Najważniejsze informacje:

• Puste odbijanie po jedzeniu może być objawem różnych problemów zdrowotnych, w tym choroby refluksowej przełyku (GERD), dyspepsji czynnościowej, zespołu jelita drażliwego, a także zaburzeń lękowych związanych z aerofagią.
• U osób aktywnie uprawiających sport, intensywny wysiłek fizyczny może powodować hipoperfuzję trzewną, prowadzącą do zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego, w tym pustego odbijania, bólu brzucha czy uczucia wzdęcia.
• W przypadku częstego pustego odbijania, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu inne objawy, takie jak zgaga, ból brzucha czy uczucie pełności po niewielkim posiłku, konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu diagnostyki i dobrania odpowiedniego leczenia.
• W łagodzeniu problemu pomagają zmiany w diecie i stylu życia, takie jak unikanie napojów gazowanych, spokojne spożywanie posiłków, eliminacja tłustych i przetworzonych produktów, a w przypadku refluksu także uniesienie wezgłowia łóżka oraz unikanie palenia i alkoholu.

Odbijanie to fizjologiczne zjawisko, polegające na niezamierzonym usuwaniu przez jamę ustną zgromadzonego w żołądku lub przełyku powietrza, które zostało wcześniej połknięte. Proces ten jest odpowiedzią organizmu na nadmiar powietrza w układzie pokarmowym, dlatego odbijanie się po posiłku zazwyczaj nie stanowi niepokojącego objawu. 

Odbijanie po jedzeniu – czy powinno martwić?

Odbijanie jest procesem, w którym dochodzi do mimowolnego wydalenia przez usta nadmiaru powietrza, które zostało połknięte i gromadzi się w żołądku lub przełyku. Odbijanie jest wynikiem specyficznej reakcji organizmu, kiedy to napięcie dolnego zwieracza przełyku ulega obniżeniu. Jednocześnie, ściany żołądka znajdują się w stanie zwiększonego napięcia i aktywności. Mechanizm odbijania po posiłku jest fizjologiczny, ale w niektórych przypadkach, szczególnie gdy odbijanie jest bardzo częste i uporczywe oraz puste, może świadczyć o rozwoju choroby.

Puste odbijanie – przyczyny

Puste odbijanie może pojawić się jako następstwo kilku chorób i problemów zdrowotnych. Częstą przyczyną jest choroba refluksowa przełyku (GERD), która bywa też nazywana jest refluksem żołądkowo-przełykowym. Inne objawy refluksu to między innymi zgaga i zarzucanie wsteczne kwaśnej treści do ust.

Nie tylko refluks-żołądkowo-przełykowy jest przyczyną pustego odbijania. W rzadkich przypadkach pojawia się ono również w przebiegu innych chorób czynnościowych układu pokarmowego, m.in. dyspepsji czynnościowej czy zespołu jelita drażliwego.

W niektórych przypadkach, osoby cierpiące na zaburzenia lękowe mogą doświadczać zwiększonej tendencji do odbijania. Często to odbijanie nie jest związane z przyjmowaniem posiłków i może być określane jako „puste”. Jest to efekt aerofagii, czyli połykania powietrza w przebiegu tych zaburzeń.

Puste odbijanie pojawia się również u zawodowych sportowców. W trakcie wykonywania intensywnych ćwiczeń fizycznych może dojść do zjawiska hipoperfuzji trzewnej. Jest to stan, w którym przepływ krwi do przewodu pokarmowego ulega znacznemu zmniejszeniu. Taka sytuacja prowadzi do zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego. W rezultacie, osoby aktywnie uprawiające sport mogą doświadczać różnych nieprzyjemnych objawów. Do najczęściej występujących należą bóle brzucha, uczucie wzdęcia, mdłości po jedzeniu i odbijanie się powietrzem.

Częste odbijanie powietrzem – co może oznaczać?

Jeśli puste odbijanie powietrzem pojawia się coraz częściej, może to oznaczać nasilenie opisanych wyżej chorób lub zaburzeń. Na przykład częste odbijanie się, uczucie pełności po posiłku nawet o niewielkiej objętości, coraz bardziej nasilona zgaga, mogą świadczyć o postępowaniu choroby refluksowej przełyku. Również w nasileniu zaburzeń lękowych, które przebiegają z aerofagią, pojawia się częste nadmierne odbijanie.

Ciągłe odbijanie się a refluks

Bardzo częste odbijanie, w tym odbijanie się powietrzem, a także uczucie odbijania kwasem solnym mogą występować w przebiegu refluksu żołądkowo-przełykowego. Choroba refluksowa przełyku dotyka od 10 do 20 procent populacji w krajach rozwiniętych, przy czym odnotowuje się wzrost liczby przypadków w ostatnich latach. Refluks żołądkowo-przełykowy jest to stan, w którym dochodzi do cofania się zawartości żołądka do przełyku, co prowadzi do występowania nieprzyjemnych objawów oraz możliwych powikłań. U podstaw tego schorzenia leży nieprawidłowe funkcjonowanie dolnego zwieracza przełyku.

