Zastoinowa niewydolność serca – przyczyny, objawy i leczenie

Najważniejsze informacje

• Zastoinowa niewydolność serca (ZNS) to zaawansowane uszkodzenie serca, które prowadzi do niewystarczającej zdolności pompowania krwi, co skutkuje zastojem krwi w układzie żylnym.
• Zastoinową niewydolność serca dzielimy na lewokomorową, prawokomorową oraz obukomorową, zależnie od tego, która komora serca jest uszkodzona.
• Najczęstsze przyczyny ZNS to choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, wady zastawkowe, zaburzenia rytmu serca oraz kardiomiopatie.
• Objawy choroby obejmują m.in. duszność (wysiłkowa, spoczynkowa), obrzęki (zwłaszcza nóg), zmęczenie, kaszel nocny oraz przyrost masy ciała.
• Leczenie polega na farmakoterapii (inhibitory ACE, beta-blokery, diuretyki), zmianach w stylu życia oraz stosowaniu urządzeń wspomagających pracę serca. 

Zastoinowa niewydolność serca to poważne schorzenie serca, która polega na upośledzeniu zdolności serca do skutecznego pompowania krwi, co prowadzi do niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w tlen i składniki odżywcze. W efekcie może dochodzić do zastoju krwi w różnych częściach ciała, niedotlenienia tkanek oraz gromadzenia się nadmiaru płynów w organizmie. Pacjenci z objawami ZNS powinni być pod stałą opieką kardiologa, który dobiera odpowiednią terapię w celu poprawy funkcji serca i złagodzenia objawów. Na czym polega zastoinowa niewydolność serca, jakie są jej objawy i możliwości leczenia?

Czym jest zastoinowa niewydolność serca?

Zastoinowa niewydolność serca (ZNS) to zaawansowany zespół kliniczny, charakteryzujący się postępującym upośledzeniem czynności mięśnia sercowego. Skutkuje to brakiem zdolności do przepompowywania odpowiedniej ilości krwi, odpowiadającej zapotrzebowaniu metabolicznemu narządów. Mechanizmem patofizjologicznym tego schorzenia jest narastanie zastoju krwi w układzie żylnym, które prowadzi do wzrostu ciśnienia napełniania i występowania objawów przewodnienia organizmu, takich jak obrzęki kończyn dolnych, obrzęk płuc, poszerzenie żył szyjnych, powiększenie wątroby oraz wzrost masy ciała.

Czym jest zastój krwi?

Zastój krwi powstaje wskutek dysfunkcji skurczowej lub rozkurczowej serca, zmniejszającej jego zdolność do generowania odpowiedniego ciśnienia. W efekcie narządy nie otrzymują prawidłowego ukrwienia i tlenu, co prowadzi do ich dysfunkcji. Objawy zastoinowej niewydolności serca są wywołane bezpośrednio obecnością cech przewodnienia organizmu i ograniczeniem czynności skurczowej serca.

Zastoinowa niewydolność serca – rodzaje

Zastoinową niewydolność serca można klasyfikować głównie na podstawie przebiegu, dominujących objawów oraz sposobu funkcjonowania mięśnia sercowego.

Ostra niewydolność serca a przewlekła niewydolność serca

Niewydolność serca może mieć charakter ostry (np. po zawale serca lub zapaleniu mięśnia sercowego) lub przewlekły, z długoletnim, stopniowym pogarszaniem funkcji pompowania krwi, często z okresami nasilenia objawów.

• Ostra niewydolność rozwija się gwałtownie, wymaga szybkiej oceny wydolności układu krążenia, często prowadząc do obrzęku płuc lub wstrząsu kardiogennego.
• Przewlekła niewydolność serca zwykle cechuje się zmęczeniem przy wysiłku fizycznym, narastaniem obrzęków kończyn dolnych i objawów niskiego rzutu.

