refluks? A jakich napojów unikać?

Aby ograniczyć ryzyko zarzucania treści pokarmowej z żołądka do przełyku, należy pamiętać o tym, aby unikać zbyt zimnych lub gorących napojów. Dozwolone jest picie naparów ziołowych, słabych herbat, mlecznych kaw (bez dodatku syropów), wody mineralnej i rozcieńczonych soków warzywnych i owocowych. 

Osoby cierpiące na chorobę refluksową powinny zrezygnować z picia:

• napojów gazowanych,
• alkoholu,
• soków cytrusowych,
• mocnych kaw i herbat,
• czekolady.

Dieta przy refluksie – jadłospis, przepisy

Dieta refluksowa zmniejsza ryzyko pojawienia się typowych objawów choroby, a także sprzyja zachowaniu prawidłowej masy ciała. Jest lekkostrawna, nie obciąża żołądka i ogranicza prawdopodobieństwo hipercholesterolemii. 

Poniżej znajduje się przykładowy jadłospis diety stosowanej przy refluksie. 

Śniadanie

• herbata ziołowa lub owocowa bez dodatku cukru
• kromka chleba z masłem, chudą wędliną i plasterkami ogórka
• jajko na twardo

Śniadanie II

• słaba herbata lub kawa
• plaster chudego twarogu
• jabłko gotowane
• biszkopt

Obiad 

• krupnik na bazie kaszy jęczmiennej z dodatkiem świeżych ziół
• indyk gotowany na parze
• brązowy ryż
• duszone buraczki

Podwieczorek

• niskotłuszczowy jogurt i kawałek ananasa
• herbata owocowa

Kolacja

• chleb żytni z masłem i chudym pasztetem lub pastą jajeczną
• lekka sałatka np. brokułowa 
• herbata ziołowa bez dodatku cukru

FAQ

Poniżej znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytanie dotyczące diety przy refluksie przełyku.