Domowe sposoby na refluks (chorobę refluksową)

Najważniejsze informacje:

• Refluks żołądkowo-przełykowy stanowi jeden z najczęstszych powodów wizyt u lekarza internisty i szacuje się, że dotyczy ok. 13% populacji.
• W zdecydowanej większości przypadków, objawy refluksu można złagodzić za pomocą domowych i bezpiecznych sposobów, w tym wprowadzenia zdrowych nawyków żywieniowych, ograniczenia stresu, zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości snu, a także wdrożenia codziennej aktywności fizycznej.
• Prowadząc dietę refluksową, należy pamiętać o liście produktów niewskazanych, które mogą przyczynić się do zaostrzenia objawów, w tym czekoladzie, tłustych i wysoko przetworzonych potrawach, owocach cytrusowych, warzywach cebulowych, alkoholu, a także mocnej kawie i herbacie.
• Wdrożenie właściwego postępowania dietetycznego znacznie ogranicza ryzyko rozwoju powikłań refluksu, w tym m.in. krwawienia z przewodu pokarmowego, zwężenia przełyku, a także raka gruczołowego przełyku. 

Choroba refluksowa, inaczej refluks, to przewlekły zespół objawów związany z zarzucaniem treści pokarmowych z żołądka do przełyku. Łagodzenie dokuczliwych dla chorego symptomów, w tym zgagi, pustego odbijania się, czy też bólu w górnej części brzucha, jest możliwe dzięki modyfikacji stylu życia, w tym wprowadzeniu zdrowej diety i normalizacji wagi ciała. Domowe sposoby na refluks w większości przypadków wystarczą, aby pozbyć się objawów bez konieczności stosowania farmakoterapii. Wyjątek stanowią poważne stany zapalne przełyku, które wymagają włączenia specjalistycznych leków.

Jak leczyć refluks domowymi sposobami?

Postępowanie dietetyczne w przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego pozwala na ograniczenie występowania takich objawów jak zgaga i puste odbijanie się. Czasami konieczne jest stosowanie substancji czynnych, które przyczyniają się do zmniejszania wydzielania kwasu żołądkowego, jednakże rekomenduje się, aby osiągnąć ten cel za pomocą diety. Ważne jest nie tylko to, co pojawia się w codziennym menu, ale także w jakich porcjach i jak często. Rekomenduje się jadać częściej, lecz w mniejszych porcjach. Optymalny, dzienny jadłospis obejmuje od 4 do 6 posiłków w regularnych odstępach czasu. Ostatni z nich należy spożyć na ok. 3 godziny przed snem – taka rutyna nie obciąża żołądka, dzięki czemu funkcja trawienia jest zahamowana na czas nocnego wypoczynku. 

Niemałe znaczenie w diecie refluksowej ma także fitoterapia. Stosowanie odpowiednich ziół może zapobiec niekomfortowemu uczuciu pieczenia za mostkiem. Warto jednak pamiętać o tym, aby napary były przygotowane w odpowiedni sposób – parzyć pod przykryciem przez czas od 10 do 15 minut (w ten sposób ogranicza się parowanie olejków eterycznych o prozdrowotnych właściwościach) i pić, gdy napar jest jeszcze ciepły. 

Modyfikacja stylu życia u pacjentów w przewlekłym refluksem powinna obejmować również całkowitą rezygnację z używek. Zarówno palenie papierosów, jak i picie alkoholu powoduje silne podrażnienie błony śluzowej żołądka i przełyku, ale także zwiększa ryzyko rozwoju poważnych chorób, w tym nadciśnienia tętniczego, wielu nowotworów i chorób sercowo-naczyniowych. 

Normalizację wagi ciała, rekomendowaną u pacjentów z refluksem, można osiągnąć szybciej dzięki codziennej aktywności fizycznej. Należy przy tym zaznaczyć, że nie chodzi tutaj o intensywne treningi na siłowni pod okiem trenera personalnego, a wprowadzenie ruchu jako trwałego nawyku. Forma aktywności powinna być dopasowana do upodobań pacjenta np. spacery, pływanie, jazda na rowerze, pilates czy taniec, a intensywność do jego możliwości.

Ze względu na fakt, że objawy refluksu znacznie pogłębiają się w pozycji leżącej, zaleca się, aby nocny wypoczynek odbywał się w pozycji z lekko uniesioną głową. Czasami wystarczy dodatkowa poduszka, aby złagodzić zgagę. Osoby borykające się z problemem zarzucania treści z żołądka do przełyku powinny pamiętać także o ograniczeniu bodźców stresowych, które negatywnie wpływają na funkcje układu pokarmowego. 

Jakie zioła na refluks żołądkowo–przełykowy?

