Refluks a zgaga – objawy, przyczyny, leczenie

Najważniejsze informacje:

• Zgaga to zespół dolegliwości określanych jako pieczenie w okolicy przełyku oraz gorzki lub kwaśny posmak w ustach.
• Przyczyną zgagi może być nieodpowiednia dieta, stres lub schorzenia układu pokarmowego.
• Niekiedy zgaga jest objawem choroby refluksowej przełyku, czyli schorzenia, w którym kwaśna treść żołądkowa cofa się do przełyku, powodując podrażnienie jego błony śluzowej.
• W leczeniu zgagi pomocna jest przede wszystkim zmiana nawyków żywieniowych oraz prowadzonego stylu życia. Niekiedy wsparciem mogą być leki zobojętniające kwas żołądkowy, takie jak antagoniści receptora H2 czy inhibitory pompy protonowej.

Zgaga to nieprzyjemny objaw, który często utrudnia codzienne funkcjonowanie. Pojawia się jako uczucie pieczenia za mostkiem i kwaśny posmak w ustach, szczególnie po spożyciu tłustych lub pikantnych potraw. Choć sporadyczna zgaga nie jest powodem do niepokoju, jej częste występowanie może świadczyć o refluksie żołądkowo-przełykowym, który nieleczony może prowadzić do poważniejszych powikłań. Skąd bierze się zgaga, o czym może świadczyć i jak ją leczyć?

Co to jest zgaga? Czy zawsze oznacza refluks?

Zgaga (ICD-10 R12) to powszechna dolegliwość, którą większość osób odczuwa jako pieczenie w przełyku oraz nieprzyjemny, kwaśny posmak w ustach. Choć zdarza się sporadycznie i zazwyczaj nie wymaga interwencji medycznej, bywa też objawem poważniejszych schorzeń, takich jak choroba refluksowa przełyku (GERD).

Warto jednak pamiętać, że nie zawsze jednak zgaga jest wynikiem refluksu. Jeśli pojawia się raz na jakiś czas, można spróbować złagodzić ją domowymi sposobami lub lekami dostępnymi bez recepty. Jeśli jednak występuje regularnie, nie ustępuje mimo stosowania środków doraźnych lub towarzyszą jej inne objawy, takie jak ból w klatce piersiowej, trudności w połykaniu czy przewlekły kaszel, konieczna jest konsultacja lekarska.

Zgaga – przyczyny. Od czego jest zgaga?

Zgaga powstaje w wyniku cofania się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, co podrażnia jego błonę śluzową. Może być spowodowana osłabieniem dolnego zwieracza przełyku, który nie zamyka się prawidłowo, a także nadwrażliwością przełyku lub zaburzeniami jego perystaltyki. Taki stan mogą powodować choroby, jak np.:

• refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) – dolny zwieracz przełyku nie domyka się prawidłowo, co umożliwia cofanie się kwasu żołądkowego i powoduje podrażnienie błony śluzowej przełyku;
• wrzody żołądka i dwunastnicy – uszkodzenia błony śluzowej tych narządów mogą prowadzić do nadmiernej produkcji kwasu solnego, co nasila zgagę i powoduje inne objawy, jak bóle brzucha czy nudności;
• zapalenie błony śluzowej żołądka – stan zapalny wywołany infekcją, toksynami lub stresem może powodować zaburzenia trawienia i nadkwaśność, co prowadzi do zgagi;
• przepuklina rozworu przełykowego – część żołądka przemieszcza się przez przeponę do klatki piersiowej, co osłabia funkcję dolnego zwieracza przełyku i sprzyja cofaniu się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku;
• cukrzyca – u niektórych pacjentów choroba ta powoduje gastroparezę, czyli spowolnienie opróżniania żołądka, co sprzyja uczuciu cofaniu się treści pokarmowej;
• stan przedzawałowy – piekący ból w klatce piersiowej może być mylony ze zgagą. Jeśli towarzyszą mu duszność, ból promieniujący do ramienia lub drętwienie kończyn, należy natychmiast wezwać pomoc.

Oprócz tego zgagę mogą nasilić takie czynniki jak:

• nieregularne posiłki – złe nawyki żywieniowe, jak np. jedzenie w pośpiechu, pomijanie posiłków lub spożywanie ich tuż przed snem, zwiększa ryzyko cofania się treści żołądkowej;
• niezdrowa dieta – tłuste, pikantne potrawy, słodycze oraz napoje gazowane mogą podrażniać błonę śluzową przełyku;
• brak aktywności fizycznej – siedzący tryb życia może spowalniać trawienie i sprzyjać zaleganiu treści żołądkowej, co zwiększa ryzyko refluksu i zgagi;
• nadwaga i otyłość – w przypadku nadwagi zbyt duża masa ciała wywołuje większy nacisk na żołądek, co może prowadzić do cofania się jego treści do przełyku;
• używki – palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i kofeina osłabiają napięcie dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja zgadze;
• stres – przewlekłe napięcie nerwowe wpływa na układ trawienny, zwiększając wydzielanie kwasu żołądkowego;
• nadwaga i otyłość – zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej powoduje ucisk na żołądek i sprzyja cofaniu się treści pokarmowej;
• ciąża – zgaga związana jest ze wzrostem poziomu progesteronu, który rozluźnia mięśnie przewodu pokarmowego;
• przyjmowanie leków – leki stosowane w leczeniu nadciśnienia, astmy czy depresji mogą wpływać na funkcjonowanie układu trawiennego i nasilać zgagę.