Rodzaje zastoinowej niewydolności serca – dominujące objawy

Objawy choroby mogą różnić się w zależności od tego, która część serca jest dotknięta, a także od stopnia zaawansowania niewydolności. Wyróżnić można 3 podstawowe formy zastoinowej niewydolności serca:

• lewokomorowa zastoinowa niewydolność serca – objawia się przede wszystkim zastojem krwi w krążeniu dużym. Problem dotyczy nieprawidłowego funkcjonowania lewej komory serca, która nie jest w stanie efektywnie pompować krwi do reszty ciała. Objawy lewokomorowej ZNS to m.in. duszność, zmęczenie, obrzęki kończyn dolnych oraz kaszel nocny, który nasila się w pozycji leżącej;
• prawokomorowa zastoinowa niewydolność serca – powoduje zastój w krążeniu małym i jest często konsekwencją lewokomorowej niewydolności serca. W wyniku upośledzonej pracy prawej komory krew nie przepływa efektywnie do płuc, co prowadzi do gromadzenia się płynów w organizmie. Objawy obejmują obrzęki w obrębie ciała (zwłaszcza w obrębie nóg i brzucha), powiększenie wątroby oraz poszerzenie żył szyjnych;
• obukomorowa zastoinowa niewydolność serca – występuje, gdy problem dotyczy zarówno lewej, jak i prawej komory serca. W efekcie pacjent doświadcza objawów zastoju zarówno w krążeniu dużym, jak i małym. Objawy obejmują duszność, zwiększone zmęczenie, obrzęki kończyn dolnych i brzucha, a także powiększenie wątroby.

Niewydolność serca a funkcja mięśnia sercowego

Niewydolność serca może być klasyfikowana także na podstawie sposobu, w jaki funkcjonuje mięsień sercowy. Wyróżniamy dwa główne typy niewydolności serca w zależności od frakcji wyrzutowej serca:

• niewydolność serca ze zmniejszoną frakcją wyrzutową – w tym przypadku mięsień sercowy jest osłabiony, co sprawia, że serce nie jest w stanie skutecznie pompować krwi do organizmu. Objawy to zwiększone zmęczenie, duszność przy wysiłku, obrzęki i zaburzenia rytmu serca;
• niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową – znacznie trudniejsza do rozpoznania, ponieważ serce pompuje krew w „normalnym” tempie, ale ma problem z jej odpowiednim wypełnieniem się krwią w fazie rozkurczu. Objawy obejmują duszność, szczególnie w nocy, zwiększoną podatność na zmęczenie oraz obrzęki kończyn dolnych.

Zastoinowa niewydolność serca – klasyfikacja wg NYHA

Klasyfikacja Nowojorskiego Towarzystwa Kardiologicznego (NYHA) jest powszechnie stosowaną metodą oceny wydolności układu krążenia u pacjentów z zastoinową niewydolnością serca. Umożliwia ocenę nasilenia objawów w zależności od stopnia ograniczenia aktywności fizycznej i objawów.

• Klasa I (brak ograniczeń aktywności fizycznej) – aktywność fizyczna nie powoduje większego zmęczenia, duszności czy kołatania serca. Oznacza to, że funkcja serca jest na wystarczająco dobrym poziomie, aby sprostać codziennym wyzwaniom bez odczuwania objawów niewydolności serca;
• Klasa II (niewielkie ograniczenie aktywności fizycznej) – pacjenci nie odczuwają dolegliwości w spoczynku, ale zwykła aktywność powoduje zmęczenie, kołatanie serca lub duszności. Jest to oznaka, że czynność mięśnia sercowego zaczyna być ograniczona, choć pacjent nadal jest w stanie wykonywać większość codziennych czynności.
• Klasa III (znaczne ograniczenie aktywności fizycznej) – aktywność mniejsza niż zwykła powoduje wystąpienie objawów zastoinowej niewydolności serca, takich jak zmęczenie, duszność czy kołatanie serca. W tej fazie niewydolność serca jest bardziej zaawansowana, a objawy są już wyraźnie ograniczające aktywność pacjenta.
• Klasa IV (ciężkie ograniczenie aktywności fizycznej) – pacjenci nie mogą wykonywać żadnej aktywności fizycznej bez pojawienia się objawów, takich jak duszność, zmęczenie czy kołatanie serca, które występują nawet w spoczynku. Zastoinowa niewydolność serca w tej klasie jest najbardziej zaawansowana i wyraźnie wpływa na jakość życia pacjenta.