Niektóre zioła stosowane na refluks żołądkowo–przełykowy pomagają pozbyć się uciążliwych objawów, w tym głównie zgagi. Surowce roślinne stosowane w mieszankach ziołowych działają przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie i wspomagają trawienie, a także ograniczają wydzielanie kwasu żołądkowego.

Przy refluksie rekomenduje się pić napary z:

• koszyczka rumianku – wykazuje właściwości przeciwzapalne i łagodzi podrażnienia błony śluzowej żołądka; napar ziołowy pity w sposób regularny zmniejsza skurcze mięśni w przewodzie pokarmowym;
• liści melisy – działa nie tylko kojąco na układ nerwowy, ale także reguluje pracę układu trawiennego, rozkurcza mięśnie żołądka i wykazuje właściwości przeciwzapalne;
• kłącza tataraku – łagodzi podrażnienia śluzówki wyściełającej żołądek; ogranicza ryzyko powstawania wrzodów i reguluje trawienie;
• ziele skrzypu polnego –  wykazuje działanie przeciwzapalne, wspomaga leczenie uszkodzeń błony śluzowej żołądka poprzez przyspieszenie jej regeneracji; 
• liści szałwi – działa rozkurczowo na mięśnie żołądka, co zmniejsza ryzyko zarzucania treści do przełyku. 

Nawadnianie – co pić na refluks?

Regularne nawadnianie organizmu jest niezwykle ważne, nie tylko z punktu widzenia łagodzenia objawów refluksu. Należy jednak pamiętać o kluczowej zasadzie, aby nie uzupełniać płynów w trakcie spożywania posiłków, co może nasilać zgagę. Jest to związane z szybkim napełnianiem się żołądka, a co za tym idzie ryzykiem zarzucania treści do przełyku. 

Dozwolone są słaba kawa i herbata, rozcieńczone soki warzywne i owocowe (poza cytrusowymi), niegazowana woda mineralna i napary ziołowe. Zaleca się, aby dodatkowo nie dosładzać napojów.

Jaka herbata na refluks?

Osoby z refluksem mogą pić herbatę słabą, bez dodatku cukru i słodzików, najlepiej ziołową lub owocową. Duże znaczenie ma także temperatura napoju –  nie powinna być zbyt gorąca ani zimna. 

Co nasila refluks – czego unikać?

Istnieje lista produktów spożywczych, które nie są rekomendowane przy chorobie refluksowej. Mogą one przyczyniać się do zaostrzenia zgagi i bólu żołądka. Warto wziąć pod uwagę, że wytyczne dotyczące diety są ogólne i nie u każdego chorego dany produkt przyczyni się do nasilenia objawów.

Ponadto, symptomy refluksu nasilają:

• stres,
• palenie papierosów i spożywanie alkoholu,
• stan nadwagi i otyłości,
• żucie gum, zwłaszcza miętowych,
• brak aktywności fizycznej,
• objadanie się na noc,
• zbyt ciepłe lub zbyt zimne potrawy,
• smażone i wysoko przetworzone potrawy.

Dieta przy refluksie – ogólne zasady

Odpowiednia modyfikacja stylu życia pozwala na ograniczenie objawów refluksu. Lekarze jednak podkreślają, że zasady te są bardzo uniwersalne oraz pozwalają zachować prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego i zmniejszają ryzyko rozwoju chorób przewlekłych, w tym cukrzycy typu II, nadciśnienia tętniczego krwi, hipercholesterolemii, a nawet zawałów i udarów.

Czego nie jeść i nie pić przy refluksie?

Przy diecie na refluks najlepiej unikać spożywania:

• czekolady,
• mocnej kawy i herbaty,
• napojów gazowanych,
• mięty,
• alkoholu,
• tłustego mięsa, wędlin i konserw,
• wysokotłuszczowego nabiału,
• słodyczy,
• owoców cytrusowych,
• pikantnych przypraw,
• pomidorów,
• warzyw cebulowych,
• szparagów,
• karczochów.

Odpoczynek i sen jako wsparcie dobrej kondycji układu pokarmowego

Nie od dziś wiadomo, że ograniczenie stresu oraz zapewnienie odpowiedniej jakości i długości snu, sprzyjają regeneracji całego organizmu i zmniejszają ryzyko rozwoju wielu chorób, a zwłaszcza układu sercowo–naczyniowego. Nie inaczej jest w przypadku zachowania prawidłowych funkcji układu pokarmowego. 

Liczne badania naukowe wykazały, że hormony wydzielane podczas nocnego odpoczynku (głównie melatonina) sprzyjają regeneracji błony śluzowej żołądka, zmniejszają ryzyko tworzenia się wrzodów, zobojętniają kwas solny, a także zmniejszają dolegliwości bólowe w górnej części brzucha i wzdęcia.

FAQ

Poniżej znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące domowych sposobów łagodzenia refluksu.