E-recepta transgraniczna – co to jest, gdzie jest ważna, jak wystawić

Recepta transgraniczna (dostępna w wersji papierowej, a w części krajów również jako e-recepta międzynarodowa online) jest rozwiązaniem, które umożliwia pacjentom realizację przepisanych leków w krajach UE i EFTA, niezależnie od miejsca ich pobytu. Dzięki temu, osoby podróżujące lub mieszkające na stałe za granicą mogą bez przeszkód kontynuować swoje leczenie. Przybliżamy zasady funkcjonowania recept zagranicznych (w tym e-recept transgranicznych), a zwłaszcza sposób ich wystawiania i realizacji.

Co to jest recepta transgraniczna?

Recepta transgraniczna (recepta międzynarodowa lub zagraniczna recepta) jest dokumentem medycznym, która pozwala pacjentowi na realizację recepty wystawionej przez lekarza w jednym państwie członkowskim Unii Europejskiej/EFTA w aptece znajdującej się w innym państwie członkowskim. 

Zgodnie z przepisami, lekarz ma prawo wystawić receptę transgraniczną, gdy pacjent planuje zrealizować ją w innym kraju niż ten, w którym została ona wypisana. W krajach UE i EFTA obowiązują jednolite zasady dotyczące wyglądu i realizacji recept transgranicznych. To oznacza, że recepta wystawiona przez lekarza zarejestrowanego w jednym z krajów może być zrealizowana w dowolnym państwie członkowskim.

Transgraniczna recepta może zostać wystawiona w formie papierowej lub elektronicznej jako e-recepta transgraniczna (w wybranych krajach). Receptę zagraniczną można uzyskać zarówno podczas wizyty stacjonarnej, jak i konsultacji online.

Recepty transgraniczne to wygodne rozwiązanie dla osób, które przebywają za granicą – są w trakcie podróży lub mieszkają poza Polską, a które wymagają kontynuacji swojego leczenia. Ten rodzaj recepty jest idealny dla osób często podróżujących po Europie lub mieszkających i pracujących w dwóch różnych krajach UE/EFTA. Recepty transgraniczne są także często wystawiane przez przychodnie telemedyczne.

Polska e-recepta za granicą – jak działa, czy jest ważna?

Jak wskazuje nazwa, recepta transgraniczna jest to recepta, która przekracza granicę kraju, w którym została wystawiona. Polska recepta za granicą jest więc receptą transgraniczną i odwrotnie – zagraniczna jest w Polsce transgraniczną. 

Założeniem e-recepty transgranicznej jest umożliwienie polskim pacjentom realizacji recepty (wystawionej w Polsce) za granicą, a także zagranicznym pacjentom zrealizowania recepty (wystawionej w ich kraju) w polskiej aptece.

Czy polska recepta jest ważna za granicą? Receptę transgraniczną wystawioną w Polsce zrealizujesz podczas wakacji we Włoszech lub pobytu w Wielkiej Brytanii (z uwagi na honorowanie polskich recept za granicą) i odwrotnie – recepta wystawiona we Włoszech lub Wielkiej Brytanii może być zrealizowana również w naszym kraju.

Posiadając receptę transgraniczną, można mieć pewność, że będzie ona zrealizowana w każdym kraju wspólnoty, ponieważ zasady jej wystawiania są jednolite w całej Unii Europejskie i EFTA.

Taka recepta ma ustaloną prawnie formę, różniącą się od krajowych recept. Gdy pacjent prosi lekarza o wystawienie recepty transgranicznej, powinien wcześniej określić, czy zamierza zrealizować ją w Polsce czy też w innym kraju członkowskim.

29 września 2022 roku uruchomiona została usługa polskiej e-recepty transgranicznej. Zagraniczni pacjenci mogą dzięki niej zrealizować e-recepty (międzynarodowe recepty online) w polskiej aptece. Działa to również w drugą stronę – polscy pacjenci mogą realizować swoje e-recepty za granicą (w wybranych krajach). 