Zastoinowa niewydolność serca – przyczyny i czynniki ryzyka

Zastoinowa niewydolność serca jest wynikiem różnych czynników uszkadzających serce i upośledzających jego funkcję. Do jej rozwoju może doprowadzić każda choroba układu sercowo-naczyniowego, w tym:

• choroba wieńcowa i przebyty zawał serca – choroba niedokrwienna serca spowodowana miażdżycą tętnic wieńcowych jest najczęstszą przyczyną zastoinowej niewydolności serca. Zawał serca prowadzi do martwicy fragmentu mięśnia sercowego, co powoduje osłabienie jego funkcji skurczowej i zwiększa ryzyko zaburzeń rytmu serca;
• nadciśnienie tętnicze – długotrwałe nadciśnienie prowadzi do przerostu mięśnia sercowego, zwłaszcza lewej komory, co utrudnia jej skuteczne wypompowywanie krwi. Z czasem może dojść do rozwinięcia niewydolności serca, najczęściej w postaci lewokomorowej;
• wady zastawkowe serca – niedomykalność lub zwężenie zastawek serca, zwłaszcza aortalnej i mitralnej, prowadzi do przeciążenia objętościowego lub ciśnieniowego komór, co sprzyja rozwojowi niewydolności serca;
• zaburzenia rytmu serca – migotanie przedsionków, arytmie komorowe czy inne zaburzenia rytmu wpływają na efektywność pompowania serca, zwiększając ryzyko niewydolności;
• kardiomiopatie i wrodzone wady serca – kardiomiopatie (rozstrzeniowa, przerostowa, restrykcyjna) oraz wrodzone wady serca mogą prowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego i niewydolności serca.

Na rozwój niewydolności serca wpływa również prowadzony styl życia, w tym przede wszystkim:

• otyłość;
• palenie papierosów;
• nadmierne spożycie soli;
• brak aktywności fizycznej.

Otyłość zwiększa obciążenie serca, natomiast dieta bogata w sól prowadzi do retencji wody i wzrostu ciśnienia tętniczego.

Zastoinowa niewydolność serca – objawy

Objawy zastoinowej niewydolności serca są wynikiem przewodnienia organizmu oraz zmniejszonej zdolności serca do dostarczania odpowiedniej ilości krwi do narządów i tkanek. Do najczęstszych objawów należą:

• duszność – duszność wysiłkowa, spoczynkowa, a także napadowa duszność nocna to typowe objawy niewydolności serca, szczególnie w zaawansowanych stadiach choroby. W przypadku lewokomorowej niewydolności serca dochodzi do obrzęku płuc, co dodatkowo nasila trudności w oddychaniu;
• obrzęki – początkowo pojawiają się w okolicach kostek, następnie rozprzestrzeniają się na podudzia i w przypadku zaawansowanej choroby mogą stać się uogólnione. Obrzęk jest efektem zatrzymywania płynów w organizmie;
• uczucie zmęczenia i osłabienia – zmniejszony przepływ krwi i dotlenienie tkanek prowadzi do ogólnego zmęczenia, które nasila się przy wykonywaniu codziennych czynności. U pacjentów z zastoinową niewydolnością serca zwykła aktywność może powodować znaczne zmęczenie;
• kołatanie serca – zaburzenia rytmu serca, w tym migotanie przedsionków, mogą prowadzić do kołatania serca, które jest wyczuwalne przez pacjenta. Objaw ten jest często związany z zaburzeniami rytmu serca, które zmieniają skuteczność pompowania;
• kaszel nocny i świszczący oddech – kaszel, szczególnie w nocy, a także świszczący oddech mogą być objawem obrzęku płuc, który jest częstym powikłaniem zastoinowej niewydolności serca;
• przyrost masy ciała – zatrzymywanie płynów prowadzi do stopniowego wzrostu masy ciała, który jest szczególnie widoczny w krótkim czasie. Wzrost masy ciała związany jest z gromadzeniem się płynów w organizmie.

Jakie badania warto wykonać przy podejrzeniu zastoinowej niewydolności serca? Diagnostyka choroby

Diagnostyka zastoinowej niewydolności serca to proces wieloetapowy, którego celem jest określenie stopnia zaawansowania choroby, identyfikacja przyczyn niewydolności serca oraz ocena funkcji układu sercowo-naczyniowego. W rozpoznaniu choroby szczególnie istotne są następujące elementy:

• wywiad lekarski i badanie fizykalne – w badaniu fizykalnym szczególną uwagę zwraca się na obecność obrzęków, poszerzenie żył szyjnych oraz powiększenie wątroby. Objawy te mogą wskazywać na zaawansowaną postać choroby, a także na zastój płynu w organizmie, który towarzyszy zastoinowej niewydolności serca. Warto zwrócić uwagę na szmery nad zastawkami oraz na obecność trzeciego tonu serca, które mogą świadczyć o problemach z funkcjonowaniem mięśnia sercowego;
• badania laboratoryjne – wzrost stężenia BNP oraz NT-proBNP jest charakterystycznym markerem przeciążenia serca. Poziom tych markerów koreluje ze stopniem zaawansowania choroby oraz prognozą stanu zdrowia pacjenta. Badania pomagają również w ocenie czynności skurczowej serca, co ma istotne znaczenie przy ustalaniu planu leczenia;
• EKG – elektrokardiogram to podstawowe badanie diagnostyczne, które pozwala na wykrycie arytmii, zaburzeń przewodzenia, a także cech niedokrwienia. W przypadku niewydolności serca często pojawiają się zaburzenia rytmu serca, w tym migotanie przedsionków. EKG jest również pomocne w ocenie stopnia przerostu komór serca, co może wskazywać na przewlekłą niewydolność serca;
• echokardiografia – echo serca jest złotym standardem w diagnostyce zastoinowej niewydolności serca. To nieinwazyjne badanie pozwala na ocenę funkcji skurczowej serca (tj. frakcji wyrzutowej), wykrycie wad zastawek, obecności płynów w osierdziu, a także dokładną ocenę rozmiarów komór serca i funkcji mięśnia sercowego;
• RTG klatki piersiowej – badanie jest pomocne w wykrywaniu cech zastoju w płucach, takich jak obrzęk płuc czy powiększenie naczyń wnękowych. Zastoinowa niewydolność serca może prowadzić do zastoju krwi w płucach, co objawia się właśnie w obrazie rentgenowskim;
• rezonans magnetyczny serca – najbardziej precyzyjna metoda oceny struktury serca. Pozwala na wykrycie włóknienia, uszkodzenia mięśnia sercowego oraz innych zmian strukturalnych, które mogą przyczyniać się do rozwoju zastoinowej niewydolności serca. Rezonans daje możliwość dokładnej oceny czynności skurczowej oraz przewodzenia impulsów elektrycznych, co pozwala na dopasowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta;
• test wysiłkowy – polega on na monitorowaniu reakcji serca i układu krążenia na stopniowo zwiększający się wysiłek fizyczny. Jest szczególnie przydatny w takich sytuacjach jak ocena wydolności układu krążenia, nasilenia objawów klinicznych czy rozpoznania ukrytych objawów chorób serca.

Leczenie zastoinowej niewydolności serca

Leczenie niewydolności serca wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego, które skupia się na kilku obszarach – farmakoterapii, zmianie stylu życia oraz zastosowaniu urządzeń wspomagających pracę serca. W niektórych przypadkach wskazane jest też leczenie operacyjne.

Farmakoterapia – leki na zastoinową niewydolność serca

Farmakoterapia jest fundamentem leczenia zastoinowej niewydolności serca. Jej celem jest poprawa kurczliwości mięśnia sercowego, redukcja objawów oraz spowolnienie postępu choroby. Dobór leków zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz przyczyn jej powstania.

Podstawowe grupy leków zwalniających postęp uszkodzenia serca to:

• inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE), takie jak ramipryl czy perindopryl – podstawowe leki wykorzystywane w terapii zastoinowej niewydolności serca. Działają poprzez hamowanie układu renina-angiotensyna-aldosteron (RAA), co obniża ciśnienie tętnicze, poprawia remodeling serca i zmniejsza obciążenie serca. Zmniejszają też śmiertelność i ryzyko zaostrzenia choroby;
• sartany (losartan, walsartan) – alternatywa dla pacjentów, którzy nie tolerują inhibitorów ACE. Działają podobnie jak jak inhibitory konwertazy angiotensyny w zakresie rozkurczu naczyń i ochrony serca;
• beta-blokery (metoprolol, bisoprolol, karwedilol) – stosowane w celu obniżenia zapotrzebowania na tlen, poprawy funkcji skurczowej serca, kontrolowania rytmu serca oraz zmniejszenia ryzyka arytmii. Beta-blokery przyczyniają się też do spowolnienia postępu niewydolności serca, zwłaszcza w przypadkach z migotaniem przedsionków;
• leki moczopędne (diuretyki), np. furosemid, torasemid – odgrywają kluczową rolę w eliminacji nadmiaru płynów z organizmu. Usuwając nadmiar wody, pomagają zmniejszyć obrzęki, w tym obrzęk płuc, i normalizują ciśnienie tętnicze. Diuretyki są szczególnie istotne w leczeniu objawowym w zaawansowanych stadiach niewydolności serca;
• antagoniści aldosteronu (spironolakton, eplerenon) – działają poprzez blokowanie aldosteronu, hormonu, który przyczynia się do zatrzymywania sodu i wody w organizmie. Działają nie tylko poprzez diurezę, ale także redukują włóknienie mięśnia sercowego, co jest istotne w leczeniu przewlekłej niewydolności serca;
• leki poprawiające kurczliwość serca (digoksyna, dobutamina, milrinon) – wskazane w zaawansowanej niewydolności serca, gdy inne środki zawiodły. Mogą poprawić wydolność serca i poprawić przepływ krwi do tkanek;
• inhibitory SGLT2 (empagliflozyna, dapagliflozyna) – leki nowej generacji, które były początkowo stosowane w leczeniu cukrzycy, ale okazały się bardzo skuteczne także w leczeniu zastoinowej niewydolności serca. Działają poprzez poprawę funkcji serca i zmniejszanie ryzyka zaostrzenia choroby. 

Leczenie niefarmakologiczne

Wsparciem w terapii jest wprowadzenie odpowiednich zmian w stylu życia pacjenta, które pomagają w kontroli choroby i poprawiają jakość życia. Szczególnie istotne aspekty to:

• dieta – zaleca się stosowanie diety ubogiej w sól (maksymalnie 2 g NaCl dziennie), bogatej w warzywa, pełnowartościowe białka i kwasy tłuszczowe omega-3. Ograniczenie spożycia tłuszczy nasyconych i cholesterolu pomaga w zapobieganiu dalszemu pogarszaniu funkcji układu sercowo-naczyniowego;
• redukcja masy ciała – utrzymanie prawidłowej masy ciała zmniejsza obciążenie serca i zmniejsza ryzyko postępu choroby;
• aktywność fizyczna – aktywność fizyczna dostosowana do stanu zdrowia pacjenta pozwala poprawić wydolność układu krążenia, zmniejsza objawy niewydolności serca oraz wpływa na poprawę jakości życia;

• ograniczenie spożycia alkoholu oraz całkowite zaprzestanie palenia papierosów – alkohol przyczynia się do osłabienia mięśnia sercowego, a palenie tytoniu prowadzi do zwiększenia ryzyka miażdżycy i nadciśnienia, co pogarsza stan pacjenta;
• unikanie przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych – leki te mogą pogarszać funkcjonowanie nerek i zwiększać ryzyko zatrzymywania wody w organizmie, co dodatkowo obciąża serce.

Urządzenia wspomagające pracę serca

W przypadku pacjentów z zaawansowaną niewydolnością serca, u których leczenie farmakologiczne nie przynosi wystarczających efektów, stosuje się urządzenia wspomagające pracę serca. Zwykle jest to:

• urządzenie do resynchronizacji serca (CRT) – jego mechanizm działania polega na wszczepieniu elektrod do serca, co poprawia koordynację pracy komór serca. Wpływa to na lepszą efektywność pompowania krwi, a tym samym zmniejsza objawy niewydolności serca;
• defibrylator kardiowerter (ICD) – urządzenie stosowane w prewencji nagłej śmierci sercowej, która jest częstym powikłaniem zaawansowanej niewydolności serca. Wykrywa arytmie komorowe i w razie potrzeby przeprowadza defibrylację, ratując życie pacjenta. 

Leczenie operacyjne – transplantacja serca

W przypadkach, gdy niewydolność serca osiąga tak zaawansowany stopień, że inne metody leczenia nie przynoszą poprawy, a stan pacjenta zagraża jego życiu, przeprowadza się transplantację serca. Jest to ostateczność, stosowana tylko w przypadku, gdy przewidywana długość życia bez przeszczepu jest ograniczona do kilku miesięcy. Pacjenci muszą spełniać określone kryteria, aby zostać zakwalifikowani do przeszczepu.