W przebiegu GERD często pojawiają się też inne objawy ze strony przewodu pokarmowego, na przykład wczesne uczucie sytości w trakcie posiłku, zarzucanie wsteczne kwaśnej treści do ust, zgaga i bóle brzucha.

Co pomaga na odbijanie?

Jeśli mamy do czynienia z fizjologicznym odbijaniem po posiłku, które nie jest objawem poważnej choroby, ulgę przyniesie ograniczenie spożycia napojów gazowanych, spokojne spożywanie posiłków i unikanie nadmiernego połykania powietrza podczas picia i jedzenia. Jeśli zauważamy uporczywe, głośne odbijanie czy odbijanie się powietrzem, warto zasięgnąć porady lekarza specjalisty, aby dobrać odpowiednie postępowanie do postawionej diagnozy.

Leki na odbijanie. Jak leczyć ten objaw?

Odbijanie po jedzeniu jest mechanizmem fizjologicznym i zazwyczaj nie jest związane z chorobą, w takiej sytuacji nie wymaga leczenia. Jeśli jednak pojawia się częste odbijanie powietrzem, w przypadku częstego odbijania kwasem solnym albo jeśli odbijanie jest bardzo uporczywe, konieczna jest konsultacja z lekarzem gastroenterologiem w celu dobrania leczenia odpowiadającego przyczynie problemu.

Gdy przyczyną dolegliwości jest refluks żołądkowo-przełykowy, standardowym sposobem leczenia są inhibitory pompy protonowej (IPP). Dzięki ich zdolności do ograniczenia produkcji kwasu solnego, zachodzi podwyższenie wartości pH kwaśnej treści żołądkowej do wartości równej lub wyższej niż 4, co prowadzi do zmniejszenia nasilenia objawów. Jednakże, zgodnie z wynikami przeprowadzonych analiz, od 30% do 50% pacjentów stosujących IPP zgodnie z zaleceniami, nie doświadcza pełnej ulgi w zakresie dolegliwości związanych z GERD. Stąd też warto sięgnąć po domowe sposoby uzupełniające leczenie.

Domowe sposoby na odbijanie

Pierwszym elementem domowych sposobów na radzenie sobie z nadmiernym odbijaniem jest odpowiedni sposób odżywiania. Warto zwrócić uwagę na unikanie gazowanych napojów, ponieważ powodują dostarczanie większych ilości gazów do żołądka, które następnie zostają uwolnione w formie bardziej intensywnego odbijania. Dotyczy to zarówno słodzonych napojów gazowanych, jak i produktów typu „zero” oraz wody gazowanej. Kolejnym ważnym elementem jest spożywanie posiłków w spokoju, bez pośpiechu i dokładne przeżuwanie kęsów pokarmu.

Gdy odbijaniu często towarzyszy zgaga lub pacjent ma już postawioną diagnozę choroby refluksowej przełyku, należy dodatkowo zadbać o ograniczenie posiłków i produktów, które stymulują nadmierną produkcję kwasu solnego w żołądku. Zaleca się całkowite wyeliminowanie z diety mocnej kawy i herbaty. Zamiast tego, warto pić łagodniejsze, krótko parzone napary. Jeśli chodzi o kawę, jej spożycie powinno zostać zredukowane do minimum, przy czym należy unikać jej picia na pusty żołądek. Ponadto, istotne jest maksymalne ograniczenie spożycia alkoholu. W kwestii metody przygotowania posiłków, zdecydowanie odradza się smażenie, zwłaszcza w głębokim tłuszczu, oraz duszenie z wcześniejszym obsmażaniem. Zalecane metody obróbki termicznej to: gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez obsmażania oraz pieczenie bez dodatku tłuszczu.

Niektóre produkty spożywcze mogą znacząco przyczyniać się do nasilenia dolegliwości GERD na przykład zgagi i nasilonego odbijania się. Należą do nich ostre przyprawy takie jak chili, pieprz czy chrzan, a także cebula i czosnek. Dieta powinna być uboga w dania o wysokiej zawartości tłuszczu, produkty wysoko przetworzone oraz fast food. Należy również unikać cytrusów, bardzo kwaśnych posiłków, soków z kwaśnych owoców oraz soków pomidorowych, w tym przetworów pomidorowych takich jak passaty, sosy i ketchupy. Do listy produktów niezalecanych zalicza się również smalec, słoninę oraz wędzone mięsa. Ważne jest, aby każdy indywidualnie dostosował dietę do swojej tolerancji na inne produkty.

Pacjentom borykającym się z refluksem żołądkowo-przełykowym ulgę mogą przynieść również zmiany w stylu życia – unikanie stosowanie używek z zawartością nikotyny, w tym palenia papierosów, pracownie nad sposobami radzenia sobie ze stresem, unikanie przyjmowania pozycji leżącej po posiłku i spanie z uniesieniem wezgłowia łóżka mniej więcej 30° od poziomu podłoża.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytanie dotyczące odbijania.