To, czy e-recepta działa za granicą, zależy od kraju. Gdzie można zrealizować receptę transgraniczną online? Polscy obywatele mogą zrealizować e-receptę transgraniczną w aptekach w Chorwacji, Finlandii, Estonii, Czechach, Portugalii, a także w niektórych regionach Hiszpanii, takich jak Madryt, Wyspy Kanaryjskie, Kraj Basków, Katalonia, Estremadura, Aragonia, Walencja, Kantabria, Kastylia i León, Kastylia-La Mancha oraz Andaluzja.

Obywatele Portugalii, Estonii, Finlandii, Czech, Chorwacji i Hiszpanii mogą korzystać z e-recepty transgranicznej w Polsce. Stopniowo pozostałe kraje również wprowadzają elektroniczne recepty do swoich systemów.

Jeśli kraj, w którym pacjent planuje zrealizować receptę transgraniczną, nie realizuje e-recept (elektronicznych recept międzynarodowych), to dokument powinien zostać wystawiony w formie papierowej, akceptowanej przez wszystkie kraje UE i EFTA.

Jak zrealizować receptę transgraniczną?

W przypadku polskiego pacjenta (lub pacjenta z nabytymi prawami do świadczeń na terenie RP) wyjeżdżającego za granicę, konieczne do wystawienia recepty transgranicznej spełnienia są dwa warunki:

• ukończony 18. rok życia,
• posiadanie Internetowego Konta Pacjenta w celu wyrażenia zgody na obsługę e-recept transgranicznych.

Do wykupienia za granicą recepty transgranicznej wystawionej w Polsce konieczne jest okazanie farmaceucie dowodu osobistego lub innego dokumentu tożsamości ze zdjęciem. System wyświetli listę leków wystawionych pacjentowi.

Pacjent może mieć pewność odnośnie realizacji recepty transgranicznej, ponieważ zasady wystawiania tego rodzaju dokumentów są takie same, niezależnie od kraju UE i EFTA. 

Recepta transgraniczna online – jak uzyskać?

Aby uzyskać międzynarodową receptę online, należy poprosić o jej wystawienie lekarza. Przed pierwszą realizacją e-recepty transgranicznej konieczne jest zalogowanie się na Internetowym Koncie Pacjenta na stronie: https://pacjent.gov.pl/.

Po zalogowaniu należy przejść do sekcji Uprawnienia i wybrać z niej opcję „Wyraź zgodę na obsługę Twoich e-recept za granicą”.

Następnie wybrać należy kraj lub kraje, w których zamierzamy skorzystać z możliwości wykupienia recepty transgranicznej. Wymagane jest też wyrażenie zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych w związku z realizacją e-recepty za granicą (lub recepty papierowej).

Zgoda na obsługę e-recept transgranicznych w wybranym kraju lub krajach będzie stale widoczna w zakładce Uprawnienia. Pacjent może w dowolnym momencie wycofać udzieloną zgodę.

E-recepta transgraniczna, czyli recepta międzynarodowe online, jest rozwiązaniem wyłącznie dla osób pełnoletnich. W przypadku niepełnoletnich pacjentów, lekarz może wystawić jedynie receptą zagraniczną w papierowej formie. 

Kto może wystawić receptę transgraniczną?

Receptę transgraniczną wystawić może wyłącznie lekarz uprawniony do praktyki medycznej w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej lub EFTA. Oznacza to, że recepta międzynarodowa może zostać wystawiona przez lekarzy pracujących zarówno w Polsce, jak również w innych krajach członkowskich, takich jak Niemcy, Włochy czy Francja. 

Warunkiem umożliwiającym wystawienie recepty zagranicznej jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji i licencji lekarskiej, która pozwala na legalne wystawianie recept.

Czy lekarz rodzinny może wystawić receptę transgraniczną?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, lekarzem mogącym wystawić receptę transgraniczną może być lekarz rodzinny, pod warunkiem posiadania odpowiednich kwalifikacji. Wystawienie międzynarodowej recepty przez lekarza rodzinnego pozwala pacjentowi kontynuować leczenie poza granicami, zachowując tym samym ciągłość opieki zdrowotnej, np. podczas podróży. 

Jak długo jest ważna e-recepta transgraniczna?