Zastoinowa niewydolność serca – powikłania

Zastoinowa niewydolność serca jest stanem przewlekłym, z okresami zaostrzeń, które mogą prowadzić do groźnych powikłań, takich jak:

• zaostrzenia niewydolności serca (ostra dekompensacja) – nagłe pogorszenie stanu pacjenta, w którym dochodzi do nasilonych objawów, takich jak obrzęk płuc, wstrząs kardiogenny, a także zwiększenie duszności. Zaostrzenia mogą występować na tle przewlekłej niewydolności serca i są zazwyczaj spowodowane niewłaściwym leczeniem, niedostateczną kontrolą czynników ryzyka (np. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy) lub przez infekcje, takie jak zapalenie płuc. W takiej sytuacji serce nie jest w stanie sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na tlen i substancje odżywcze, co prowadzi do zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej i zatrzymania płynów w organizmie;
• zaburzenia rytmu serca – głównie migotanie przedsionków oraz różne formy przyspieszonego rytmu serca. Zaburzenia te mogą być wynikiem przeciążenia serca, zmniejszonej perfuzji, a także strukturalnych zmian w sercu, takich jak włóknienie mięśnia sercowego. Migotanie przedsionków jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ zwiększa ryzyko powstania skrzeplin w przedsionkach, które mogą prowadzić do udaru mózgu. Z kolei tachyarytmie, szczególnie te, które nie są odpowiednio kontrolowane, mogą prowadzić do nagłej śmierci sercowej (SCD);
• niewydolność wielonarządowa – zastoinowa niewydolność serca może prowadzić do uszkodzenia innych narządów z powodu przewlekłego niedotlenienia i stagnacji krwi, w tym nerek i wątroby. W niewydolności nerek dochodzi do ograniczenia filtracji kłębuszkowej i akumulacji toksyn w organizmie, co prowadzi do przewlekłej choroby nerek. Natomiast wątroba, w wyniku zastoinowego krwiobiegu, może wykazywać objawy przerostu wątroby (hepatomegalia) i pogorszenia funkcji metabolicznych, prowadząc do niewydolności wątroby;
• ryzyko nagłej śmierci sercowej (SCD) – poważne zagrożenie w zastoinowej niewydolności serca, szczególnie w zaawansowanych stadiach, gdzie ryzyko zatrzymania krążenia jest wyższe. Przyczyną SCD może być włóknienie mięśnia sercowego, które prowadzi do zaburzeń przewodzenia elektrycznego w sercu i wyzwolenia groźnych arytmii, takich jak migotanie komór.

Rokowanie w zastoinowej niewydolności serca

Rokowanie w ZNS zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz zastosowanego leczenia. W przypadku zaawansowanej niewydolności serca przeżywalność pięcioletnia wynosi mniej niż 50%. W najcięższych przypadkach, gdzie serce jest poważnie uszkodzone, pacjenci mogą przeżyć tylko 1-2 lata bez transplantacji serca. Niestety, całkowite wyleczenie niewydolności serca w klasycznym sensie jest niemożliwe.

Jak zapobiegać zastoinowej niewydolności serca?

W profilaktyce niewydolności serca zastoinowej szczególną rolę odgrywa:

• monitorowanie ciśnienia tętniczego, poziomu cholesterolu i glikemii – kontrola ciśnienia jest podstawą w zapobieganiu chorobie, ponieważ nadciśnienie jest najczęstszą przyczyną uszkodzenia serca. Regularne badania poziomu cholesterolu i glikemii pozwalają na wczesne wykrycie czynników ryzyka chorób serca, takich jak choroba niedokrwienna serca i cukrzyca;
• zdrowa dieta i aktywność fizyczna – wskazana jest dieta DASH, która zaleca spożycie dużych ilości warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów oraz ograniczenie podaży sodu, soli, tłuszczów nasyconych i cukrów. Odpowiednia dieta pomaga utrzymać prawidłowe ciśnienie tętnicze i masę ciała, zmniejszając ryzyko chorób serca i ich powikłań. Aktywność fizyczna (min. 150 minut tygodniowo) również przyczynia się do poprawy kondycji serca, poprawy wydolności układu krążenia oraz zmniejszenia obciążenia serca;
• leczenie chorób współistniejących – zwłaszcza takich chorób jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa czy POChP;
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała – otyłość, zwłaszcza otyłość brzuszna (otyłość centralna), zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia tętniczego, cukrzycy oraz hiperlipidemii, które są częstymi przyczynami zastoinowej niewydolności serca;

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zastoinowej niewydolności serca