Zgaga – objawy

Zgaga to dolegliwość objawiająca się charakterystycznym pieczeniem w klatce piersiowej, często za mostkiem. Uczucie palenia może promieniować aż do gardła, a towarzyszący jej gorzki lub kwaśny posmak w ustach dodatkowo potęguje dyskomfort. Pozostałe objawy zgagi to:

• nasilanie się dolegliwości po jedzeniu, w pozycji leżącej lub przy pochylaniu się;
• odbijanie i cofanie się treści żołądkowej do przełyku;
• uczucie pełności i dyskomfortu w nadbrzuszu.

Warto pamiętać, że objawy zgagi mogą być mylone z dolegliwościami wynikającymi z choroby niedokrwiennej serca. Ból w klatce piersiowej spowodowany problemami sercowymi zwykle pojawia się po wysiłku fizycznym lub ekspozycji na zimno i ustępuje po odpoczynku, bądź też po przyjęciu nitrogliceryny. Objawy alarmowe, które mogą wskazywać na zawał serca i wymagają natychmiastowej pomocy medycznej to:

• silny, promieniujący ból w klatce piersiowej, zwłaszcza do ramienia lub żuchwy;
• duszności i uczucie ściskania w klatce piersiowej;
• zawroty głowy i osłabienie;
• kołatanie serca;
• ból brzucha, nudności lub wymioty.

W przypadku wystąpienia tych objawów należy natychmiast wezwać pomoc.

Co pomaga na zgagę? Jak leczyć?

Jeśli pieczenie za mostkiem i w przełyku pojawia się co najmniej 2 razy w tygodniu przez 3 miesiące, warto skonsultować się z lekarzem. Najpierw należy udać się do lekarza rodzinnego, który może skierować do gastroenterologa. Specjalista może zlecić diagnostykę, która obejmuje:

• 24-godzinną pH-metrię przełyku – mierzy kwaśność w przełyku za pomocą sondy wprowadzonej przez nos;
• gastroskopię – badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego;
• manometrię przełykową – ocenia napięcie zwieraczy przełyku i pracę mięśniówki;
• RTG lub TK z kontrastem – przy podejrzeniu choroby wrzodowej;
• endoskopię z biopsją – przy podejrzeniu zmian patologicznych.

Lekarz przeprowadza także wywiad dotyczący częstotliwości objawów, diety, stosowania używek i leków, aby określić przyczynę problemu. Następnie dobiera odpowiednie leczenie zgagi, w zależności od jej przyczyny. Jeżeli zgaga pojawia się sporadycznie i nie jest objawem poważnej choroby, wystarczające może być wprowadzenie zmian w stylu życia. W przypadku częstszych ataków zgagi, szczególnie jeśli jest związana z poważniejszymi problemami zdrowotnymi, lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne lub inne bardziej specjalistyczne metody (np. leczenie chirurgiczne), dostosowane do konkretnej przyczyny dolegliwości.

Zgaga – leki. Co stosować na zgagę?

W przypadku łagodnej zgagi, która nie jest objawem poważniejszych problemów zdrowotnych, zaleca się stosowanie leków dostępnych bez recepty, takich jak:

• alkalia (w formie płynnej lub tabletek do ssania), np. tlenki i wodorotlenki glinu, magnezu, litowców, roztwory wodne wodorotlenków litowców, wapnia czy też węglan sodu i potasu;
• leki osłaniające, w tym alginiany oraz połączenie siarczanu chondroityny z kwasem hialuronowym.

W przypadkach zgagi wynikającej z choroby refluksowej przełyku stosuje się leki zobojętniające kwas żołądkowy, takie jak:

• antagoniści receptora H2, np. famotydyna;
• inhibitory pompy protonowej, np. omeprazol, pantoprazol.

Zgaga – domowe sposoby

W celu opanowania dolegliwości i zapobiegania ponownemu pojawieniu się objawów zgagi zaleca się:

• utrzymywanie odpowiedniej masy ciała i redukcja wagi w przypadku nadwagi lub otyłości;
• całkowite zaprzestanie palenia tytoniu;
• ograniczenie spożycia alkoholu;
• regularną aktywność fizyczną i unikanie intensywnego wysiłku oraz ćwiczeń wiążących się z pochylaniem się, długotrwałym przebywaniem w pozycji schylonej lub podnoszeniem ciężarów;
• unikanie noszenia ciasnych ubrań i pasków, które zwiększają ucisk na brzuch;
• podniesienie wezgłowia łóżka o 15-20 cm, aby odpoczywać w pozycji półleżącej;
• układanie się do snu na lewym boku;
• zaprzestanie stosowania niektórych leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen;
• wprowadzenie sposobów radzenia sobie ze stresem i stosowanie skutecznych metod jego redukcji;
• rozważenie doraźnego stosowania leków na zgagę dostępnych bez recepty.

Długo utrzymująca się lub częsta zgaga – co może oznaczać?

Długo utrzymująca się lub częsta zgaga może być sygnałem, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego. Jeśli występuje regularnie lub przez dłuższy czas, może świadczyć o problemach zdrowotnych, takich jak refluks żołądkowo-przełykowy (GERD), zapalenie przełyku, a nawet wrzody żołądka. W takim przypadku konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Ponadto długotrwała zgaga może prowadzić do uszkodzenia przełyku, dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować objawów.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące powiązania między refluksem a zgagą.