Przepisy dotyczące recepty międzynarodowej określają również okres ważności takiego dokumentu. Zgodnie z przyjętym prawem, e-recepta transgraniczna (jak również recepta międzynarodowa papierowa) ma identyczną ważność, jak zwykła recepta wystawiona w danym kraju. 

W większości przypadków recepty medyczne wystawiane przez lekarzy mają ograniczony czas ważności – 30 dni, licząc od daty wystawienia dokumentu. Oznacza to, że pacjent musi zrealizować receptę w tym czasie. Wymaga to od niego jedynie podania imienia, nazwiska i adresu – nie ma potrzeby legitymowania go podczas realizacji w aptece.

Jak wygląda recepta transgraniczna – wzór

Powstał jednolity system, który pozwala na rozpoznanie recepty transgranicznej w każdym kraju członkowskim. Przyjęte przepisy wskazują, jakie dane musi zawierać recepta transgraniczna. Zgodnie z nimi, aby międzynarodowa recepta mogła być zrealizowana za granicą przez pacjenta, musi zawierać następujące informacje:

• imię lub imiona i nazwisko pacjenta,
• data urodzenia pacjenta,
• imię lub imiona i nazwisko osoby wystawiającej receptę,
• kwalifikacje zawodowe osoby wystawiającej receptę (tytuł zawodowy),
• kontakt do osoby wystawiającej receptę – adres e-mail lub numer telefonu lub faksu wraz z prefiksem międzynarodowym,
• adres udzielania świadczenia zdrowotnego – nazwa miejscowości, ulica, numer domu, numer lokalu,
• w przypadku indywidualnej praktyki lekarskiej (lub indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej) wykonywanej wyłącznie w miejscu wezwania – adres miejsca przyjmowania wezwań i przechowywania dokumentacji medycznej oraz oznaczenie „Polska” albo skrót „PL”,
• nazwa międzynarodowa lub handlowa jeżeli:
  • przepisany produkt jest biologicznym produktem leczniczym, lub
  • osoba wystawiająca receptę uważa, że jest ona niezbędna ze względów medycznych – należy podać na recepcie zwięzły powód użycia nazwy handlowej, postać, dawkę (moc), ilość, sposób dawkowania, datę wystawienia recepty oraz złożony na awersie recepty własnoręczny podpis osoby wystawiającej receptę.

Recepta transgraniczna różni się od polskiej tym, że nie musi zawierać numeru REGON, pieczątki lekarza (jeśli jego dane są nadrukowane na recepcie) ani trzech kodów kreskowych, które w Polsce oznaczają numer świadczeniodawcy, lekarza i recepty.

E-recepta transgraniczna – jakie kraje? Gdzie jest ważna?

Receptę międzynarodową papierową można zrealizować w dowolnym kraju Unii Europejskiej (np. Holandia, Hiszpania, Czechy) – transgraniczna recepta jest respektowana w każdym z nich. Podobnie recepta tego rodzaju może być zrealizowana w państwie członkowskim EFTA (Islandia, Norwegia, Liechtenstein, Szwajcaria). 

Nieco inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku recept międzynarodowych online, które są stopniowo wdrażane w państwach Europy.  

E-recepta transgraniczna – kraje, które ją realizują (poza Polską):

• Estonia,
• Finlandia,
• Portugalia,
• Chorwacja,
• Czechy, 
• Grecja, 
• Litwa,
• Łotwa,
• Hiszpania – wyłącznie wybrane regiony kraju – dotyczy aptek z Madrytu, Wysp Kanaryjskich, Kraju Basków, Katalonii, Estremadury, Aragonii, Kastylii i León, Andaluzji, Wspólnoty Walencji oraz Kantabrii.

Polska recepta transgraniczna w Niemczech 

Czy w Niemczech można kupić lek na polską e-receptę transgraniczną? Zgodnie z przepisami, polska recepta w Niemczech (kraju członkowskim UE) jest honorowana – co oznacza, że pacjent może zrealizować polską receptę w Niemczech. Na ten moment (maj 2024 r.) polska recepta w Niemczech (jako recepta międzynarodowa) może być zrealizowana wyłącznie w formie papierowej – na terenie Niemiec e-recepta transgraniczna nie obowiązuje. 

Wiedząc, czy polska recepta działa w Niemczech, przebywający lub podróżujący po tym kraju, mogą kontynuować swoje leczenie bez przeszkód. Niemieckie apteki honorują polskie recepty transgraniczne zgodnie z obowiązującymi w Unii Europejskiej przepisami. System umożliwia pacjentom zachowanie ciągłości terapii, co jest szczególnie istotne w przypadku chorób przewlekłych czy regularnie stosowanych leków.

Jak wykupić receptę transgraniczną?

Aby zrealizować e-receptę transgraniczną, należy odnaleźć w danym kraju odpowiadającą nam aptekę. Będąc w aptece, pacjent musi okazać farmaceucie swój dowód osobisty lub inny dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość.

Przed wydaniem leku farmaceuta udostępni pacjentowi informację o przetwarzaniu danych osobowych w kraju, w którym realizowana jest e-recepta transgraniczna (lub papierowa recepta międzynarodowa). Aby otrzymać lek, należy potwierdzić zapoznanie się z tą informacją. Przy zakupie leku należy za granicą wymagane jest pokrycie jego pełnej kwoty. 

Recepta transgraniczna – jaka odpłatność (pełna czy refundacja)?

Każdy z leków znajdujących się na liście leków objętych refundacją, może zostać wydany pacjentowi bezpłatnie, na zasadzie ryczałtu lub z odpłatnością w wysokości 30% lub 50% limitu finansowania. Zasada ta nie ma jednak zastosowania do leków zakupionych za granicą na podstawie recepty transgranicznej. Pacjent zobowiązany jest do pokrycia pełnej wartości leku w aptece poza granicami kraju. Dopiero po powrocie do Polski może ubiegać się o zwrot poniesionych kosztów. 

Refundacja za receptę międzynarodową

Jak wynika z art. 42b ust. 10 pkt. 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, pacjentowi przysługuje prawo do zwrotu kosztów leku, który został zakupiony w aptece działającej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej na podstawie recepty transgranicznej. 

Pacjent, na którego nazwisko wystawiona została recepta międzynarodowa, może ubiegać się o zwrot poniesionych kosztów do poziomu refundacji, który został ustalony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a zatem: za darmo, na zasadzie ryczałtu lub w wysokości 30% lub 50% limitu ustalonego dla danego leku. 

W tym celu powinien złożyć odpowiedni wniosek do Narodowego Funduszu Zdrowia. Wniosek o zwrot kosztów poniesionych w tytułu realizacji recepty transgranicznej powinien zawierać dane osobowe pacjenta, informacje o receptach transgranicznych oraz kwotę, która ma być zwrócona. Do wniosku należy załączyć oryginał lub kopię recepty. 

Czy receptę transgraniczną można zrealizować w Polsce?

Recepta transgraniczna może zostać zrealizowana przez pacjenta również w Polsce. Może on posłużyć się receptą międzynarodową na terenie kraju w celu dokonania zakupu przepisanego leku. 

Należy jednak pamiętać, że realizując receptę transgraniczną w Polsce, należy pokryć pełną cenę leku – nie jest możliwe skorzystanie z ewentualnych zniżek lub refundacji przewidzianych przez prawo polskie. 

Jedynie po dokonaniu zakupu za granicą i powrocie do Polski pacjent może starać się o zwrot kosztów leku, jeśli spełnia warunki określone w przepisach dotyczących refundacji leków.

Jakie leki można wykupić za granicą?

E-recepta może zostać zrealizowana poza granicą na zakup leków (produkty lecznicze gotowe), o kategorii dostępności Rp (wydawane z przepisu lekarza) lub OTC (wydawane bez przepisu lekarza), na leki refundowane i nierefundowane. 

Pacjentowi mogą zostać wydane odpowiedniki leków za granicą, zależnie od kraju, w którym realizuje e-receptę. Farmaceuta może wydać pacjentowi zamiennik leku, jednak nie może zmienić jego dawki ani postaci.

Nie można zrealizować e-recepty transgranicznej na leki klasyfikowane jako: 

• leki psychotropowe, 
• środki odurzające, 
• przepisane produkty lecznicze recepturowe,
• produkty lecznicze o kategorii dostępności Rpz (wydawane z przepisu lekarza do zastrzeżonego stosowania), 
• środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, oraz 
• wyroby medyczne. 

E-recepty na wymienione produkty mogą być zrealizowane wyłącznie na terenie Polski. 

Częściowa realizacja e-recepty transgranicznej – czy jest możliwa?

Chcąc zrealizować wszystkie leki przy e-recepcie transgranicznej (dotyczy również recepty papierowej), należy je wykupić wszystkie naraz, ponieważ nie ma opcji częściowej realizacji recepty. To oznacza, że jeśli apteka nie ma danego leku w wystarczającej ilości opakowań, nie będzie możliwości uzupełnienia go później. Nawet po powrocie do Polski nie będzie możliwości jego zakupu. 

W przypadku braku informacji na e-recepcie, która wyklucza taką możliwość, farmaceuta może zaproponować zamiennik leku.

E-recepta transgraniczna – jak otrzymać SMS-em lub e-mailem?

Dla osób, które często podróżują za granicę i regularnie przyjmują te same leki, recepta transgraniczna jest praktycznym rozwiązaniem. Recepta międzynarodowa wystawiana jest w formie papierowej, a jej wersja online (e-recepta transgraniczna) jest dostępna jedynie w wybranych krajach UE. W aptece wystarczy przedłożyć dokument farmaceucie, podając imię, nazwisko i adres. 

Zakup leków na receptę transgraniczną wymaga zapłaty pełnej ceny preparatu. Z tego powodu niektórzy pacjenci preferują tradycyjne e-recepty, które mogą realizować w polskich aptekach. Działanie e-recepty jest proste – wystarczy podać czterocyfrowy kod (otrzymany w wiadomości SMS lub e-mail) oraz numer PESEL w dowolnej aptece w Polsce, aby farmaceuta mógł wydać przepisane leki.

Aby otrzymywać e-recepty przez SMS lub e-mail, należy zalogować się na swoje Internetowe Konto Pacjenta, a następnie wybrać preferowany rodzaj powiadomień – SMS lub e-mail (lub oba). 

Jak wystawić e-receptę dla obcokrajowca?

Procedura wystawiania e-recepty dla obcokrajowca (lub recepty dla obcokrajowca w wersji papierowej) jest podobna do tej dla obywateli Polski, jednak wymaga dodatkowych danych, takich jak kod kraju w rubryce Oddział NFZ. 

Recepta dla obcokrajowca bez PESEL? Dla Polaków objętych polskim ubezpieczeniem zdrowotnym, numer PESEL jest jednym z identyfikatorów, które mogą być użyte przy wystawianiu e-recepty. Dla obcokrajowców, którzy nie posiadają polskiego numeru PESEL, konieczne jest podanie innego identyfikatora, na przykład numeru paszportu lub dowodu osobistego.

Nie wszyscy cudzoziemcy przebywający w Polsce korzystają z publicznej opieki zdrowotnej i dlatego nie są objęci polskim ubezpieczeniem zdrowotnym. W takiej sytuacji pacjent może skorzystać z prywatnej opieki medycznej, która również umożliwia wystawienie e-recepty. 

Recepta wystawiona poza UE

Recepty wystawione spoza UE/EFTA muszą być w Polsce realizowane wyłącznie za pełną odpłatnością, natomiast recepty transgraniczne z krajów UE/EFTA podlegają zasadom refundacji obowiązującym w kraju, w którym są realizowane.

Zagraniczna e-recepta – czy w Polsce można zrealizować?

Obywatele określonych państw mogą zrealizować transgraniczną receptę w postaci elektronicznej (zagraniczna e-recepta) w dowolnej aptece w Polsce. Są to mieszkańcy: Chorwacji, Finlandii, Estonii, Czechach, Grecji, Portugalii i Hiszpanii. Obywatele UE i EFTA, w których nie obowiązuje e-recepta transgraniczna, zrealizują w Polsce zagraniczną receptę papierową.

Zgodnie z zapowiedziami, kolejne kraje będą stopniowo wprowadzać obsługę e-recepty transgranicznej. Oznacza to, że zrealizowanie zagranicznej e-recepty w Polsce będzie możliwe dla dokumentów wystawionych w coraz większej liczbie państw.